ôn tập thơ hiện đại

CHUYÊN ĐỀ ÔN TẬP HỌC KÌ I
Trường: THCS Long Biên
Giáo viên: Lê Thị Hồng Đăng
ÔN TẬP THƠ HIỆN ĐẠI:
“ÁNH TRĂNG" VÀ “BẾP LỬA"

HỆ THỐNG KIẾN THỨC
“ÁNH TRĂNG” VÀ “BẾP LỬA”
Trình bày hiểu biết về ý nghĩa nhan đề và tác dụng ?
Bếp lửa
Ánh trăng
Nghĩa thực
Vầng trăng: thiên nhiên, quá khứ thủy chung, tình nghĩa
Bếp lửa: cụ thể, gần gũi
Nghĩa ẩn dụ
Ánh trăng: ánh sáng rọi soi, thức tỉnh
Ngọn lửa: tình yêu thương, sức sống, niềm tin
Tư tưởng, chủ đề
Tình yêu thương và lòng biết ơn
Đạo lý uống nước nhớ nguồn
Ý nghĩa nhan đề
Bếp lửa
Ánh trăng
Quá khứ
Bếp lửa
Hiện tại
Kỉ niệm tuổi thơ
Suy ngẫm
Giật mình, suy ngẫm
Mạch
cảm
xúc:
trình
tự
thời
gian
Mong nhớ về với bà
Hồi tưởng -> hiện tại
Kỉ niệm -> suy ngẫm
Mạch tự sự
Nghệ thuật:
Giọng điệu tâm tình
Trữ tình – tự sự
Sáng tạo hình ảnh
Ánh trăng
Bếp lửa
-Kết hợp miêu tả, bình luận
- Hình tượng: bếp lửa
Hình tượng: ánh trăng
Nội dung: gửi gắm những triết lí sâu sắc
Ánh trăng
Bếp lửa
- Kỉ niệm tình bà cháu
- Tình yêu thương và lòng biết ơn
-Nhắc nhở về những năm tháng gian lao
- Đạo lí “uống nước nhớ nguồn
Làm thế nào để ôn tập một tác phẩm thơ có hiệu quả?
?
- Hệ thống hóa kiến thức cơ bản (bám sát đặc trưng thể loại): hoàn cảnh sáng tác, ý nghĩa nhan đề, thể loại, phương thức biểu đạt, bố cục, mạch cảm xúc, nội dung, nghệ thuật….
- So sánh, liên tưởng với các tác phẩm khác để tìm ra điểm giống và khác nhau.
BÀI TẬP 1: Cho các đoạn thơ sau:
a. Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới xẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi, kì lạ và thiêng liêng, bếp lửa!
b. Ngửa mặt lên nhìn mặt
Có cái gì rưng rưng
Như là đồng là bể
Như là sông là rừng
a. Tìm những từ nhiều nghĩa trong hai đoạn thơ trên? Cho biết từ nào được dùng với nghĩa gốc, từ nào được dùng với nghĩa chuyển? Giải thích các nét nghĩa đó? (1,5 điểm)
b. Phân tích giá trị biểu cảm của các từ nhiều nghĩa trong mỗi đoạn thơ? (1,5 điểm)
c. Chép chính xác một câu thơ hoặc một đoạn thơ em đã học cũng có hiện tượng chuyển nghĩa của từ (ghi rõ tên văn bản, tác giả) (0,5 điểm)
BÀI TẬP 1: Cho các đoạn thơ sau:
a. Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới xẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi, kì lạ và thiêng liêng, bếp lửa!
(Bếp lửa – Bằng Việt)
b. Ngửa mặt lên nhìn mặt
Có cái gì rưng rưng
Như là đồng là bể
Như là sông là rừng
(Ánh trăng – Nguyễn Duy)
a. Tìm những từ nhiều nghĩa trong hai đoạn thơ trên? Cho biết từ nào được dùng với nghĩa gốc, từ nào được dùng với nghĩa chuyển? Giải thích các nét nghĩa đó? (1,5 điểm)
BÀI TẬP 1: Cho các đoạn thơ sau:
a. Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới xẻ chung vui
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ
Ôi, kì lạ và thiêng liêng, bếp lửa!
(Bếp lửa – Bằng Việt)
b. Ngửa mặt lên nhìn mặt
Có cái gì rưng rưng
Như là đồng là bể
Như là sông là rừng
(Ánh trăng – Nguyễn Duy)


