Một số kinh nghiệm giúp HS yếu kém lớp 9 giải bài toán tính theo PTHH

A. MỞ ĐẦU
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
1. Thực trạng cần nghiên cứu:
Trong nhiều năm giảng dạy tại trường Trung Học Cơ Sở Nhơn Hậu, tham gia sinh hoạt chuyên môn (dự giờ, thao giảng theo tổ, thao giảng cụm chuyên môn) cùng nhiều thầy cô giáo đồng nghiệp của bộ môn Hóa học, bản thân tôi nhận thấy: Dạng bài toán tính theo tính theo phương trình hóa học (PTHH) là một dạng bài tập quan trọng, xuyên suốt chương trình hóa học phổ thông nhưng nhiều học sinh (HS) không giải được bài toán tính theo PTHH, không nhận biết được bài tập thuộc dạng nào, cách giải ra sao?... Căn cứ vào tình hình thực tế trên, bản thân tôi mạnh dạn chọn đề tài Một số kinh nghiệm giúp học sinh yếu kém lớp 9 giải bài toán tính theo phương trình hóa học để làm cơ sở cho việc nghiên cứu của mình.
Qua việc giảng dạy trực tiếp, dự giờ, thăm lớp kết hợp với việc quan sát, trò chuyện cùng các thầy cô giáo đồng nghiệp, các em HS yếu kém và trung bình lớp 9 của Trường Trung Học Cơ Sở Nhơn Hậu bản thân tôi nhận thấy:
HS yếu kém không lập được PTHH nhưng lười biếng ôn tập chương trình Hóa 8 với lý do quá dài nên không biết tập trung bổ khuyết kiến thức từ đâu.
Nhiều HS quên công thức tính toán, không phân biệt được các đại lượng nên dẫn đến nhầm lẫn trong tính toán.
Nhiều HS không tự tóm tắt được đề bài, không biết đâu là giả thiết, đâu là kết luận (yêu cầu) của bài toán.
Không biết cách tìm ra mối liên hệ giữa giả thiết và kết luận nên không định hướng được bài giải.
Đa số HS, nhất là HS yếu kém lớp 9 chưa nắm vững phương pháp giải bài toán tính theo phương trình hóa học. Các em không giải được các dạng bài tập cơ bản ở sách giáo khoa, không biết bài tập đó thuộc dạng nào, cách giải ra sao.
Với tình hình thực tế nêu trên, bản thân tôi mạnh dạn nêu ra một số kinh nghiệm của bản thân nhằm nâng cao khả năng giải bài toán tính theo phương trình hóa học cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học hóa học trong nhà trường.
2. Ý nghĩa và tác dụng của đề tài:
Tìm hiểu nguyên nhân HS yếu kém không giải được loại bài tập tính theo PTHH, từ đó đề ra biện pháp giúp các em giải được loại bài tập này, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn Hóa học trong nhà trường.
3. Phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi nghiên cứu của đề tài là tìm ra các biện pháp giúp HS yếu kém lớp 9 giải thành thạo bài toán tính theo PTHH dạng cơ bản và một số dạng biến thể của loại bài tập này.
II. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH:
1. Cơ sở lý luận và thực tiễn:
a. Cơ sở lý luận:
Trong chương trình giáo dục Trung Học Cơ Sở (THCS), Hóa học là bộ môn khoa học tự nhiên mà HS được tiếp cận muộn nhất, nhưng nó lại có vai trò rất quan trọng trong nhà trường phổ thông. Môn hóa học ở cấp THCS cung cấp cho HS một hệ thống kiến thức phổ thông, cơ bản và thiết thực đầu tiên về hóa học giúp các em hiểu được ý nghĩa của hóa học đối với công nghiệp, nông nghiệp, quốc phòng và đời sống của nhân dân. Đồng thời, hóa học cũng giúp cho các em có thói quen quan sát, thực nghiệm, mô tả có suy nghĩ, biết kết hợp lý thuyết với thực hành, biết ứng dụng kiến thức vào việc giải quyết những vấn đề thực tiễn của cuộc sống, rèn luyện cho HS năng lực nhận thức, óc tư duy sáng tạo và khả năng trực quan nhanh nhạy. Mặt khác, hóa học cũng hình thành cho các em những phẩm chất cần thiết như tính cẩn thận, kiên trì, trung thực, tỉ mỉ, chính xác, yêu khoa học, hình thành ở HS thế giới quan khoa học và nhân sinh quan cách mạng.
Như vậy học Hóa học không những HS học lý thuyết mà còn đòi hỏi HS vận dụng lý thuyết đã được học vào giải quyết các bài tập lý thuyết, thực tiễn và thực hành thí nghiệm. Bài tập hóa học ở cấp THCS rất đa dạng, trong đó dạng bài tập tính theo PTHH là một trong những kiến thức trọng tâm, xuyên suốt chương trình hóa học THCS và cả trung học phổ thông sau này. Vì thế, chỉ có nắm vững phương pháp và thực hành thành thạo việc tính theo PTHH mới có thể giải quyết được những bài tập hóa học về PTHH – loại bài tập cơ bản của bộ môn hóa học.
Với những ý nghĩa và tầm quan trọng của vấn đề nêu trên, chúng ta nhận thấy việc HS phải giải được các bài tập về tính theo PTHH là một yêu cầu bắt