SKKN: Đổi mới PPDH các tiết tổng kết chương trong chương trình Vật lí THCS

A.ĐẶT VẤN ĐÊ
I.CƠ SỞ LÝ LUẬN
1. Quan điểm chỉ đạo đổi mới PPDH Vật lí THCS
1.1. Tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh (HS)- phát huy tính chủ động của HS trong học tập bằng cách:
a. Cải tiến nâng cao hiệu quả của các PPDH theo hướng phát huy tíng tích cực chủ động của HS, thể hiện:
- Kích thích được óc tò mò khoa học, ham hiểu biết của các em (bằng cách tạo ra những tình huống có vấn đề).
- Hướng tới việc rèn luyện óc độc lập suy nghĩ và tư duy sáng tạo cho HS.
+ Vấn đáp tìm tòi là phương pháp cần được phát triển rộng rãi.
+ Tạo ra các cuộc tranh luận trong HS (bằng cách đặt ra các câu hỏi mở, tức là một câu hỏi có nhiều cách trả lời).
+ Chuyển dần từ dạy học truyền thụ kiến thức sang dạy học giải quyết vấn đề.
b. Khuyến khích sử dụng các PPDH tích cực như PPDH nêu và giải quyết vấn đề, các PPDH theo quan điểm kiến tạo.
1.2. Quan tâm đến phương pháp học, bồi dưỡng năng lực tự học cho HS.
- Coi trọng việc trau dồi kiến thức lẫn việc bồi dưỡng kỹ năng, đặc biệt là kỹ năng quá trình.
- Chú ý tới phương pháp nhận thức đặc thù vật lí.
1.3. Phối hợp chặt chẽ những nỗ lực cá nhân trong tự học với việc học tập hợp tác trong nhóm.
1.4. Đổi mới đánh giá kết quả học tập của HS.
1.5. phối hợp nhiều hình thức tổ chức hoạt động học tập ngoài lớp học.
2. Những giải pháp đổi mới PPDH môn vật lí THCS
2.1. Nắm bắt mức độ lượng hóa mục tiêu bài học.
2.2. Tổ chức cho HS hoạt động chiếm lĩnh kiến thức bao gồm:
- Lựa chọn nội dung để tổ chức cho HS hoạt động chiếm lĩnh kiến thức, kỹ năng.
- Dự kiến hệ thống câu hỏi hướng dẫn HS tiếp cận và tự phát hiện kiến thức mới.
- Tổ chức hoạt động của HS theo những hìng thức học tập khác nhau (toàn lớp, nhóm hoặc cá nhân).
2.3 Sử dụng phương tiện dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động học.
2.4. Đổi mới đánh giá kết quả học tập của HS.
2.5. Đổi mới việc soạn giáo án (lập kế hoạch bài học).

II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Thực trạng tình hình học tập của HS
Do các bài tổng kết chương thường dài về nội dung, đòi hỏi kiến thức tổng hợp nên nếu giáo viên (GV) không có biện pháp hiệu quả , đầu tư công sức cho tiết dạy thì thường gây tâm lý chán học cho HS.
- HS ngại động não,suy nghĩ, chỉ quen nghe giảng, chờ đợi GV thông báo đáp án, ít có hứng thú học tập. Do đó kiến thức hời hợt, khi phải vận dụng vào các trường hợp cụ thể thì lúng túng, sai lầm.
- HS ngại và sợ phát biểu sai. Do đó nếu không được khích lệ. tạo điều kiện thì thường ngồi ì, không động não.
2. Những nguyên nhân của thực trạng đó
- GV chưa tạo ra những tình huống gây sự chú ý và kích thích hứng thú của HS, chưa đầu tư thích đáng cho hệ thống câu hỏi hướng dẫn nhằm phát huy tính tích cực, tìm tòi, sáng tạo của HS trong quá trình học tập.
- GV chưa bám sát mức độ nội dung kiến thức cơ bản mà HS cần nắm vững nên chưa có biện pháp làm nổi bật, khắc sâu những kiến thức đó, nhất là chưa rèn được cho HS kỹ năng nhận diện dạng bài (HS phải biết được bài tập phải giải thuộc dạng nào, phải vận dụng kiến thức nào để giải quyết bài tập đó).
- HS chịu ảnh hưởng nặng nề của cách học thụ động. Những điều HS có được sau mỗi bài học không phải là kết quả của sự hoạt động tích cực, tự lực để chiếm lĩnh kiến thức. Do đó HS nắm kiến thức hời hợt khi vận dụng dễ mắc sai lầm.
3. Đề xuất hướng khắc phục
- GV phải thay đổi PPDH từ lấy thầy làm trung tâm sang lấy trò làm trung tâm, GV chỉ là người hướng dẫn, dẫn dắt HS lĩnh hội tri thức mới.
- Sử dụng phương tiện hiện đại kết hợp các phương tiện truyền thống để lôi cuốn, hấp dẫn HS; khiến các em vui học chứ không phải miễn cưỡng mà học.
- Phải rèn luyện ngôn ngữ vật lí cho HS, hướng dẫn HS phát biểu suy nghĩ, lí luận của mình thành lời một cách chính xác, đúng thuật ngữ vật lí.
- Phải rèn cho HS có tư duy độc