PHÂN TÍCH BÀI THƠ "SANG THU"

Phân tích bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh.

Không phải Thu mà là Sang thu. Thi nhân muôn đời yêu mến mùa thu, cũng không hiếm trờng hợp say sa trớc những đổi thay của tạo vật khi đất trời giao chuyển. Đọc Sang thu của Hữu Thỉnh, thêm một lần ta đợc thởng thức vẻ đẹp của sự cảm nhận tinh tế, những rung động của một tâm hồn nhạy cảm nghệ sĩ lúc thu sang. Nhng sẽ chẳng có mấy ý nghĩa khi xúc cảm ấy chẳng mang nét duyên riêng. Ngời ta từng nói về Hữu Thỉnh với chất dân gian trong thơ. Quả vậy, ở đây, sự độc đáo bắt đầu bằng "hơng thu":
Bỗng nhận ra hơng ổi
Phả vào trong gió se
Gió chùng chình qua ngõ
Hình nh thu đã về
Không phải lá ngô đồng, không phải hơng cốm mới, không phải hoa cau rụng, mùa thu bất chợt hiện diện với hơng ổi chín thơm lựng trong gió hanh se. Hai chữ phả vào vừa gợi ra cái bất chợt trong cảm nhận, vừa gợi ra một cách thực thể cái hơng thơm của ổi, lại vừa gợi ra sự vận động nhẹ nhàng của gió. Từ chùng chình gợi ra sự lay động của cây lá, vẻ t lự của lòng ngời, cái man mác của không gian chớm thu. Sao lại là hình nh chứ không phải là chắc chắn? Một chút nghi hoặc, một chút bâng khuâng, có cái gì đó không thật rõ ràng. Đúng là một trạng thái cảm xúc của thời điểm chuyển giao. Cảm xúc ấy tiếp tục lan toả, mở ra trong cái nhìn xa hơn, rộng hơn:
Sông đợc lúc dềnh dàng
Chim bắt đầu vội vã
Có đám mây mùa hạ
Vắt nửa mình sang thu
Sự vận động của mùa đợc cụ thể hoá bằng những sắc thái đổi thay của tạo vật. Đó là vẻ "dềnh dàng" của dòng sông, cái "bắt đầu vội vã" của cánh chim và, thật đặc biệt, đám mây mang trên mình cả hai mùa. Tất cả đang hoà trong khúc biến tấu giao mùa. Có cái gì đang mơ hồ xâm chiếm, đang thay thế, đang mờ đi, nhạt ra, đang trôi. Không có gì hiện ra thật sắc nét, không có gam màu tơng phản nào, ngay cả ở hai nửa của một đám mây thuộc về hai mùa khác biệt. Không phải vẻ đẹp của mùa hạ, cũng không phải vẻ đẹp của mùa thu, mà là vẻ đẹp của chính sự chuyển mùa, vẻ đẹp của tâm hồn con ngời gần gũi, giao cảm với thiên nhiên để lắng nghe và dự cảm:
Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã vơi dần cơn ma
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi.
Khoảnh khắc giao mùa đợc cảm nhận bắt đầu từ hơng ổi phả trong gió se chùng chình qua ngõ, cái "hình nh" của lòng ngời, vẻ dềnh dàng của sông, vội vã của chim,... và đến đây là nắng, là ma, là sấm, hàng cây. Cha hết hẳn cái nắng của mùa hè nhng những cơn ma đã không còn ào ạt. Hai chữ "bao nhiêu" nghe nh say mê, nh luyến tiếc. Nắng lắm thì ma nhiều. Đó là đặc điểm của mùa hè. Nhng nắng vẫn còn mà ma thì đã vơi dần. Vơi dần thì không chỉ là ít ma đi mà còn là ma ít nớc đi