Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga

: Phán têch neït näøi báût cuía tênh caïch nhán váût Luûc Ván Tiãn trong âoaûn trêch “Luûc Ván Tiãn cæïu Kiãöu Nguyãût Nga” cuía Nguyãùn Âçnh Chiãøu.

BAÌI THAM KHAÍO

Noïi âãún Nguyãùn Âçnh Chiãøu khäng nhæîng laì noïi âãún mäüt nhaì thå yãu næåïc tiãu biãøu nháút cuía thåìi kyì âáút næåïc ta bë thæûc dán Phaïp xám læåüc cuäúi thãú kyí XIX maì äng coìn âæåüc nhán dán biãút âãún nhæ mäüt nhaì thå låïn, ca ngåüi âaûo lê laìm ngæåìi, âãö cao tiãút haûnh cuía ngæåìi phuû næî, ca ngåüi loìng trung hiãúu vaì haình âäüng vë nghéa cuía nam giåïi maì taïc pháøm Luûc Ván Tiãn laì mäüt minh chæïng huìng häön.
Luûc Ván tiãn - nhán váût chênh cuía taïc pháøm, hån ai hãút âaî biãøu hiãûn roî neït lyï tæåíng cuía ngæåìi anh huìng. Âàûc biãût laì âoaûn trêch “Luûc Ván Tiãn cæïu Kiãöu Nguyãût Nga” âaî âãø laûi trong loìng ngæåìi âoüc mäüt áún tæåüng khoï phai måì vãö hçnh aính mäüt trang nghéa syî âaïnh cæåïp cæïu ngæåìi.
Luûc Ván tiãn laì mäüt nhán váût lyï tæåíng, nhán váût âeûp nháút trong truyãûn “Luûc Ván Tiãn” cuía Nguuyãùn Âçnh Chiãøu. Chaìng laì con mäüt gia âçnh thæåìng dán åí quáûn Âäng Thaình, mäüt ngæåìi hoüc troì khäi ngä, coï taìi, coï âæïc, vàn voî song toaìn:
“Coï ngæåìi åí quáûn Âäng Thaình
Tu nhán têch âæïc såïm sinh con hiãön.
Âàût tãn laì Luûc Ván Tiãn
Tuäøi væìa hai taïm nghãö chuyãn hoüc haình”
Noïi theo nhaì vàn, nhaì phã bçnh vàn hoüc Hoaìi Thanh: “Trong cuäüc âáúu tranh giæîa caïi thiãûn vaì caïi aïc trong mäüt xaî häüi suy taìn, Nguyãùn Âçnh Chiãøu âaî âæa vaìo tráûn caí mäüt âaûo quán tæng bæìng khê thãú, kiãn quyãút vç chênh nghéa maì chiãún âáúu vaì chiãún thàõng thç thuí lénh âaûo quán âoï phaíi laì Luûc Ván Tiãn chåï khäng phaíi laì mäüt ai khaïc”.
Chênh Luûc Ván Tiãn tiãu biãøu cho lyï tæåíng säúng, âaûo âæïc cao âeûp cuía nhán dán ta luïc báúy giåì. Chaìng laì ngæåìi hoüc räüng, taìi cao, vàn voî kiãm toaìn laûi luän sàôn saìng ra tay cæïu giuïp ngæåìi khaïc khi hoaûn naûn. Væìa tæì taû tän sæ xuäúng nuïi, âënh vãö kinh æïng thi, trãn âæåìng âi, chåüt tháúy mäüt âaïm ngæåìi khoïc than boí chaûy, chaìng liãún hoíi chuyãûn måïi hay coï mäüt boün cæåïp dæî væìa phaï laìng xoïm vaì bàõt âi hai cä gaïi. Luûc Ván Tiãn khäng chëu näøi caín báút bçnh, näøi giáûn:
“Ván Tiãn näøi giáûn läi âçnh
Hoíi thàm luîi noï coìn âçnh nåi nao.
Täi xin ra sæïc anh haìo
Cæïu ngæåìi cho khoíi lao âao buäøi naìy”.
Tháúy ngæåìi màõc naûn, Luûc Ván tiãn liãön ra tay:
“Ván tiãn gheï laûibãn âaìng
Beí cáy laìm gáûy nhàòm laìng xäng vä”
Dáùu chè mäùi mäüt mçnh, boün cæåïp thç âäng ; dáùu træåïc âoï, dán laìng hãút sæïc khuyãn chaìng tuäøi treí khäng nã dênh vaìo viãûc naìy, e seî mang hoaû vaìo thán, nhæng Luûc Ván tiãn chuí âäüng âi tçm cæåïp, âaïnh tan chuïng âãø cæïu ngæåìi gàûp naûn yãúu âuäúi. Haình âäüng âaïnh cæåïp, træåïc hãút bäüc läü tênh caïch anh huìng, taìi nàng vaì táúm loìng vë nghéa cuía Ván Tiãn. Haình âäng “beí cáy laìm gáûy nhàòm laìng xäng vä” cuía chaình trai Ván Tiãn tháût âeûp âeî vaì maînh liãût vç âaî khàõc hoaû âæåüc hçnh aính mäüt chaìng trai nghéa sé sàôn saìng træì aïc giuïp dán. Chaìng chè coï mäüt mçnh, hai tay khäng trong khi boün cæåïp âäng ngæåìi, gæåm giaïo âáöy âuí, thanh thãú láùy læìng “ngæåìi âãöu såü noï coï taìi khän âæång”. Váûy maì Ván Tiãn váùn beí cáy laìm gáûy xäng vaìo âaïnh cæåïp. Hçnh aính Ván Tiãn trong tráûn âaïnh tháût duîng maînh, báút cháúp boün cæåïp bao váy tæï phêa. Luûc Ván Tiãn âaî duîng caím “taí âäüt, hæîu xäng”, “khaïc naìo Triãûu Tæí måí voìng Âæång Dæång”. Ngay tæì pháön måí âáöu truyãûn thå, Nguyãùn Âçnh Chiãøu âaî giåïi thiãûu Ván Tiãn laì ngæåìi “vàn âaì khåíi phuûng âàòng giao - voî thãm tam læåüc luûc thao ai bç”. Thç luïc naìy, chênh laì cå häüi âãø chaìng thi thäú taìi nàng voî nghãû cuía mçnh. hçnh aính Ván Tiãn tung hoaình våïi chiãûc gáûy trong tay, taûo mäüt áún tæåüng sáu sàõc trong loìng ngæåìi âoüc cuía moüi thãú hãû. Sæïc maûnh cuía chaìng trai treí âaî khiãún boün “láu la khiãúp såü”:
“Láu la bäún phêa våì tan
Âãöu quàng æåm giaïo tçm âæåìng chaûy ngay”
Boün láu la phaíi quàng caí vuî khê âãø chaûy thaïo thán, coìn tãnâáöu âaíng thç:
“Phong lai tråí chàóng këp tay
Bë Tiãn mäüt gáûy thaïc raìy thán vong”
Thãú laì chè mäüt mçnh, Ván Tiãn âaî taìi gioíi deûp xong luî cæåïp. Nhæng âiãöu âaïng quyï hån caí cuía chaìng nghéa syî laì thaïi âäü vä tæ. Laìm xong viãûc nghéa, chaìng âaî khäng coi âoï laì cäng ån vaì tæì chäúi viãûc âãön ån. Kiãöu Nguyãût Nga thç thoaït naûn, caím taû chaìng vaì xin âæåüc âãön ån:
“ Haì Khã qua âoï cuîng gáön
Xin theo cuìng thiãúp âãön ån cho chaìng.