b. Phân tích giá trị biểu cảm của các từ nhiều nghĩa trong mỗi đoạn thơ? (1,5 điểm)
Tạo tính đa nghĩa cho hình tượng thơ
Nhấn mạnh, khẳng định giá trị lớn lao của những việc bà đã làm: từ việc nhóm bếp -> khơi dậy tình yêu thương, sự sống, niềm tin
Nhóm: từ nhiều nghĩa, điệp từ
Bài tập 2:
a. Chép chính xác khổ thơ cuối bài “Ánh trăng” của Nguyễn Duy. (1 điểm)
b. Nêu hoàn cảnh ra đời của bài thơ? Hoàn cảnh ấy có mối liên hệ như thế nào tới những điều tác giả gửi gắm trong bài thơ? (1,5 điểm)
c. Bằng một đoạn văn diễn dịch khoảng 12 câu, hãy làm rõ những suy ngẫm và triết lý của Nguyễn Duy qua khổ thơ cuối bài “Ánh trăng”, trong đoạn có sử dụng một câu bị động, một phép thế (gạch chân, chỉ rõ). (4 điểm)
a. Chép thơ: Đúng chính tả, dấu câu, chính xác nội dung như văn bản Sách giáo khoa
- Không viết hoa các chữ cái đầu câu 2,3,4 của mỗi khổ
Hoàn cảnh sáng tác
1978, 3 năm sau ngày đất nước giải phóng, tác giả sống và làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh (0,5 điểm)
Chiến tranh kết thúc, sống trong hòa bình => con người dễ quên đi những năm tháng gian lao, quá khứ (0,5 điểm)
Mối
liên hệ
Suy ngẫm, cảnh tỉnh của nhà thơ với mọi người (0,5 điểm)
* Tìm hiểu đề:
Hình thức: + Đoạn văn diễn dịch, 12 câu
+ Một câu bị động, một phép thế
- Nội dung: suy ngẫm và triết lý của Nguyễn Duy qua khổ cuối bài “Ánh trăng”.
Bài tập 1:
c. Bằng một đoạn văn diễn dịch khoảng 12 câu, hãy làm rõ những suy ngẫm và triết lý của Nguyễn Duy qua khổ thơ cuối bài “Ánh trăng”, trong đoạn có sử dụng một câu bị động, một phép thế (gạch chân, chỉ rõ).
THẢO LUẬN NHÓM
Yêu cầu: Tìm ý và lập dàn ý cho đoạn văn trên
(Gợi ý: Để triển khai đoạn văn cần đảm bảo những nội dung chính nào?)
Hình thức: Nhóm 4 học sinh
Thời gian: 3 phút
- Trình bày ra giấy, đại diện nhóm trả lời
* Tìm hiểu đề:
Hình thức: + Đoạn văn diễn dịch, 12 câu
+ Một câu bị động, một phép thế
- Nội dung: suy ngẫm và triết lý của Nguyễn Duy qua khổ cuối bài “Ánh trăng”.
THẢO LUẬN NHÓM
Yêu cầu: Tìm ý và lập dàn ý cho đoạn văn trên
(Gợi ý: Để triển khai đoạn văn cần đảm bảo những nội dung chính nào?)
Hình thức: Nhóm 4 học sinh
Thời gian: 3 phút
- Trình bày ra giấy, đại diện nhóm trả lời
* Tìm hiểu đề:
Hình thức: + Đoạn văn diễn dịch, 12 câu
+ Một câu bị động, một phép thế
- Nội dung: suy ngẫm và triết lý của Nguyễn Duy qua khổ cuối bài “Ánh trăng”.
Dàn ý:
- Mở đoạn: giới thiệu khổ thơ cuối bài thơ “Ánh trăng” và nội dung chính: những suy ngẫm triết lý của Nguyễn Duy
Thân đoạn:
+ Ẩn dụ kết hợp với từ láy “tròn vành vạnh”, biện pháp đối lập, trợ từ “cứ”: trăng biểu tượng cho sự bất biến, vĩnh hằng, không thay đổi dù con người dửng dưng, vô tình....
+ Ánh trăng được nhân hóa: “im phăng phắc”: gợi cái nhìn nghiêm khắc mà bao dung, độ lượng...
+ Giật mình: là sự thức tỉnh, cái giật mình của lương tâm để sống tốt hơn...
=> Nhắc nhở về đạo lý sống “uống nước nhớ nguồn”, ân nghĩa thủy chung cùng quá khứ
- Bước 1: Đọc kĩ đề bài, xác định yêu cầu.
- Bước 2: Tìm ý, sắp xếp theo trình tự hợp lí
- Bước 3: Viết thành đoạn văn hoàn chỉnh
Bước 4: Kiểm tra lại và sữa chữa.
CÁC BƯỚC
viết đoạn văn văn:
BÀI TẬP 3: Câu văn dưới đây mắc một số lỗi về chính tả, ngữ pháp:
Với bài thơ «Bếp lửa» của Bằng Việt không chỉ diễn tả thật xúc động những kỉ niệm của người tráu bên bà, bên bếp lửa mà còn nói lên những xuy ngẫm của cháu về bà, về cuộc đời bà.
a. Hãy sửa các lỗi trong câu văn và chép lại cho đúng.
b. Nếu lấy câu văn vừa sửa làm câu chủ đề của 1 đoạn văn thì đề tài của đoạn văn đứng trước đó là gì? Đề tài của đoạn văn chứa câu đó là gì?
c. Bằng một đoạn văn tổng phân hợp khoảng 12 câu, hãy làm rõ nội dung câu chủ đề trên, trong đoạn có sử dụng 1 câu ghép, một thán từ (gạch chân, chỉ rõ)


