SKKN dùng tỉ số, Phân số trong giải toán 4-5

KINH NGHIỆM
SỬ DỤNG PHÂN SỐ, TỈ SỐ TRONG GIẢI TOÁN
RÈN KHẢ NĂNG SUY LUẬN

PHẦN I: MỞ ĐẦU

Lý do:
Kể từ năm học 1995 – 1996 các vấn đề phân số, tỉ số đã được chính thức đưa vào chương trình Toán ở bậc Tiểu học và trở thành một chủ đề quan trọng trong chương trình toán lớp 4 và lớp 5. Trong đó dạng toán có liên quan đến “ Phân số, tỉ số” chiếm một số lượng đáng kể trong các bài toán có lời văn. Loại toán này có nhiều ứng dụng trong thực tế. Song khi giải các bài toán này học sinh còn gặp nhiều lúng túng, mơ hồ và sai lầm; không tìm ra hướng giải quyết và thường bị nhầm lẫn từ dạng này sang dạng khác; học sinh giải toán thiếu suy luận, không mang tính toán học, thiếu mạch lạc, làm cho việc giải toán trở nên phức tạp.
Với tư cách là giáo viên dạy học ở lớp 4, 5 và bồi dưỡng học sinh giỏi của trường nhiều năm. Tôi chọn nghiên cứu “ Sử dụng phân số, tỉ số trong giải toán ” nhằm rèn khả năng suy luận cho học sinh.

2. Nhiệm vụ:
Trong khuôn khổ của đề tài này, nhiệm vụ chính là giúp cho học sinh sử dụng tốt hơn khái niệm về phân số, giải thành thạo các bài toán có liên quan đến phân số - tỉ số, khắc phục những sai lầm của học sinh. Đồng thời cũng nêu lên một số thủ thuật giải toán theo kinh nghiệm của bản thân trong việc bồi dưỡng học sinh giỏi và phương pháp giải các bài toán ở dạng nâng cao.

3. Phương pháp tiến hành:
- Sử dụng phương pháp giải trình, thống kê, mô tả là chủ yếu.
- Tiến hành kiểm tra việc nắm khái niệm, giải toán của học sinh để biết sự nhầm lẫn, thiếu suy luận, qua đó phân loại, phát hiện học sinh có năng khiếu về toán để bồi dưỡng.
- Hướng dẫn học sinh làm các bài toán có lời văn có liên quan đến phân số, tỉ số
- So sánh thủ thuật giải các bài toán rút ra kết luận cần ghi nhớ.
- Việc giúp cho học sinh giải được nhiều bài toán trở nên mạch lạc, mang tính toán học có tác dụng không nhỏ đối với việc rèn khả năng suy luận cho học sinh.

4. Cơ sở và thời gian tiến hành:
Đề tài này được rút ra trên cơ sở đúc rút kinh nghiệm của nhiều năm dạy lớp năm và kết quả đã đạt được của từng năm. Đề tài được thực hiện ở lớp khoảng 3 năm trở lại đây.

PHẦN II. KẾT QUẢ.

1/ Mô tả thực trạng:
- Vấn đề phân số, tỉ số luôn xuất hiện trong các kỳ thi học sinh giỏi Toán Tiểu học mà học sinh thường hay giải toán một cách máy móc, phương pháp không rõ ràng, hay nhầm lẫn. Vậy làm thế nào để giúp học sinh giải các bài toán trở nên mạch lạc, để nâng cao chất lượng dạy học và việc bồi dưỡng học sinh giỏi mang lại hiệu quả cao đáp ứng với sự phát triển của xã hội, những học sinh có năng khiếu về toán được phát triển.
- Để rèn khả năng suy luận, giúp học sinh giải nhiều bài toán rõ ràng mang tính toán học, khắc sâu được kiến thức. Cần có cách hiểu, nhớ và vận dụng phương pháp giải về “phân số, tỉ số” – Góp phần rèn khả năng suy luận cho học sinh Tiểu học.

2/ Mô tả nội dung và giải pháp mới:
Vấn đề phân số, tỉ số là một nội dung quan trọng chương trình, nó luôn xuất hiện trong các kỳ thi học sinh giỏi, đòi hỏi học sinh biết cách giải bài toán rõ ràng, mạch lạc, suy luận lô gic, mang tính toán học. Vậy giáo viên cần hướng dẫn học sinh nắm vững khái niệm kiến thức và giải một số bài toán về phân số, tỉ số sau:

a) Kiến thức cần nắm về phân số:
- Phân số là số do một hay nhiều phần bằng nhau của đơn vị tạo thành.
+ Cách viết.
+ Cách đọc: Ví dụ: * đọc là “ ba phần tư”
* đọc là “ a trên b”
* đọc là “ x trên 2 ”
- Phân số là thương đúng của phép chia một số tự nhiên cho một số tự nhiên (khác 0).
Ví dụ: 5 : 8 = 11 : 7 =
- Các phân số lớn hơn đơn vị còn được viết dưới dạng hỗn số như sau:
= 1. đọc là “ Một ba phần tư”
- Các tính chất cơ