Mã Giám Sinh mua Kiều

: Phán têch âoaûn thå trêch “Maî Giaïm Sinh mua Kiãöu”.
(Ngæî vàn 9 - táûp I)


Âang säúng trong haûnh phuïc cuía mäúi tçnh âáöu say mã, trong tràõng våïi Kim Troüng thç báút ngåì gia âçnh Kiãöu bë vu oan, giaïng hoaû. Khäng âaình loìng âãø cho gia âçnh tan naït, Thuyï Kiãöu âau âåïn trao duyãn cho Thuyï Ván, tæû nguyãûn baïn mçnh âãø láúy tiãön cæïu cha vaì em trai. Låüi duûng tçnh caính âau âåïn cuía Kiãöu, Maî Giaïm Sinh “väún laì mäüt âæïa phong tçnh âaî quen” âaïnh tiãúng cæåïi naìng vãö laìm thiãúp nhæng thæûc sæû laì hàõn mua Kiãöu vãö cæía haìng thanh láu cuía hàõn våïi muû Tuï Baì åí Lám Tri. Âoaûn trêch naìy miãu taí maìn këch mua baïn, qua âoï “läüt màût naû” cuía Maî Giaïm Sinh vaì thãø hiãûn näùi âau âåïn ã chãö, måí âáöu cho âoaûn træåìng mæåìi làm nàm læu laûc âáöy cay âàõng cuía naìng Kiãöu.
Våïi ngoìi buït sàõc saío trong miãu taí vaì näùi càm gheït cuía nhaì thå, Nguyãùn Du âaî läüt taí bäü màût bè äøi, taìn aïc, ghã tåím cuía boün “buän baïn thët ngæåìi”. Trong maìn këch naìy, Maî Giaïm Sinh âoïng vai chaìng sinh viãn Quäúc Tæí Giaïm âãún âãø laìm “lãù váún danh”, xem màût, daûm hoíi Thuyï Kiãöu vãö laìm våü leî. Gaî sinh viãn giaí hiãûu “ngæåìi viãùn khaïch” måì aïm naìy, muì måì tæì tãn hoü âãún tãn quaïn. Vaì ngoìi buït tháön tçnh cuía Nguyãùn Du cæï mäùi neït laûi khàõc hoaû roî hån chán dung cuía Maî Giaïm Sinh vaì caïi baín cháút con buän ghã tåím cuía hàõn:
“Quaï niãn traûc ngoaûi tæï tuáön
Maìy ráu nhàôn nhuûi, aïo quáön baính bao.
Træåïc tháöy, sau tåï xän xao
Nhaì bàng âæa mäúi, ræåïc vaìo láöu trong”...
...“Ghãú trãn ngäöi toït säù saìng”
Maî Giaïm Sinh âaî “ngoaûi tæï tuáön” maì váùn “aïo quáön baính bao”, “maìy ráu nhàôn nhuûi”, roî ra mäüt gaî trai lå. Luî tháöy, tåï chuïng keïo âãún nhaì Kiãöu tháût laì nhäún nhaïo, läú làng ... vaì caïi cæí chè “ghãú trãn ngäöi toït säù saìng” âaî laìm råi caïi màût naû sinh viãn, phåi baìy chán tæåïng cuía mäüt tãn vä hoüc, thä läù cuía hàõn.
Nguyãùn Du cæï “khaïch quan” miãu taí caính mua baïn váûy maì caïi baín cháút tháût cuía Maî Giaïm Sinh váùn bë läüt tráön, phåi baìy bàòng hãút. Dáùu âæåüc kheïo leïo che âáûy bàòng moüi thæï maïnh låïi xaío quyãût nhæng diãûn maûo, thaïi âäü, cæí chè, haình vi vaì ngän ngæî cuía hàõn váùn tæû täú caïo baín cháút âêch thæûc cuía mäüt tãn “buän thët baïn ngæåìi” âã tiãûn.
Trong con màõt cuía Maî Giaïm Sinh, naìng Kiãöu cuìng våïi taìi sàõc cuía naìng chè laì mäüt moïn haìng räöi âáy seî sinh låüi cho hàõn. Hàõn âàõn âo khi “cán sàõc, cán taìi”, hàõn “eïp”, hàõn “thæí” taìi nghãû cuía naìng; nháúc lãn, âàût xuäúng, xoay váön âuí kiãøu hãût nhæ ngæåìi ta mua baïn mäüt moïn haìng. Khi âaî hoaìn toaìn væìa yï, baín cháút con buän cuía hàõn váùn coìn läü ra åí caïi thaïi âäü “tuyì cå dàût dçu” khi màûc caí. Baín cháút âoï coìn âæåüc che âáûy bàòng nhæîng låìi leî mé miãöu, sang troüng:
“ Ràòng mua ngoüc âãún Lam Kiãöu
Sênh nghi xin daûy bao nhiãu cho tæåìng?”
Thç cuäúi cuìng bäüc läü mäüt caïch tràõng tråün vaì bè äøi nháút:
“Coì keì båït mäüt, thãm hai
Giåì láu ngaî giaï vaìng ngoaìi bäún tràm”
Våïi sæû màûc caí “coì keì” ti tiãûn, báøn thèu naìy, maìn këch “lãù váún danh” läü roî thæûc cháút laì mäüt caính “mua thët baïn ngæåìi” mäüt caïch tràõng tråün vaì Maî Giaïm Sinh hiãûn nguyãn hçnh laì mäüt tãn con buän ghã tåím vaì âã tiãûn nháút.
Trong âoaûn trêch naìy, hçnh aính Thuyï kiãöu hiãûn ra våïi táút caí nhæîng buäön khäø, xoït xa, ã chãö, tuíi häø. Laì mäüt cä gaïi taìi sàõc veûn toaìn, âang säúng trong caính “ãm âãöm træåïng ruí, maìn che, tæåìng âong ong bæåïm âi vãö màûc ai”, laûi âang ngáy ngáút trong haûnh phuïc cuía mäúi tçnh âáöu trong tràõng thç thçnh lçnh tai hoaû áûp âãún, Kiãöu tråí thaình mäüt moïn haìng cho boün “buän thët, baïn ngæåìi” trao tay mua baïn, coì keì, màûc caí. Tám häön nhaûy caím cuía naìng âaî caím nháûn sáu sàõc caính ngäü eïo le, væìa häø theûn, væìa då daïy, væìa âau âåïn, nhuûc nhaî cuía mçnh:
“ Näùi mçnh thãm tæïc näùi nhaì
Thãöm hoa mäüt bæåïc, lãû hoa máúy haìng!
Ngaûi nguìng dåün gioï, e sæång,
Ngæìng hoa bäùng theûn, träng gæång màût daìy”.
Kiãöu væìa xoït xa cho mäúi tçnh cuía mçnh (näùi mçnh), væìa xoït xa cho gia âçnh (näùi nhaì), lãû råi khän cáöm. Kiãöu ra våïi Maî Giaïm Sinh nhæ caình hoa âem ra træåïc sæång gioï, cho nãn “ dåün gioï, e sæång”, vç sæång gioï