Luyện thi môn văn vào lớp 10

Phần I (4 điểm)
Cho đoạn văn sau:
(…) “ Gian khổ nhất là lần ghi và báo về lúc một giờ sáng. Rét, bác ạ. Ở đây có cả mưa tuyết đấy. Nửa đêm đang nằm trong chăn, nghe chuông đồng hồ chỉ muốn đưa tay tắt đi. Chui ra khỏi chăn, ngọn đèn bão vặn to đến cỡ nào vẫn thấy là không đủ sáng. Xách đèn ra vườn, gió tuyết và lặng im ở bên ngoài như chỉ chực đợi mình ra là ào ào xô tới. Cái lặng im lúc đó mới thật dễ sợ: nó như bị gió chặt ra từng khúc, mà gió thì giống những nhát chổi lớn muốn quét đi tất cả, ném vứt lung tung.” (…)
(Lặng lẽ Sa Pa – Nguyễn Thành Long – Sách Ngữ văn 9 tập 1)
1. Đoạn văn trên là lời của nhân vật nào, được nói ra trong hoàn cảnh nào? Những lời tâm sự đó giúp em hiểu gì về hoàn cảnh sống và làm việc của nhân vật? Ngoài khó khăn được nói đến trong đoạn trích trên, hoàn cảnh sống và làm việc của nhân vật còn có gì đặc biệt?
2. Bằng hiểu biết của em về tác phẩm, hãy cho biết: trong hoàn cảnh ấy, điều gì đã giúp nhân vật trên sống yêu đời và hoàn thành tốt nhiệm vụ?
3. Chỉ ra một câu có sử dụng phép nhân hóa trong đoạn văn trên.
Phần II (6 điểm)
Hình ảnh mùa xuân được khắc họa thật đẹp trong đoạn thơ sau:
“Mọc giữa dòng sông xanh
Một bông hoa tím biếc
Ơi con chim chiền chiện
Hót chi mà vang trời
Từng giọt long lanh rơi
Tôi đưa tay tôi hứng ”.
1. Đoạn thơ trên nằm trong tác phẩm nào, của ai? Nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm ấy?
2. Dựa vào đoạn thơ trên, em hãy viết một đoạn văn khoảng 10 – 12 câu theo cách lập luận tổng hợp – phân tích – tổng hợp, trong đó có sử dụng phép nối và một câu chứa thành phần tình thái với chủ đề: vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên và cảm xúc của nhà thơ trước vẻ đẹp ấy. (Gạch dưới thành phần tình thái và những từ ngữ dùng làm phép nối).
3. Cũng trong bài thơ trên có câu:
Mùa xuân người cầm súng
Lộc giắt đầy trên lưng
Trong câu thơ trên, từ lộc được hiểu như thế nào? Theo em, vì sao hình ảnh người cầm súng lại được tác giả miêu tả: Lộc giắt đầy trên lưng?
Bài giải gợi ý:
Phần I: 4 điểm.
1. Đoạn văn trên là lời của nhân vật anh thanh niên, được nói ra khi đối thoại với ông họa sĩ già và cô kỹ sư trẻ. Những lời tâm sự ấy giúp em thấm thía hoàn cảnh sống và làm việc của nhân vật. Anh sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2.600m, làm công việc đo đạc khí tượng (đo gió, đo mưa, đo nắng, dự báo thời tiết hàng ngày). Công việc phải thực hiện mỗi ngày nhiều lần, lặp đi lặp lại ngày ngày tháng tháng; ngay cả vào lúc nửa đêm, khi trời gió, rét, mưa tuyết, giữa cảnh núi rừng “lặng im”, vắng vẻ. Ngoài những điểm này, anh thanh niên còn sống và làm việc một cách đơn độc. Vì thèm nhìn thấy người và nghe tiếng nói của con người, anh đã hạ cây chặn ô tô. Sự vắng vẻ, heo hút, cuộc sống đơn giản có phần đơn điệu thực sự là một thử thách đối với một chàng trai trẻ 27 tuổi.
2. Trong hoàn cảnh ấy, lý tưởng, tinh thần trách nhiệm, ý thức về ý nghĩa, tầm quan trọng của công việc mình đang làm, ý thức kỉ luật, lối sống ngăn nắp,… đã giúp anh thanh niên sống yêu đời và hoàn thành tốt nhiệm vụ. Anh yêu công việc “Khi ta làm việc ta với công việc là đôi, sao lại gọi là một mình được”, “Công việc của cháu gian khổ thế đấy chứ cất nó đi cháu buồn đến chết mất”. Anh hiểu công việc của mình có ích cho cuộc sống và nó là sợi dây gắn kết anh với mọi người (niềm hạnh phúc khi góp công vào chiến thắng của ta trên cầu Hàm Rồng). Anh tự nguyện tự giác yên tâm công tác, lập ra thời gian biểu và thực hiện nó một cách nghiêm ngặt, không ngừng học hỏi để nâng cao trình độ bằng việc đọc sách. Sống một mình nhưng không vì thế mà cầu thả. Không chỉ tổ chức cuộc sống một cách ngăn nắp, anh còn biết cách làm phong phú cuộc sống của mình qua việc trang trí căn phòng, trồng hoa, tự nuôi gà để cung cấp thức ăn … Như vậy anh thanh niên tiêu biểu cho vẻ đẹp của những con người lao động với những công việc thầm lặng trong công cuộc xây dựng đất nước.
3. Câu có sử dụng phép nhân