Phan tich: mua xuan nhonho

MÙA XUÂN NHO NHỎ
Thanh Hải

Mùa xuân là mùa đẹp nhất trong năm, mùa của sự đâm chồi nãy lộc, mùa của sức sống mỗi người, đồng thời mùa xuân cũng là mùa khơi nguồn cảm hứng cho thi ca, các thi nhân mượn nó để làm đề tài thử bút, nhưng mỗi nhà thơ có một phong cách riêng trong việc thể hiện mùa xuân của mình. Ta bắt gặp điều đó qua một mùa xuân rất đặc biệt “ Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải. Oâng đã cho ra đời lúc nằm trên giường bệnh, những ngày cuối đời. Bài thơ thể hiện niềm mến yêu cuộc sống, đất nước và ước nguyện hiến dâng cho đời.
Bài thơ bắt đầu bằng những xúc cảm trực tiếp trước vẻ đẹp và sức sống của mùa xuân thiên nhiên; từ đó mở rộng thành hình ảnh mùa xuân đất nước.
Từ cảm xúc, mạch thơ chuyển sang biểu hiện suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ muốn được hòa nhập, đóng góp cho cuộc đời chung.
Bài thơ kết thúc bằng sự trở về với những cảm xúc thiết tha, tự hào về quê hương đất nước qua điệu dân ca Huế.
Mùa xuân được miêu tả bằng những hình ảnh dòng sông xanh, bông hoa tím, tiếng chim chiền chiện hót vang trời. Chỉ vài nét phát họa nhưng đã vẽ ra được cả không gian cao rộng với dòng sông và bầu trời bao la, cả màu sắc tươi thắm của mùa xuân ( sông xanh, hoa tím biếc- màu tím đặc trưng của xứ Huế), cả âm thanh vang vọng, tươi vui của chim chiền chiện “ Hót chi mà vang trời”.
Hình ảnh thơ đẹp, giàu tính tạo hỉnh, bộc lộ cảm xúc tươi vui, hồn nhiên, trong trẻo của tác giả trước cảnh mùa xuân:
“Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng.”
“Giọt long lanh” có thể là giọt sương mai hay “ từng giọt” mưa xuân long lanh trong ánh sáng mùa xuân; nhưng gắn với hai câu thơ trên lại có thể hiểu theo một cách khác: nhà thơ đã đưa hứng tững giọt âm thanh tiếng chim chiền chiện. Hiểu theo cách này, câu thơ có sự chuyển đổi cảm giác thật kì diệu: từ thính giác chuyển sang thị giác và xúc giác. Aâm thanh tiếng chim hiện ra thành hình, thành khối( giọt), thành ánh sáng và màu sắc ( long lanh), cụ thể đến mức có thể “ hứng” được. Hứng từng giọt tiếng chim, hình ảnh thơ đẹp một cách bất ngờ, diễn tả được niềm say sưa, ngây ngất của nhà thơ trước cảnh đất trời vào xuân .
Trong hai khổ thơ tiếp theo, cảm xúc thơ chuyển sang mùa xuân đất nước một cách tự nhiên.
Những hình ảnh “ mùa xuân người cầm súng”, “ mùa xuân người ra đồng” nói về mùa xuân của đất nước với hai nhiệm vụ chiến đấu và lao động. Đây chỉ là một ý thơ quen thuộc thường xuất hiện trong nền văn học cách mạng. Cái hay của câu thơ là tác giả đã gắn hình ảnh “ người cầm súng”, “ người ra đồng” với màu xanh vô cùng gợi cảm của cành lá tươi non:
“Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy quanh lưng
Mùa xuân người ra đồng
Lộc trãi dài nương mạ”
“ Lộc giắt đầy.”, “ Lộc trãi dài”, hình ảnh trùng điệp làm hiện ra cả mùa xuân bất tận của đất trời, của lộc non. Mùa xuân theo cùng “ người cầm súng” và “ người ra đồng” đến với mọi miền đất nước. Cũng có thể hiểu rằng chính những con người ấy đã đem mùa xuân tới cho đất nước giữa mùa xuân của thiên nhiên. Trong màu xanh tươi non kia là một sức sống tràn trề, mà nhà thơ nghe trong màu xanh ấy “ Tất cả như hối hả- Tất cả như xôn xao”.
Từ những cảm nhận về cuộc sống của mùa xuân đất nước, tác giả suy ngẫm về đất nước:
“Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả và gian lao
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước.”
Hai câu trên bình thường, nhưng hai câu dưới là một hình ảnh so sánh đẹp và đấy ý nghĩa: đất nước đẹp, tỏa sáng như một vì sao, đất nước đang thẳng tiến đến tương lai bằng sức mạnh của “ bốn ngàn năm vất vả và gian lao”. Bốn câu thơ bộc lộ niềm cảm phục một đất nước gian khổ mà anh hùng niềm tin tưởng vào tương lai của đất nước.
Ở khổ thơ đầu, giọng thơ nhẹ nhàng, say sưa, triều mến khi nói về mùa xuân của thiên nhiên. Sang khổ thơ này, nhịp thơ bỗng nhanh hơn, đầy phấn chấn khi nói về mùa xuân của