SKKN Văn 12

PHẦN THỨ NHẤT: ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lí do chọn sáng kiến kinh nghiệm
1.1. Chương trình Ngữ Văn đến nay đã trải qua 9 năm thực hiện đổi mới sách giáo khoa của Bộ Giáo dục Đào tạo. Bên cạnh việc lựa chọn các tác phẩm văn học mang tính hình tượng, sử dụng hư cấu với một số thể loại chính như: thơ, truyện, tiểu thuyết (gọi chung là văn bản nghệ thuật) là việc sử dụng tác phẩm văn học không hư cấu được viết bằng nhiều thể loại khác nhau theo mỗi giai đoạn như: nghị luận, sử kí, văn tế, phú, dân ca lịch sử,…Nếu như chương trình sách giáo khoa trước đây ít chú ý thể loại văn nghị luận (đọc văn nghị luận) thì chương trình mới xuất hiện khá nhiều loại này.
1.2. Chương trình sách giáo khoa trước đây trình bày các văn bản văn học theo tiến trình lịch sử, nặng về văn học sử, minh họa cho văn học sử. Chương trình sách giáo khoa Ngữ văn mới lựa chọn văn bản tác phẩm theo thể loại và tổ chức dạy học theo đặc trưng thể loại. Các văn bản nghị luận, do đó, cũng đựơc trình bày theo trục thể loại này. Vì vậy, nắm được đặc trưng của thể loại nghị luận và các phương pháp dạy học văn nghị luận phù hợp là yêu cầu tất yếu.
1.3. Mục đích của văn bản nghị luận: phát ngôn cho một tư tưởng, một quan điểm, một chủ trương, một lập trường xã hội nhất định. Đặc điểm: khô khan, ít phù hợp với tâm lí và nhận thức của học sinh; ít tính văn chương, khó đi vào cảm xúc của người đọc; ý tưởng thâm thuý khó nắm bắt,…; nguồn tư liệu bổ trợ khan hiếm.
1.4. Thực tế giảng dạy cũng cho thấy nghị luận là thể loại có nhiều văn bản đang được dạy trong nhà trường THPT. Tuy nhiên, trong thực tế có không ít giáo viên tiến hành những giờ dạy văn bản nghị luận khô khan, ít kích thích hứng thú cho học sinh. Nguyên nhân chính của hiện tượng này là do họ chưa nắm thật chắc đặc trưng của thể loại nghị luận kéo theo việc không có phương pháp dạy phù hợp. Do vậy, như một tất yếu, điều này ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình giáo dục trí tuệ, đạo đức, thẩm mĩ... cho học sinh. Cũng do đó, giáo viên và học sinh sẽ không có cái nhìn đầy đủ về nền văn học Việt Nam.
Từ thực tiễn ấy, với yêu cầu giảng dạy theo hướng phát triển năng lực, tích cực hóa vai trò của học sinh, tôi quyết định chọn sáng kiến kinh nghiệm “Đọc hiểu văn bản nghị luận trong trường phổ thông theo đặc trưng thể loại” với mong muốn đóng góp một cách tiếp nhận có hiệu quả với văn bản nghị luận. Và đây cũng là bước chuẩn bị cho việc giảng dạy văn sau này của giáo viên Ngữ văn.
2. Thời gian thực hiện và triển khai sáng kiến kinh nghiệm
Từ tháng 4 năm 2014 đến tháng 02 năm 2015

























PHẦN THỨ HAI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận của vấn đề
Văn nghị luận là một thể văn ra đời từ rất lâu. Ở Trung Hoa, văn nghị luận có từ thời Khổng Tử (551- 479TCN). Ở Việt Nam, văn nghị luận cũng là một thể loại có truyền thống lâu đời, có giá trị và tác dụng hết sức to lớn trong trường kì lịch sử, trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Có thể kể từ Chiếu dời đô (1010) của Lí Công Uẩn (Lí Thái Tổ), Hịch tướng sĩ (1285) của Trần Quốc Tuấn cho đến Bình Ngô đại cáo (1428) của Nguyễn Trãi; từ bài Tựa Trích diễm thi tập (1497) của Hoàng Đức Lương, Chiếu cầu hiền (1788) của Ngô Thì Nhậm đến bản điều trần Xin lập khoa luật (1867) của Nguyễn Trường Tộ; Tuyên ngôn độc lập (1945) đến Mấy ý nghĩ về thơ sau này…
Có thể nói trong suốt trường kì lịch sử dân tộc, văn nghị luận là một thể văn phản ánh rõ nhất đời sống tinh thần, tư tưởng, ý chí và khát vọng của cả một dân tộc. Do đó, văn nghị luận ngày càng phát triển mạnh mẽ, càng trở nên đa dạng và phong phú hơn.
Khái niệm: Văn bản nghị luận có thể hiểu một cách khái quát nhất là dạng văn bản thuyết lý, trực tiếp trình bày các quan điểm, tư tưởng, đạo lí ở đời, bao gồm các tư tưởng chính trị, triết học, đạo đức, xã