SH9.bai tiet nuoc tieu

Bài 39 Bài tiết nước tiểu

I. Mục tiêu
1. Kiến thức
( Trình bày được: + Quá trình tạo thành nước tiểu
+ Thực chất quá trình tạo thành nước tiểu.
+ Quá trình bài tiết nước tiểu.
( Phân biệt được: + Nước tiểu đầu và huyết tương.
+ Nước tiểu đầu và nước tiểu chính thức.
2. Kỹ năng
Phát triển kỹ năng quan sát và phân tích kênh hình.
3. Thái độ:
Giáo dục ý thức bảo vệ thận và hệ bài tiết nước tiểu
II Phương tiện dạy học
- Tranh vẽ phóng to hình 39-1
- Băng hình sự tạo thành nước tiểu và bài tiết nước tiểu và các đoạn phim khác:
Để làm nguồn thông tin cho dạy học mục I. Tạo thành nước tiểu SGK Sinh học 8 dựa vào hình 39 -1: Tuy nhiên, quá trình tạo thành nước tiểu ở một đơn vị chức năng của thận, gồm có các quá trình lọc máu, quá trình hấp thu lại, quá trình bài tiết. Hình 39-1 tuy mô tả được quá trình tạo thành nước tiểu, nhưng chúng là các hình tĩnh nên chưa thể hiện được hết tính “động” của cả quá trình tạo nước tiểu cũng như của từng giai đoạn tạo ra các thành phần nước tiểu Trực quan hoá quá trình nước tiểu chỉ bằng hình này sẽ gây khó khăn cho HS trong giai đoạn hình thành biểu tượng nhận thức
Chính vì một số nhược điểm đó của các hình minh hoạ trong SGK, chúng tôi đã sưu tầm và bổ sung trong dạy học quá trình bài tiết nước tiểu bằng một số đoạn phim sau:
- Đoạn phim 1: Quá trình bài tiết nước tiểu hoàn chỉnh (đoạn phim này mô tả chi tiết các giai đoạn của quá trình bài tiết nước tiểu, quá trình lọc máu thành phần nước tiểu đầu, quá trình hấp thu lại, thành phần nước tiểu chính thức. ở mỗi đoạn chuyển tiếp đều xuất hiện tên của các quá trình, thuận lợi cho HS có thể quan sát và phân chia quá trình bài tiết nước tiểu thành các quá trình nhỏ hơn)
- Đoạn phim 2: quá trình lọc máu ở nang cầu thận
+Màng lọc và vách mao mạch với các lỗ;
+Sự chênh lệch về áp suất tạo ra lực đẩy các chất qua lỗ lọc;
+ Các tế bào máu và prôtêin có kích thước lớn hơn lỗ lọc nên ở lại trong máu.
- Đoạn phim 3: Quá trình hấp thu lại
+Có sử dụng ATP;
+Các chất được hấp thu lại: Các chất dinh dưỡng, nước, các ion(H+, K+...).
- Đoạn phim 4: Quá trình bài tiết tiếp
+ Có sử dụng ATP;
+ Các chất được bài tiết tiếp:các chất cặn bã (axít uríc, crêatin..., các chất thuốc, các ion chứa H+, K+....
(Các đoạn phim 2,3,4 là các đoạn phim nhỏ được cắt ra từ đoạn phim 1, mô tả chi tiết hoạt động của cầu thận, ống thận và ống góp). Sau khi đã có đầy đủ các tư liệu, chúng tôi tiến hành tổ chức hoạt động học tập cho HS như sau:

III. Hoạt động dạy – học.
Mở bài: Mỗi quả thận chứa khoảng 1 triệu đơn vị chức năng để lọc máu và hình thành nước tiểu, quá trình đó diễn ra như thế nào? ( Bài hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu.
Hoạt động 1 : Tìm hiểu quá trình tạo thành nước tiểu
Mục tiêu: - Trình bày được sự tạo thành nước tiểu.
- Chỉ ra sự khác biệt giữa:
+ Nước tiểu đầu và huyết tương.
+ Nước tiểu đầu và nước tiểu chính thức
• Thao tác1:
- GV chiếu đoạn phim 1 mô phỏng quá trình tạo thành nước tiểu hoàn chỉnh từ quá trình lọc máu ở nang cầu thận đến thạo thành nước tiểu đổ vào bể thận.
Yêu cầu HS quan sát phim và trả lời câu hỏi: Sự tạo thành nước tiểu gồm quá trình nào? chúng diễn ra ở đâu?
- HS quan sát phim và trả lời: quá trình tạo thành nước tiểu gồm:
+Quá trình lọc máu xảy ra ở cầu thận và tạo thành nước tiểu đầu.
+Quá trình hấp thu lại các chất dinh dưỡng, H2O, các ion cần thiết như Na+, Cl-....
+Quá trình bài tiết tiếp các chất cặn bã (axít uric, crêatin, các chất thuốc, các ion thừa (H+, K+...).
+Quá trình hấp thu lại và bài tiết tiếp diễn ra ở ống thận.
-Thao tác 2:
GV tiếp tục yêu cầu HS quan sát kĩ đoạn phim về giai đoạn lọc máu ở nang cầu thận và đánh dấu ( vào bảng, trả lời câu hỏi sau bảng