Lí luận văn học

Các thể loại khác: Đặc điểm của thơ trữ tình

DOWNLOAD
LỜI NÓI ĐẦU: Thơ là một thể loại văn học nảy sinh rất sơm trong đời sống con người, nó xuất phát từ thời nguyên thuỷ và tồn tại cho đến ngày nay. Sức trường tồn của thơ vĩnh cửu như vậy thì thơ là một phương thức trữ tình, giàu nhạc điệu thể hiện trực tiếp những tư tưởng tình cảm của con người thông qua trí tưởng tượng, liên tưởng phong phú. Và đây là đặc trưng nổi bật tạo nên thể loại thơ trữ tình.      
  Nói đến thơ là nói đến sự sáng tạo và cảm xúc của nhà thơ. Có cảm xúc mới có thơ. Cảm xúc làm nên nội dung của thơ. Mục đích của thơ là phục vụ xã hội. Nhà thơ phải có sức sáng tạo, khái quát hoá xã hội thông qua những hình ảnh thơ chứa đựng đầy cảm xúc mãnh liệt và sức tưởng tượng dồi dào phong phú. Nhà thơ tự do bộc lộ mọi tâm tình của mình, tự do theo đuổi ý tưởng của mình “Nhưng ý tưởng đó dẫn nhà thơ đến chỗ gắn mình vào con đường tiến triển của loài người”.          Thơ thuộc phương thức trữ tình nên thơ lấy điểm tựa bộc lộ tâm tình của nhà thơ trước cuộc đời. Khác với các ngành khoa học khác thơ thể hiện về cuộc sống thông qua cảm xúc. Trong thơ trữ tình thiên về tình cảm đây là đặc điểm riêng biệt của thơ trữ tình. Tình cảm trong thơ nảy sinh từ những rung động trực tiếp của nhà thơ có rung động mới có cảm xúc để sáng tạo. Rung động là tiền đề, là cơ sở để nảy sinh và phát triển tình cảm cảm xúc trong thơ. Vậy cảm xúc tỏng thơ trữ tình chính là tâm trạng. Thế giới hiện thực, tính cách nhân vật và hình ảnh của thế giới quan được thể hiện bằng những tình cảm, những tâm trạng cụ thể. Trong thơ tự sự tâm trạng được thông qua nhân vật cụ thể còn thơ trữ tình không có cốt truyện vì ở đây không có hệ thống sự kiện nhân vật chủ yếu là bộc lộ tâm tư tình cảm. Tình cảm, cảm xúc đó do xã hội tác động nên. Tình cảm,. cảm xúc có vai trò rất quan trọng và đặc biệt trong thơ. Lê quý Đôn cho rằng “thơ khởi phát từ lòng người ta”, “Thơ là người thư ký trung thành của những trái tim” (Đuy Belây)… Vì thế Gorkie cho rằng : “Thơ trước hết phải mang tính chất tình cảm.  

[sửa] Những đặc trưng của văn học dân gian:
Tính nguyên hợp: Biểu hiện ở sự hòa lẫn những hình thức khác nhau của ý thức xã hội trong các thể loại. Văn học dân gian không chỉ là nghệ thuật ngôn từ thuần túy mà là sự kết hợp của nhiều phương tiện nghệ thuật khác nhau, tồn taị dưới ba dạng: ẩn (tồn tại trong trí nhớ của tác giả dân gian), cố định (tồn tại bằng văn tự) và hiện (tồn tại thông qua diễn xướng).
Tính tập thể: Văn học dân gian là sáng tác của nhân dân, nhưng không phải tất cả nhân dân đều là tác giả. Tính tập thể thể hiện chủ yếu trong quá trình sử dụng tác phẩm.
Tính truyền miệng: Văn học dân gian được lưu truyền từ đời này qua đời khác thông qua hình thức truyền miệng (kể chuyện)
Tính dị bản: Văn học dân gian là sáng tác tập thể và nó không được cố định trong một văn bản nên khi lưu truyền sang các vùng không gian khác nhau thì nó dần dà thay đổi.
Các đặc trưng trên có liên quan chặt chẽ với nhau. Tạo ra nét đặc trưng của Văn học dân gian so với văn học viết.
[sửa] Văn học viết
Xem thêm bài Lịch sử các loại chữ viết Việt Nam
Khác với văn học dân gian, văn học viết hình thành đã "mở ra một thời kỳ lịch sử mới, oanh liệt, rực rỡ" (Đặng Thai Mai). Sự va chạm gần 10 thế kỷ giữa nền Hán học và văn hóa dân gian Việt tuy có phần làm văn hóa, tín ngưỡng, phong tục cũng như nghệ thuật của dân tộc Việt bị "sứt mẻ, mất mát" nhưng cũng tác động không nhỏ đến sự ra đời và phát triển của văn học viết.
Nhiều phát hiện mới của khảo cổ học chứng minh từ thời đại Hùng Vương, người Việt đã có một nền văn hóa với nhiều nét cá tính khá rõ rệt, thể hiện qua nhiều thần thoại và truyền thuyết. Tiếp theo một thời gian dài tiếp xúc với nền văn hóa Trung Quốc tiên tiến hơn nhiều mặt, người Việt đã biết cách chuyển hóa chữ Hán trên nền tảng văn hóa Việt, đọc theo thanh điệu của tiếng Việt mà vẫn hiểu được một cách chính xác các giá trị tư tưởng, văn hóa, triết học của Trung Quốc lẫn của người Việt.
Từ truyền thống văn hóa có sẵn, Hán học tiếp sức cho người Việt hình