SANG KIEN KINH NGHIEM

A. Lí do chọn đề tài :
- Xuất phát từ nhiệm vụ dạy học ở trường phổ thông là truyền đạt kiến thức cho học sinh, giúp học sinh nắm vững kiến thức, giúp cho học sinh có điều kiện tự lực quan sát, phân tích phán đoán để đi đến kết luận .
- Trong quá trình dạy học vật lí bản thân tôi nhận thấy có một số thí nghiệm mà học sinh không thể tự làm vì khó đối với học sinh, vì thời gian hạn chế hay vì nguy hiểm, ... Đối với những thí nghiệm này giáo viên phải tiến hành đó là thí nghiệm biểu diễn .
- Dù chỉ là thí nghiệm biểu diễn nhưng người giáo viên khi tiến hành phải đảm bảo những yêu cầu và có phương pháp cụ thể thì mới có khả năng phát huy được tác dụng của thí nghiệm để từ đó giúp học sinh chiếm lĩnh được kiến thức. Ngoài ra thí nghiệm biểu điễn còn có tác dụng to lớn trong việc thu hút sự chú ý của học sinh trong giờ học, từ đó kích thích lòng ham muốn học vật lí của học sinh, thí nghiệm biểu diễn giúp học sinh nắm vững kiến thức một cách có căn cứ khoa học.
B. Nội dung :
I. Những yêu cầu đối với thí nghiệm biểu diễn :
1. Thí nghiệm biểu diễn phải đảm bảo thành công :
Nếu thí nghiệm mà không thành công thường nảy sinh những vấn đề làm phức tạp thí nghiệm khiến học sinh không tin tưởng ở thí nghiệm và ảnh hưởng đến uy tín của giáo viên. Vì vậy ngoài việc am hiểu về bản chất vật lí của thí nghiệm, bố trí đúng thí nghiệm, giáo viên còn phải nắm vững nguyên tắc cấu tạo, tính năng, cách sửa chữa sai lệch thông thường và sử dụng được thành thạo thí nghiệm đó.
2. Thí nghiệm biểu diễn phải ngắn ngọn một cách hợp lí :
Thí nghiệm kéo dài khó tập trung được sự chú ý của học sinh vì vậy tránh làm lại thí nghiệm vì không đạt, lựa chọn phương án thí nghiệm thích hợp nhất và hạn chế đến mức thấp nhất cho việc lắp dụng cụ trên lớp .
3. Thí nghiệm biểu diễn phải đảm bảo cho cả lớp quan sát tốt :
Để làm được điều này giáo viên cần :
- Chuẩn bị dụng cụ thí nghiệm thích hợp : có kích thước đủ lớn để học sinh cả lớp nhìn rõ, thể hiện rõ bản chất vật lí, có độ chính xác cao, màu sắc và hình dáng phù hợp lôi cuốn học sinh.
- Sắp xếp dụng cụ thí nghiệm một cách hợp lí : khi chưa biểu diễn hoặc đã dùng xong thì không nên bày ra trước mắt học sinh .
- Trong quá trình làm thí nghiệm giáo viên phải chọn tư thế đứng để người và tay giáo viên không che lấp thí nghiệm .
4. Thí nghiệm phải có sức thuyết phục đối với học sinh :
Vì vậy kết cấu của thí nghiệm phải chặt chẽ. Thí nghiệm biểu diễn phải đưa đến những dấu hiệu giúp học sinh có cơ sở khoa học để tin tưởng vào kết quả của thí nghiệm.
5. Thí nghiệm biểu diễn phải đảm bảo an toàn :
Thí nghiệm không được làm ảnh hưởng đến sức khỏe của giáo viên và học sinh.
* Chú ý : Thí nghiệm biểu diễn có thể được dùng để đặt vấn đề, khảo sát một quá trình vật lí, củng cố kiến thức, nghiên cứu kiến thức mới ...
II. Cách tiến hành thí nghiệm biểu diễn :
- Thí nghiệm biểu diễn phải được tiến hành sao cho nó liên hệ chặt chẽ với bài giảng của giáo viên vì đó là một yếu tố tất yếu của quá trình giảng dạy, nhiệm vụ chính của thí nghiệm biểu diễn là đề xuất mâu thuẫn nhận thức, giải quyết mâu thuẫn đã xuất hiện hay minh họa, củng cố một luận đề nào đó của bài giảng do đó thí nghiệm biểu diễn cần được đưa ra đúng lúc và cần thiết.
- Thí nghiệm biểu diễn phải được tiến hành trên cơ sở kết hợp một cách hợp lí với các phương pháp khác, nhất là phương pháp đàm thoại và phương pháp vẽ hình.
- Thí nghiệm biểu diễn chỉ có hiệu quả tốt nhất khi có sự tham gia tích cực và có ý thức của học sinh, vì vậy giáo viên phải làm cho học sinh hiểu rõ mục đích của thí nghiệm, biết cách bố trí và hoạt động của các dụng cụ thí nghiệm, trực tiếp quan sát và phân tích kết quả thí nghiệm để đi đến kết luận cần thiết .