SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MÔN NGỮ VĂN

A. PHẦN MỞ ĐẦU

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Báo cáo của Uỷ ban Quốc tế về phát triển giáo dục thế kỷ XX thuộc tổ chức UNESCO nêu tên bốn trụ cột của giáo dục : Học để biết , học để làm , học để chung sống và học để tồn tại … Đáp ứng đòi hỏi của sự phát triển con người ở thời đại mới , trước những yêu cầu bức thiết trong phát triển kinh tế xã hội , những tiến bộ của khoa học công nghệ , và cũng phù hợp với tiến trình phát triển của nhân loại , nền giáo dục Việt Nam trong những năm gần đây đã không ngừng đổi mới và phát triển về cả nội dung và phương pháp giảng dạy ...
Không rời bỏ mục tiêu trang bị cho học sinh THCS mặt bằng tri thức và năng lực cảm thụ , phân tích tác phẩm văn chương , nhằm bồi đắp , nâng cao nhu cầu và khả năng hưởng thụ thẩm mỹ cho học sinh cấp học này , giúp các em “ tiếp xúc với các giá trị tinh thần phong phú và những đặc sắc về văn hoá , cảnh vật , cuộc sống con người Việt Nam và thế giới thể hiện trong những tác phẩm văn học và trong các văn bản được học”. ( Bộ Giáo dục & Đào tạo ,Chương trình THCS môn Ngữ văn , NXB Giáo dục , 2002 )
Một trong những đổi mới của nội dung chương trình Ngữ văn THCS ( từ năm 2002) là sự hiện diện của một bộ phận văn bản mà căn cứ vào nội dung cập nhật của nó , chúng ta gọi là văn bản nhật dụng .
Một sự hiện diện như thế của các văn bản nhật dụng đã làm cho chương trình Ngữ văn THCS phần nào giảm bớt tính hàn lâm , tạo cơ hội rõ rệt hơn cho việc dạy học gắn kết với đời sống - Một trong những mục tiêu đổi mới của việc thay sách giáo khoa Ngữ văn THCS .
Với sự hướng dẫn của các tác giả SGK trong các cuốn sách giáo viên Ngữ văn 6 hoặc Ngữ văn 9 về đặc điểm nội dung và hình thức của văn bản nhật dụng , là những chỉ dẫn quan trọng để nhận diện văn bản này . Tuy nhiên , những hướng dẫn ấy thực sự chưa đủ rộng và sâu . Hơn thế nữa , trước đó , lí luận dạy học văn chưa từng đề cập đến vấn đề phương pháp dạy học văn bản nhật dụng . Trong khi đó , đa số giáo viên Ngữ văn đều tốt nghiệp các trường Sư phạm trước thời gian thay SGK Ngữ văn THCS năm 2002 .Đây là một trong những khó khăn cơ bản khi giảng dạy các văn bản này .
Thực tiễn dạy học văn bản nhật dụng cũng có sự bộc lộ những bất cập trong cả kiến thức và phương pháp , nhất là phương pháp dạy học .
Chính thực trạng này cho thấy mỗi giáo viên Ngữ văn cần phải tiếp cận một cách có hệ thống hơn các văn bản nhật dụng về cả kiến thức và phương pháp dạy học , từ đó đáp ứng yêu cầu dạy học có hiệu quả văn bản nhật dụng trong SGK Ngữ văn THCS .
Qua những năm trực tiếp giảng dạy bộ môn Ngữ văn theo SGK mới và phương pháp mới , bản thân tôi đã tự tìm tòi , học hỏi , tích luỹ kinh nghiệm để giảng dạy các văn bản nhật dụng đạt hiệu quả tốt , đáp ứng yêu cầu đổi mới và mục tiêu giáo dục .
Trong khuôn khổ một bài viết nhỏ , tôi xin được trao đổi một số vấn đề liên quan tới phương pháp dạy học văn bản nhật dụng mà tôi đã áp dụng thành công trong quá trình giảng dạy của bản thân …
II. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
1. Mục đích nghiên cứu :
Trong khuôn khổ của một sáng kiến kinh nghiệm , đề tài “ Phương pháp dạy- học văn bản nhật dụng” ( Chương trình Ngữ Văn THCS ) nhằm đưa ra những kinh nghiệm được đúc rút qua những năm trực tiếp giảng dạy Ngữ văn THCS của bản thân tác giả về những kiến thức cơ bản nhất liên quan đến hệ thống văn bản nhật dụng trong chương trình SGK Ngữ văn THCS trên các phương diện : nhận diện các đặc điểm nổi bật về hình thức và nội dung của văn bản nhật dụng , đề xuất các biện pháp dạy học , các cách tổ chức dạy học , các phương tiện dạy học tương hợp với văn bản nhật dụng …
2. Nhiệm vụ nghiên cứu :
Đề tài có ba nhiệm vụ cơ bản là :
Thứ nhất : Hệ thống hoá một số lí luận của đề tài .
Thứ hai : Đề xuất phương pháp dạy học văn bản nhật dụng .
( Hai nhiệm vụ này được cụ thể trong phần B.I của SKKN này )
Thứ ba : Thiết kế 01 giáo án
( Nhiệm vụ này được cụ thể trong phần B.II của SKKN này )
III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
1. Đối tượng nghiên cứu : Hệ thống văn bản nhật dụng trong SGK Ngữ văn THCS .