Kiều báo ân báo oán

Phán têch nghãû thuáût miãu taí nhán váût âæåüc thãø hiãûn qua ngän ngæî âäúi thoaûi nhàòm khàõc hoaû tênh caïch nhán váût Thuyï Kiãöu, Hoaûn Thæ trong âoaûn trêch “Thuyï Kiãöu baïo án, baïo oaïn” (Trêch trong Truyãûn Kiãöu cuía Nguyãùn Du)

Traíi qua “hãút haûn noü âãún haûn kia”, Kiãöu âaî nãúm âuí hãút moüi âiãöu cay âàõng, tæåíng ràòng naìng seî buäng xuäi træåïc säú pháûn “biãút thán chaûy chàóng khoíi tråìi - cuîng liãöu màût pháún cho räöi ngaìy xanh”. Chênh luïc kiãöu âang vä voüng thç Tæì Haíi xuáút hiãûn. Kiãöu gàph Tæì Haíi- mäüt bæåïc ngoàût quan troüng âaî måí ra trãn haình trçnh säú pháûn cuía ngæåìi con gaïi hoü Væång. Ngæåìi anh huìng “âäüi tråìi, âaûp âáút” chàóng nhæîng cæïu Kiãöu thoaït khoíi cuäüc säúng åí láöu xanh maì coìn âæa naìng tæì thán pháûn “con ong, caïi kiãún” bæåïc lãn âëa vë mäüt quan toaì cáöm caïn cán cäng lyï “ån âãön, oaïn traí”. Âoaûn trêch “Thuyï Kiãöu baïo án, baïo oaïn” miãu taí caính thuyï Kiãöu âãön ån nhæîng ngæåìi âaî cæu mang, giuïp âåî naìng âäöng thåìi træìng trë nhæîng keí báút nhán, taìn aïc.
Nghãû thuáût xáy dæûng nhán váût cuía Nguyãùn Du coï khi âæåüc thãø hiãûn qua buït phaïp æåïc lãû miãu taí ngoaûi hçnh (âoaûn trêch “chë em Thuyï Kiãöu”) , coï khi âæåüc thãø hiãûn qua ngän ngæî âäüc thoaûi, qua buït phaïp taí caính nguû tçnh âãø miãu taí tám traûng (âoaûn trêch “Kiãöu åí láöu Ngæng Bêch”). Trong âoaûn trêch “Thuyï Kiãöu baïo án, baïo oaïn”, nghãû thuáût miãu taí nhán váût âæåüc thãø hiãûn qua ngän ngæî âäúi thoaûi âãø laìm näøi roî tênh caïch nhán váût Thuyï Kiãöu, Hoaûn Thæ.
Træåïc hãút, nhaì thå miãu taí caính Thuyï Kiãöu traí ån Thuïc Sinh trong mæåìi hai cáu thå âáöu “cho gæåm måìi âãún Thuïc lang .... mæu sáu cuîng traí nghéa sáu cho væìa”.
Thuïc Sinh âæåüc måìi tåïi trong caính oai nghiãm cuía nåi Kiãöu xæí aïn:
“Cho gæåm måìi âãún Thuïc lang
Màût nhæ chaìm âäø mçnh dæåìng deî run”.
Træåïc nhæîng “gæåm låïn, giaïo daìi”, chaìng thuïc hoaíng såü âãún mæïc “màût nhæ chaìm âäø”, ngæåìi run lãn nhæ âi khäng væîng. Hçnh aính täüi nghiãûp naìy hoaìn toaìn phuì håüp våïi tênh caïch coï pháön nhu nhæåüc cuía Thuïc Sinh. Hçnh aính täüi nghiãûp cuía Thuïc Sinh laìm cho naìng Kiãöu âäüng loìng tràõc áøn vaì hoü taûo nãn sæû báút ngåì trong viãûc traí ån, baïo oaïn tiãúp theo. Qua låìi noïi cuía Kiãöu “nghéa nàûng nghçn non”, “sám thæång chàóng veûn chæî toìng, taûi ai haï daïm phuû loìng cäú nhán” ... , coï thãø noïi ràòng naìng ráút troüng táúm loìng vaì giuïp âåî maì Thuïc Sinh daình cho naìng trong cån hoaûn naûn.
