Phân tích bài thơ Sang thu ('s Tớ làm)

Mùa thu không chỉ làm rung động lòng thi nhân mà còn đem đến cho ta những xúc cảm nhẹ nhàng, êm ái gợi nhiều thương nhớ bâng khuâng…. Thông thường, các nhà thơ chỉ cảm nhận về mùa thu ở một số hình ảnh tiêu biểu như sắc trời xanh ngắt, gió thu se lạnh và màu vàng tượng trưng cho mùa thu. Nhưng, nét đặc biệt của Hữu Thỉnh trong bài thơ “Sang thu” là ông đã cảm nhận cái thời khắc sang thu bằng cả một hệ thống hình ảnh thiên nhiên qua nhiều yếu tố và bằng nhiều giác quan với sự rung động thật tinh tế.
Mười hai câu thơ ngắn mà có đến mười hình ảnh thiên nhiên được nói đến lúc đất trời chuyển sang thu: hương ổi, gió se, sương, sông, chim, mây, nắng, mưa, sấm và cuối cùng là hàng cây đứng tuổi. Tất cả đều là những hình ảnh gần gũi, quen thuộc đối với mỗi người chúng ta và điều này làm cho bài thơ dễ đến với người đọc. Nhưng điều quan trọng nhất chính là sự cảm nhận tinh tế của ông đối với từng hiện tượng thiên nhiên lúc giao mùa và những rung động ấy đã lan truyền sang ta như một tiếng nói đồng điệu.
Bài thơ mở đầu bằng một phát hiện bất ngờ:
Bỗng nhận ra hương ổi
…Hình như thu đã về
Từ “bỗng” thể hiện sự đột ngột, bất ngờ nhưng cái bất ngờ ấy mới nên thơ làm sao! Bất ngờ nhận ra những dấu hiệu của thiên nhiên khj mùa thu lại về. Đó là hương ổi thoang thoảng thơm trg gió thu se se lạnh. Từ “phả” có nghĩa là toả vào, trộn lẫn. Người ta có thể dùng các từ: toả, bay, lan, tan… thay cho từ “Phả” nhưng cả bấy nhiêu từ đều không có cái nghĩa đột ngột bất ngờ. Từ “phả” cho thấy mùi hương ổi ở độ đậm nhất, thơm nồng quyến rũ, hoà vào trong gió heo may của mùa thu, lan toả khắp không gian tạo ra một mùi thơm ngọt mát, của những trái ổi chín vàng – hương thơm nồng nàn hấp dẫn của những vườn cây sum suê trái ngọt ở nông thôn Việt Nam. “Chùng chình” là một từ láy gợi hình, “sương chùng chình” - những hạt sương nhỏ li ti giăng mắc như một làm sương mỏng nhẹ nhàng trôi, đang “cố ý” chậm lại thong thả, nhẹ nhàng, chuyển động chầm chậm sang thu. Hạt sương sớm mai cũng như có tâm hồn, có cảm nhận riêng cũng nhẹ nhàng, thong thả qua ngưỡng cửa của mùa thu. Có cái gì đó thật duyên dáng, thật yểu điệu của một làn sương, hình bóng một thiếu nữ,… và tất cả chưa thật rõ ràng, hay là vì qá đột ngột mà tg chưa nhận ra. Từ hình như thể hiện cái ngỡ ngàng, ngạc nhiên ấy.
HÌnh ảnh thiên nhiên sang thu được nhà thơ phát hiện bằng những hình ảnh quen thuộc làm nên một bức tranh mùa thu đẹp đẽ và trong sáng:
Sông được lúc dềnh dàng
…Vắt nửa mình sang thu
Không gian từ hạ sang thu, cái “hình như” ở câu trên được cụ thể hóa ở khổ thơ tiếp theo bằng những hình ảnh quen thuộc. Chim vội vã vì sợ lạnh, phải đi tránh rét ở những miền ấm áp hơn. Dòng sông nước bắt đầu cạn dần, chảy chậm lại, ko cuồn cuộn, ào ạt như thời gian mùa hè. Từ dềnh dàng, cũng như chùng chình ở trên đã làm cho câu thơ trở nên duyên dáng, gần người hơn. Đặc biệt hình ảnh đám mây mùa hạ vắt nửa mình sag thu là một liên tưởng sáng tạo thú vị. Sự thật, ko hề có đám mây nào như thế. Vì làm sao có sự phân chia rạch ròi, mắt nhìn thấy được trên bầu trời. Đó là đám mây trg liên tưởng, tưởng tượng của tg. Nhưng chính cái hình ảnh mùa hạ nối mình vs m.thu bởi nửa đám mây lửng lờ, cũng dềnh dàng, chùng chình, bảng lảng trên từng không làm cho ng` đọc cảm nhận cả về ko gian và th.gian chuyển mùa thật đẹp, thật là khêu gợi hồn thơ. Sự liên tưởng đầy thú vị ấy không chỉ cảm nhận bằng thị giác mà là sự cảm nhận bằng chính tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, yêu thiên nhiên, tha thiết của nhà thơ.
Khổ thơ cuối cùng của b.thơ là suy ngẫm của nhà thơ về con ng` và c.đời. Điều đó cũng thật tự nhiên bởi trái tim ng` nghệ sĩ vốn vô cùng nhạy cảm:
Vẫn còn …đứng tuổi
Nắng – hình ảnh cụ thể của mùa hạ. Nắng cuối hạ vẫn còn nồng, còn sáng nhưng đã nhạt dần, yếu dần bởi gió se đã đến chứ không chói chang, dữ dội, gây gắt. Mưa cũng đã ít đi. Cơn mưa mùa hạ thường bất ngờ chợt đến rồi lại chợt