Kiến - Bách khoa toàn thư.

Kiến
Kiến thợ Formica rufa
Phân loại khoa học
Kiến (tên khoa học: Formicidae) là 1 họ côn trùng thuộc bộ Cánh màng. Các loài trong họ này có tính xã hội cao, có khả năng sống thành tập đoàn lớn có tới hàng triệu con. Nhiều tập đoàn kiến còn có thể lan tràn trên một khu vực đất rất rộng, hình thành nên các siêu tập đoàn. Các tập đoàn kiến đôi khi được coi là các siêu cơ quan vì chúng hoạt động như một thực thể duy nhất.
Phân loại và tiến hóa
Họ Formicidae thuộc bộ Hymenoptera, gồm sawfly, ong và wasp. Kiến nằm cùng nhánh với ong Vò vẽ. Phân tích phát sinh loài cho thấy kiến tách ra từ Kỷ Creta-giữa cách đây khoảng 110 đến 130 triệu năm. Sau khi thực vật có hoa tách ra cách đây khoảng 100 triệu năm kiến đã đa dạng hóa và được cho là thống trị chủ yếu vào khoảng cách đây 60 triệu
Kiến có kích thước thay đổi từ 075 đến 52 mm (3,0 đến 2,0 in), kiến chúa có chiều dài 6 cm (2,4 in) với sải cách 15 cm (5,9 in). Kiến có nhiều màu sắc khác nhau, hầu hết màu đỏ hoặc đen, một vài loài có màu lục và các loài ở vùng nhiệt đới có ánh kim loại. Hơn 12.000 loài kiến hiện đã được phát hiện (ước tính khoảng 22.000 loài), trong đó đa dạng hóa nhất là ở các vùng nhiệt đới.
Kiến hóa thạch trong hổ phách Baltic - kỷ Creta
Đặc điểm chung
Kích thước thân thể rất nhỏ (vài mm).
Đầu hướng xuống dưới.
Râu đầu có nhiều dạng khác nhau:hình răng lược, hình lông chim. Miệng có hai kiểu gặm nhai và gặm hút.
Thường không có cách hoặc cánh ngắn.
Bàn chân có 5 đốt, là chân đi.
Con cái có ống đẻ trứng rất phát triển, đôi khi dài hơn thân thể và một số loài biến thành kim đốt.
Thường sống trên cây, trong đất và trong cơ thể các loài côn trùng.
Các bộ phận của một kiến thợ (Pachycondyla verenae).
Hàm dưới lồi ra và cặp mắt tuy nhỏ nhưng phức tạp của loài kiến
– Ants in amber
– Formica rufa mrowka rudnica
Scheme_ant_worker_anatomy-en
Tổ kiến: Thường có khoảng 100000 con kiến trong 1 đàn và 1 mẹ (kiến chúa).
Kiến thợ là những con kiến mà mắt thường chúng ta thường hay nhìn thấy, công việc của chúng là chăm sóc kiến chúa, ấp trứng, chuyển trứng, nuôi kiến con, tìm kiếm thức ăn, đào đất xây dựng tổ, canh gác tổ (kiến lính)...Tất cả kiến thợ đều là kiến cái nhưng chúng không thể sinh sản được vì cơ cấu giới tính của chúng chưa phát triển đầy đủ. Các con kiến trong mỗi tổ phân biệt với những con cùng loài khác tổ bằng mùi.
Kiến chúa cái sống trong phòng chúa ở giữa tổ, chuyên đẻ trứng suốt đời. Những trứng đó sau này sẽ là "thành viên" lao động của tổ.
Sinh sản và tự vệ
Hầu hết kiến không có cánh, khi chúng sống trong tổ 1 thời gian dài sẽ tạo ra cánh. Mỗi năm, thường vào những mùa ấm áp hay oi bức, kiến bay đầy trời. Đó chính là những con kiến đực và cái (đã trưởng thành, có thể sinh sản được) đang phối giống. Phối giống xong, con đực chết, cánh & phần cơ bắp của những con đực là thức ăn duy trì sự sống cho con cái để sản sinh ra những con kiến thợ đầu tiên. Những con kiến thợ này đi kiếm ăn cho các con đẻ sau và cho kiến chúa.
Một số kiến thợ thành kiến bảo vệ tổ, chúng tăng trưởng rất nhanh và giúp bảo vệ tổ bằng cách tiêm, cắn axit vào kẻ thù. Một số loài khác dùng răng để đuổi các con kiến khác khỏi tổ của mình.
Thức ăn
Kiến ăn nhiều loại thức ăn: hạt giống, săn động vật khác và có cả loài ăn nấm... nhưng hầu hết chúng thích đồ ngọt & mật của rệp vừng. Hầu hết những gì chúng làm được là do bản năng. Các con kiến tìm mồi ở khắp mọi nơi, đôi khi lấy của các tổ khác
Vì sao kiến không bao giờ bị lạc?
Khi kiến đi tìm nguồn thức ăn xa tổ hàng km, nó vẫn có khả năng quay trở về nơi xuất phát một cách rất chính xác và an toàn. Theo các nhà SH, có 2 yếu tố quan trọng giúp kiến có thể tự định phương hướng cho mình là biên độ góc giữa hai lối rẽ do chúng tạo ra (để xác định đường quay về tổ, kiến chỉ cần quay lưng về phía góc hẹp là có thể định hướng chính xác) và mùi hương đặc trưng làm dấu do chúng để lại trên lộ trình.
http://ngoisao.vn/ngam/anh-dep/can-canh-kham-pha-doi-song-kho-tin-cua-loai-kien-64403.html
Cận cảnh khám phá đời sống khó tin
loài kiến
Cùng ngắm nhìn những chú kiến làm việc chăm chỉ được lột tả chân thực, sống động dưới ống kính của nhiếp ảnh gia người Nga Andrey Pavlov.