Ôn tập tổng hợp lớp 9- Bổ ích

PHẦN TIẾNG VIỆT
HỆ THỐNG HÓA KIẾN THỨC TIẾNG VIỆT LỚP 9
Bài học
Kiến thức cần ghi nhớ
Ví dụ






















Hội thoại


















Cách dẫn trực tiếp



Cách dẫn gián tiếp
+ Hội thoại: Là hoạt động giao tiếp trong đó vai xã hội (vị trí của người tham gia hội thoại) được xác định bằng các quan hệ xã hội (thân - sơ, tên - dưới...). Sử dụng ngôn ngữ đúng vai trong quá trình tham gia hội thoại: đúng đối tượng, văn hóa... sử dụng tốt các phương châm hội thoại.
+ Các phương châm hội thoại:
- Phương châm về lượng: Nói đúng nội dung, không thiếu, không thừa.
- Phương châm về chất: Đừng nói những điều mà mình không tin là đúng hay không có bằng chứng xác thực.
- Phương châm quan hệ: Cần nói đúng đề tài giao tiếp, tránh nói lạc đề
- Phương châm cách thức: Cần nói ngắn gọn, rành mạch, tránh mơ hồ.
- Phương chân lịch sự: Cần tế nhị, tôn trọng người khác.
+ Những trường hợp không tuân thủ phương châm hội thoại:
- Vô ý, vụng về, thiếu văn hóa giao tiếp.
- Phải ưu tiên cho một phương châm hội thoại khác, yêu cầu khác quan trọng hơn
- Muốn gây sự chú ý, hướng người nghe hiểu theo một ý khác.
Xưng hô trong hội thoại:
- Từ ngữ xưng hô trong hội thoại của tiếng Việt khá phong phú, đa dạng, giàu sắc thái. Phải lựa chọn cho phù hợp để đạt hiệu quả giao tiếp tốt nhất.
- Việc lựa chọn phải tùy thuộc vào tính chất, tình huống giao tiếp, mối quan hệ với người nghe mà lựa chọn cho phù hợp.
- Cách dẫn trực tiếp: là nhắc lại nguyên văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, đặt trong dấu ngoặc kép.
- Cách dẫn gián tiếp là thuật lại lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều chỉnh cho thích hợp.
- Chuyển đổi lời dẫn từ trực tiếp sang gián tiếp: Bỏ dấu ngoặc kép, chuyển chủ ngữ sang một ngôi thích hợp.
Lời dẫn gián tiếp chỉ cần giữ lại nội dung còn cấu trúc ngữ pháp và từ ngữ có thể thay đổi.
Sử dụng ngôn ngữ đúng vai trong quá trình tham gia hội thoại: đúng đối tượng, văn hoá... sử dụng tốt các phương châm hội thoại.




- Cậu mua áo ở đâu mà đẹp thế?
- Hàng cô Lan ngay cổng chợ ấy.
- Sáng nay, Mai nghỉ học vì ốm, tớ qua nhà, mẹ Mai gửi đơn xin phép đây này.

- Hôm nay lớp mình vui quá nhỉ.
- Phải đấy, tớ cười đau cả bụng.
- Mẹ mua chả cá rất ngon. / Mẹ mua chả ngon.
- Bác làm ơn cho cháu đi qua ạ!



- Chào cả nhà, mọi người đang nghỉ trưa đấy à?
- Bác sĩ nói với bệnh nhân / người nhà bệnh nhân về bệnh tật khi mắc bệnh hiểm nghèo.
Tiền bạc chỉ là tiền bạc!


- Chiều nay các em đã làm xong việc lớp được giao. (Cô giáo nói với học sinh cách xưng hô thể hiện thái độ thân mật, vừa lòng)

- Chiều nay các anh các chị đã làm xong việc lớp được giao.
(Cô giáo nói với học sinh cách xưng hô thể hiện thái độ không vừa lòng)
- Bác Hồ nhắc nhở chúng ta rằng độc lập tự do là thứ không gì quý bằng.

- Bác Hồ nói: "Không có gì quý hơn độc lập tự do"

- Dẫn trực tiếp: Trong cuốn sách Hồ Chủ tịch hình ảnh của dân tộc, tinh hoa của thời đại; đồng chí Phạm Văn Đồng viết:
“Giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người”.

- Chuyển sang dẫn gián tiếp: Trong cuốn sách Hồ Chủ tịch hình ảnh của dân tộc, tinh hoa của thời đại, đồng chí Phạm Văn Đồng khẳng định rằng Hồ Chủ tịch là người giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người.

Sự phát triển của từ vựng
- cùng với sự phát triển của xã hội, từ vựng của một số ngôn ngữ cũng không ngừng phát triển.
- Từ vựng phát triển về nghĩa và tạo từ ngữ mới về mặt nghĩa có thể phát triển theo phương thức ẩn dụ và hoán dụ.



- Ngày xuân em hãy còn dài (AD)
(Nguyễn Du)
- Cũng phường bán thịt cũng tay buôn người (HD)
(Nguyễn Du)

Thuật