(1 điểm)
(3.5 điểm)
(0.5 điểm)
BÀI TẬP 3: Câu văn dưới đây mắc một số lỗi về chính tả, ngữ pháp:
Với bài thơ «Bếp lửa» của Bằng Việt không chỉ diễn tả thật xúc động những kỉ niệm của người tráu bên bà, bên bếp lửa mà còn nói lên những xuy ngẫm của cháu về bà, về cuộc đời bà.
Hãy sửa các lỗi trong câu văn và chép lại cho đúng.

(0.5 điểm)
=> Bài thơ «Bếp lửa» của Bằng Việt không chỉ diễn tả thật xúc động những kỉ niệm của người cháu bên bà, bên bếp lửa mà còn nói lên những suy ngẫm của cháu về bà, về cuộc đời bà.
Với «Bếp lửa», Bằng Việt không chỉ diễn tả thật xúc động những kỉ niệm của người cháu bên bà, bên bếp lửa mà còn nói lên những suy ngẫm của cháu về bà, về cuộc đời bà.
b. – Đề tài của đoạn văn trước đó: diễn tả thật xúc động những kỉ niệm của người cháu bên bà, bên bếp lửa (0,5 điểm)
- Đề tài của đoạn văn chứa câu chủ đề đó: những suy ngẫm của cháu về bà, về cuộc đời bà. (0,5 điểm)

Hướng dẫn về nhà:

1. Ôn tập kiến thức bài học
2. Hoàn thành bài tập viết đoạn văn (nộp vào sáng thứ ba)

Xin chân thành cảm ơn các thầy cô !