Sổ tay kiến thức Ngữ văn THCS

kiến thức cơ bản
về tác giả, tác phẩm
ngữ văn trung học cơ sở
nguyễn trọng hoàn
























nhà xuất bản đại học sư phạm























_____________________________________________________________________


lời nói đầu

Thực hiện Chương trình Trung học cơ sở (Ban hành kèm theo Quyết định số 03/QĐ-BGD&ĐT ngày 24-1-2002 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo), phương pháp dạy học môn Ngữ văn được đổi mới theo hướng tích hợp – trong đó trọng tâm của yêu cầu dạy học phần Văn là Đọc - hiểu văn bản (các trích đoạn hoặc tác phẩm văn học trọn vẹn, các văn bản nhật dụng). Đây là yêu cầu lần đầu tiên được gọi tên một cách chính thức trong sách giáo khoa Ngữ văn, xác định những nội hàm cụ thể để học sinh thực hiện một chuỗi thao tác chiếm lĩnh giá trị tác phẩm, hướng tới hiệu quả hành dụng và kết nối kiến thức với các phần Tiếng Việt, Tập làm văn.
Nhằm cung cấp tài liệu tham khảo cho giáo viên và học sinh về lĩnh vực này, chúng tôi biên soạn bộ sách Đọc - hiểu văn bản (gồm bốn cuốn, theo sách giáo khoa Ngữ văn 6, 7, 8, 9). Vì đây là một lĩnh vực lí thú và có liên quan tới nhiều bình diện của hoạt động đọc - hiểu, nên trong mỗi cuốn sách, chúng tôi sẽ trình bày một số vấn đề có tính khái quát có liên quan đến việc thực hành đọc - hiểu văn bản Ngữ văn ở lớp đó.
Cuốn Đọc - hiểu văn bản Ngữ văn 6 gồm:
- Phần một: Về quan niệm và giải pháp đọc - hiểu văn bản Ngữ văn, nhận thức bước đầu về lí thuyết đọc - hiểu trước nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học Ngữ văn ở trường Trung học cơ sở.
- Phần hai: Thực hành đọc - hiểu văn bản Ngữ văn 6, ứng dụng quan điểm và giải pháp đọc - hiểu trong những bài cụ thể, mỗi bài được cấu tạo theo ba mục:
I - Gợi ý
II - Giá trị tác phẩm
III - Liên hệ
Nội dung mục Gợi ý của mỗi bài học là công việc chuẩn bị tâm thế, cung cấp những kiến thức công cụ để chiếm lĩnh mục tiêu của bài đọc - hiểu, đó là các yếu tố đặc trưng thể loại, các thông tin chọn lọc về tác giả, tác phẩm, đại ý, tóm tắt bài học và xác định lời kể hoặc cách thức đọc văn bản.
Nội dung mục Giá trị tác phẩm được hình thành trên cơ sở lí giải những giá trị chủ yếu (theo thứ tự hoặc tổng hợp) từ các câu hỏi phần đọc - hiểu văn bản của sách giáo khoa, thể nghiệm một lô gích tiếp cận văn bản (từ cấu trúc đến nội dung và ý nghĩa).
Nội dung mục Liên hệ có kết cấu mở, nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng: có thể giới thiệu một văn bản tương đương hoặc gần gũi với bài học để tạo điều kiện cho người đọc có điều kiện so sánh; có thể cung cấp một số nhận định tiêu biểu để tham khảo khi đánh giá về tác giả, tác phẩm;