Ôn thi vào L10 - Vật Lý - Chương 3

CHƯƠNG III. QUANG HỌC
I./. KIẾN THỨC CƠ BẢN.
1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng.
- Hiện tượng khi ánh sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc ngay tại mặt phân cách giữa hai môi trường.
- Sự thay đổi góc khúc xạ theo góc tới:
+ Khi ánh sáng truyền từ môi trường không khí sang các môi trường rắn, lỏng khác nhau thì góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới và ngược lại.
+ Khi góc tới tăng (giảm) thì góc khúc xạ cũng tăng (giảm). Khi góc tới bằng 00 thì góc khúc xạ cũng bằng 00, tia sáng đi thẳng không bị gãy khúc.
Thấu kính hội tụ.
Đặc điểm:
Phần rìa mỏng hơn phần giữa.
Chùm tia sáng song song tới thấu kính cho chùm tia ló hội tụ tại một điểm.
ảnh ảo của thấu kính hội tụ lớn hơn vật và xa thấu kính hơn vật
Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt.
Tia tới song song với trục chính cho tia ló đi qua tiêu điểm F/.
Tia tới qua quang tâm O cho tia ló tiếp tục đi thẳng không bị đổi hướng.
Tia tới đi qua tiêu điểm F cho tia ló song song với trục chính.
Tia tới bất kỳ cho tia ló đi qua tiêu điểm phụ ứng với trục phụ song song với tia tới.
Đặc điểm ảnh của vật:
d bằng vô cùng cho ảnh hiện lên ở tiêu điểm F/.
d > 2f: ảnh thật, ngược chiều, bé hơn vật.
d = 2f: ảnh thật, ngược chiều, bằng vật (d/ = d).
2f > d > f: ảnh thật, ngược chiều, lớn hơn vật.
d = f: ảnh ở vô cùng (d/ bằng vô cùng)
d < f: ảnh ảo, cùng chiều, lớn hơn và xa thấu kính hơn vật.
Cách dựng ảnh.
Dựng ảnh một điểm sáng S:
+ Từ S dựng hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính.
+ Nếu hai tia ló cắt nhau thực sự tại S/ thì S/ là ảnh thật của S.
+ Nếu hai tia ló không cắt nhau thực sự mà kéo dài mới gặp nhau tại S/ thì S/ là ảnh ảo của S.
Chú ý: Đừơng kéo dài và ảnh ảo phải vẽ nét đứt
Dựng ảnh của một vật sáng AB hình mũi tên, AB vuông góc với trục chính, điểm A nằm trên trục chính: Ta chỉ cần dựng ảnh B/ của B bằng cách sử dụng hai trong ba tia sáng đặc biệt, sau đó từ B/ hạ vuông góc xuống trục chính, cắt trục chính tại A/ thì A/ là ảnh của A và A/B/ là ảnh của AB qua thấu kính.
Chú ý: Nếu B/ là ảnh ảo thì A/B/ cũng là ảnh, vẽ nét đứt.
Thấu kính phân kì.
Đặc điểm cảu thấu kính phân kì:
Phần rìa dày hơn phần giữa.
Chùm tia tới song song cho chùm tia ló phân kì có đường kéo dài đi qua tiêu điểm.
ảnh ảo của thấu kính phân kì nhỏ hơn vật và gần thấu kính hơn vật.
Đường truyền của ba tia sáng đặc biệt qua thấu kính phân kì:
Tia tới song song với trục chính cho tia ló kéo dài đi qua tiêu điểm F/.
Tia tới đi qua quang tâm O cho tia ló di thẳng, không bị đổi hướng.
Tia tới hướng tới tiêu điểm F cho tia ló song song với trục chính.
Tia tới bất kỳ, cho tia ló có đường kéo dài đi qua tiêu điểm phụ, ứng với trục phụ song song với tia tới.
Đặc điểm ảnh.
Vật ở mọi vị trí trước thấu kính phân kì đều cho ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính.
Cách dựng ảnh.
- Dựng ảnh một điểm sáng S:
+ Từ S dựng hai tia sáng đặc biệt qua thấu kính.
+ Hai tia ló không cắt nhau thực sự mà kéo dài mới gặp nhau tại S/ nên S/ là ảnh ảo của S.
Chú ý: Đừơng kéo dài phải vẽ nét đứt
- Dựng ảnh của một vật sáng AB hình mũi tên, AB vuông góc với trục chính, điểm A nằm trên trục chính: Ta chỉ cần dựng ảnh B/ của B bằng cách sử dụng hai trong ba tia sáng đặc biệt, sau đó từ B/ hạ vuông góc xuống trục chính, cắt trục chính tại A/ thì A/ là ảnh của A và A/B/ là ảnh của AB qua thấu kính.
- Chú ý: A/B/ là ảnh ảo nên phải vẽ nét đứt.
4. Máy ảnh.
- Cấu tạo: Vật kính (TKHT) – buồng tối – Phim.
- Đặc điểm ảnh của một vật trên phim: ảnh thật, ngược chiều, nhỏ hơn vật