SKKN ly thcs

PHẦN I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

I. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
Môn vật lý là môn khoa học tự nhiên, vật lý là cơ sở của nhiều bộ môn khoa học khác. Kiến thức vật lý liên quan rất nhiều với những vấn đề thực tế cuộc sống, vì vậy việc dạy học vật lý phải làm thế nào để phát huy được tư duy sáng tạo, tích cực chủ động cũng như những kỹ năng cần thiết của học sinh, đó là một trong những nhiệm vụ chủ yếu của việc dạy học vật lý trong thời đại khoa học và kỹ thuật phát triển.
Sử dụng phương pháp dạy học nếu vấn đề trong các tiết dạy vật lý là một trong những biện pháp tác động có hiệu quả nhất trong việc tích cực hóa tư duy của học sinh. Việc xây dựng tạo ra những tình huống có vấn đề, việc phân tích các tình huống, sự tham gia tích cực của học sinh vào việc tìm tòi những phương hướng giải quyết những vấn đề học tập đã nêu ra, tất cả những khâu đó đều có tác dụng thúc đẩy tư duy tích cực của học sinh một cách sâu sắc do đó giúp các em lĩnh hội tri thức một cách tự nhiên và chắc chắn. Đồng thời qua đó cũng rèn luyện được cho các em rất nhiều kỹ năng tốt như: kỹ năng quan sát các biện pháp các hiện tượng và quy luật vật lý để thu thập thông tin, kỹ năng lắp ráp và tiến hành các thí nghiệm, kỹ năng diễn đạt rõ ràng và chính xác ngôn từ vật lý, khả năng đề xuất dự án hoặc giả thuyết đơn giản về các mối quan hệ hay bản chất của hiện tượng hoặc sự vật. Khả năng đề xuất các thí nghiệm đơn giản để kiểm tra các dự đoán hoặc giả thuyết đã đề ra.
2. Cơ sở thực tiễn:
Xuất phát từ những cơ sở trên để đổi mới phương pháp dạy học thì phải đổi mới chương trình và sách giáo khoa. Bắt đầu từ năm học 2002 – 2003, cùng với tất cả các bộ môn khác, chương trình thay sách giáo khoa vật lý nhằm đổi mới phương pháp dạy học toàn quốc. Chương trình mới đã được đông đảo giáo viên háo hức đón nhận, nỗ lực tiếp cận, cố gắng tìm hiểu và thực hiện các yêu cầu của chương trình.
Song qua 6 năm thực hiện, qua dự giờ các bạn đồng nghiệp ở trường, cụm cũng như dự giờ 1 số giáo viên thao giảng, giáo viên giỏi thành phố, tỉnh theo chúng tôi nhận thấy có một số còn băn khoăn:
- Thực hiện chương trình mới theo tinh thần đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi giáo viên phải có kiến thức vững vàng, có khả năng hiểu được thiết kế và thi công giờ dạy theo kiểu dạy học nếu vấn đề và giải quyết vấn đề. Đây là một yêu cầu cao hơn hẳn so với giai đoạn trước đây mà kiểu dạy học thông báo truyền thụ một chiều đang chiếm ưu thế. Thực tế cho thấy ở một số giáo viên kiến thức không vững vàng, quá quen thuộc với phương pháp truyền thống, ít trăn trở tìm hiểu, cải tiến phương pháp dạy học. Họ thực sự lúng túng trong việc nắm bắt và thực hiện bài dạy một cách vững chắc, chưa hiểu hết ý đồ của người viết sách nên các giờ dạy còn hời hợt, các kiến thức chưa được khai thác một cách sâu sắc và ít cho học sinh liên hệ giải thích các hiện tượng trong thực tế có liên quan.
- Kỹ năng sử dụng thiết bị thí nghiệm và nhất là khả năng khai thác các thiết bị thí nghiệm phục vụ ý đồ đổi mới phương pháp dạy học ở nhiều giáo viên còn hạn chế, bên cạnh đó ở một số trường không có cán bộ phụ trách thí nghiệm chuyên trách am hiểu về vật lý, họ không có khả năng để chuẩn bị thí nghiệm thí nghiệm cho các giờ dạy của giáo viên. Chính vì thế cho nên một số giáo viên chưa đầu tư việc chuẩn bị thí nghiệm cho các giờ dạy và có chăng chỉ chuẩn bị một số dụng cụ cho giáo viên tiến hành trên lớp và học sinh quan sát còn học sinh không được làm thí nghiệm nên không hình thành ở học sinh kỹ năng làm việc theo nhóm. Do đó khả năng quan sát hiện tượng kỹ năng phân tích và xử lý kết quả thí nghiệm … ở học sinh sẽ bị hạn chế.
- Một số giáo viên khi soạn giáo án lên lớp chưa nghiên cứu kỹ sách giáo khoa, cả những dòng chữ viết nhỏ, những điều có thể em chưa biết… và chưa nghiên cứu kỹ hệ thống câu hỏi, bài tập cần củng cố khắc sâu trong sách bài tập vật lý nên các tiết dạy còn hời hợt, chưa sâu. Vì vậy khi vận dụng giải thích một số hiện tượng thực tế nâng cao có liên quan học sinh còn vướng mắc, do đó chất lượng giáo dục đại trà cũng như chất lượng mũi nhọn về học sinh giỏi chưa cao.
Ví dụ: Ở bài học “Nam