Luyện nói: Bếp lửa sưởi ấm một đời người

BÃÚP LÆÍA SÆÅÍI ÁÚM MÄÜT ÂÅÌI NGÆÅÌI
Coï mäüt thåìi gian khäø khäng bao giåì quãn. Coï nhæîng ngæåìi âaî gàõn boï våïi ta, våïi tuäøi thå diãûu kç âaî tråí thaình kè niãûm mang bao tçnh thæång vaì näùi nhåï sáu nàûng trong loìng ta. Baìi thå “Bãúp læía” cuía Bàòng Viãût våïi hçnh aính ngæåìi baì vaì tçnh baì chaïu thàõm âæåüm âem âãún cho ta caím xuïc vaì näùi niãöm báng khuäng áúy.
Baìi thå “Bãúp læía” âæåüc Bàòng Viãût saïng taïc vaìo nàm 1963 khi nhaì thå âang säúng vaì hoüc táûp åí næåïc ngoaìi, xa ngæåìi thán, gia âçnh vaì âàûc biãût laì xa ngæåìi baì thán thæång cuía mçnh.
“Mäüt bãúp læía chåìn våìn sæång såïm” ngæng âoüng laûi trong tám häön cuía ngæåìi chaïu laì hçnh aính thán thæång vaì trçu mãún. Aïnh læía báûp buìng chaïy trong laìn sæång såïm, tæåíng nhæ caïi chåìn våìn áúy laì hçnh boïng ngæåìi baì in trãn vaïch bãúp. Bàòng Viãût vaìo âãö chè våïi ba cáu thå nhæng âaî coï tåïïi hai láön âiãûp ngæî “mäüt bãúp læía” âæåüc nhàõc laûi. Chè mäüt bãúp læía, mäüt bãúp læía thäi cuîng âuí âãø sæåíi áúm cho tám häön trong saïng, ngáy thå cuía âæïa chaïu. Nhæ khäng dáúu âæåüc loìng mçnh duì âaî cäú gàõng kçm neïn nhæng ngæåìi chaïu váùn thäút lãn ràòng “Chaïu thæång baì biãút máúy nàõng mæa”. Gioüng thå tæì sáu kên tråí nãn da diãút vaì coï leî dáúu áún nàm 1945 laì khoï quãn nháút trong tám häön cuía mäüt âæïa treí lãn bäún. “Chè nhåï khoïi hun nheìm màõt chaïu/Nghé laûi âãún giåì säúng muîi coìn cay” coï leî caïi cay cay áúy laì näùi niãöm chua xoït, ngheûn ngaìo, âau âåïn xen láùn yãu thæång. Låìi thå váùn tiãúp tuûc nhëp nhaìng vaì âãöu âàûn “Taïm nàm roìng chaïu åí cuìng baì/ Tu huï kãu trãn nhæîng caïnh âäöng xa”. Trong khoaính khäng âoï ta nghe vàng vàóng âáu âáy tiãúng chim tu huï. Tu huï kãu vç tu huï cä âån coìn chaïu may màõn vç coï baì. Baì daûy chaïu, baío ban, chàm soïc chaïu. Chaïu cuîng hiãúu thaío “thæång baì khoï nhoüc”. Caí âoaûn thå nhæ âæåüc dãût nãn båíi nhæîng doìng tæû sæû âãöu âàûn nhæng thæûc ra yãúu täú biãøu caím âaî uìa vaìo ngay tæì cáu thæï ba phaï våî tráût tæû, moüi khoaíng caïch. “Khi tu huï kãu baì coìn nhåï khäng baì?” nhæ ngæåìi chaïu âang troì chuyãûn våïi baì gáön âáúy thäi vaì cuìng caí chim tu huï. Khäø thå thæï tæ kè niãûm traìn vãö tiãúp tuûc tuän chaíy nheû nhaìng. “Bäú åí chiãún khu bäú coìn viãûc bäú/ Maìy coï viãút thæ chåï kãø naìy kãø noü/ Cæï baío nhaì váùn âæåüc bçnh yãn” táút caí nhæ bæìng saïng lãn qua cáu noïi cuía ngæåìi baì - cáu noïi cuía con ngæåìi våïïi tám häön, niãöm tin vaì nhán caïch cao caí. Hçnh aính ngæåìi baì chäúng choüi våïi gian lao, thæí thaïch khäng næía låìi oaïn thaïn âãø con an tám cäng taïc. Baì váùn táûn tuûy nhen caïi bãúp læía áúy nhæ âãù giæî væîng loìng tin cho ngæåìi chaïu. Hiãûn taûi uìa vãö xen nhæîng doìng suy nghé “Láûn âáûn âåìi baì biãút máúy nàõng mæa/ Máúy chuûc nàm tråìi âãún táûn báy giåì/ Baì váùn giæî thoïi quen dáûy såïm”. Baì âaî phaíi traíi qua bao nhiãu cay âàõng ngoüt buìi, sæång gioï nàõng mæa. Âiãûp tæì “nhoïm” âæåüc làûp laûi nhiãöu láön. Âoï khäng phaíi laì ngoün læía bçnh thæåìng maì laì ngoün læía trong tim soi saïng cho chaïu, sæåíi áúm cho chaïu trãn con âæåìng tæång lai. Phaíi chàng vç váûy maì ngæåìi chaïu âaî thäút lãn ràòng “Äi kç laû vaì thiãng liãng - bãúp læía”. Baìi thå kãút thuïc chè våïi bäún cáu bàòng låìi thå thuí thè coï chuït gç væång váún thoaíng qua. Nhæng coï âiãöu chàõc chàõn ràòng maîi maîi ngæåìi chaïu váùn luän nhåï tåïi baì bàòng tçnh yãu thæång cao caí vaì räüng låïn, âãø mäùi saïnh tinh sæång laûi hoíi: “Såïm mai naìy baì nhoïm bãúp lãn chæa?”
Ra âåìi vaìo nàm 1963 åí phæång tråìi Ki-eïp xa xäi, “Bãúp læía” seî maîi coìn näöng áúm mäúi tçnh baì chaïu hoaì chung våïi tçnh yãu quã hæång âáút næåïc. Baì vaì bãúp læía âaî hoaì váöo laìm mäüt tråí thaình hçnh aính tha thiãút âeûp âeî nháút cuía quã hæång.