Thuïc Sinh âæa Kiãöu ra khoíi láöu xanh, cæïu naìng thoaït khoíi caính âåìi ä nhuûc. Cuìng våïi chaìng thuïc, Kiãöu coï nhæîng thaïng ngaìy ãm áúm trong cuäüc säúng gia âçnh. Naìng goüi âoï laì “nghéa nàûng nghçn non”. Trong hçnh thæïc cuía caïch noïi vàn chæång, saïch våí laì táúm loìng biãút ån chán tháût cuía Kiãöu. “Lám Tri ngæåìi cuî chaìng coìn nhåï khäng?”. Hai chæî “ngæåìi cuî”, tiãúng viãût mang sàõc thaïi thán máût, gáön guîi.
Vç gàõn boï våïi Thuïc Sinh maì âåìi kiãöu thãm mäüt láön khäø våïi thán pháûn laìm leî âau âåïn hån mäüt keí täi âoìi. Tuy nhiãn Kiãöu hiãøu näùi âau khäø cuía naìng khäng phaíi do Thuïc Sinh gáy ra maì thuí phaûm laì Hoaûn Thæ. Thuyï Kiãöu hiãøu hoaìn caính cuía Thuïc Sinh: “taûi ai haï daïm phuû loìng cäú nhán?”. Våïi Kiãöu thç duì coï “gáúm tràm cuäún, baûc nghçn cán” cuîng chæa xæïng våïi án nghéa cuía Thuïc Sinh. Táúm loìng ”nghéa nàûng nghçn non” thç gáúm voïc, baûc vaìng naìo coï thãø cán cho âæåüc?
Khi noïi våïi Thuïc Sinh, Kiãöu duìng nhæîng tæì Haïn - Viãût “nghéa toìng”, “cäú nhán”, ... tiãùn cäú “sám thæång”. Caïch noïi trang troüng naìy phuì håüp våïi chaìng thæ sinh hoü Thuïc, âäöng thåìi diãùn taí âæåüc táúm loìng biãút ån trán troüng cuía naìng Kiãöu.
Trong khi noïi våïi Thuïc Sinh, Kiãöu âaî noïi vãö Hoaûn Thæ, âiãöu âoï chæïng toí vãút thæång loìng maì Hoaûn Thæ gáy ra cho Kiãöu âang coìn qua xoït xa. Luïc noïi vãö Hoaûn Thæ thç ngän ngæî cuía Kiãöu laûi hãút sæïc näm na, bçnh dë. Naìng duìng nhæîng thaình ngæ quen thuäüc “ keí càõp, baì giaì gàûp nhau”, “kiãún boì miãûng cheïn” våïi nhæîng tæì tiãúng Viãût âãù hiãøu. Haình âäüng træìng phaût caïi aïc theo quan âiãøm cuía nhán dán phaíi âæåüc diãùn âaût bàòng låìi àn, tiãúng noïi cuía nhán dán.
Âoaûn thå sau, coìn laûi trong âoaûn trêch laì cuäüc âäúi âaïp giæîa Kiãöu vaì Hoaûn Thæ trong caính baïo oaïn “thoàõt träng naìng âaî chaìo thæa ... truyãön quán lãûnh xuäúng træåïng tiãön tha ngay”. Haình âäüng vaì låìi noïi cuía Kiãöu biãøu thë thaïi âäü mèa mai âäúi våïi Hoaûn Thæ. Naìng váùn duìng caïch xæng hä nhæ häöi coìn laìm hoa nä cho nhaì hoü Hoaûn, váùn mäüt âiãöu “chaìo thæa”,