Khai thac so thap phan

Ngô Văn Nghi
Trường tiểu học Nam Đào
Nam Trực – Nam Định

Chuyên đề dành cho Tiểu Học
Khai thác các bài toán từ số thập phân

Trong chương trình môn toán ở tiểu học, số thập phân được chính thức giới thiệu ở lớp 5. Một điểm khác biệt của số thập phân là khi ta thay đổi vị trí của dấu phẩy thì giá trị của số thập phân sẽ hoàn toàn thay đổi.Từ đặc điểm trên ta có thể khai thác rất nhiều các bài toán thú vị. Chúng ta cùng tìm hiểu một số bài toán sau đây:
Bài toán 1: Cho 2số thập phân có tổng là 47,85 . Nếu chuyển dấu phẩy của số thập phân thứ 1 sang bên phải một chữ số thì ta sẽ được số thập phân thứ hai .Tìm hai số thập phân đó?
*Phân tích: Từ quy tắc “Muốn nhân một số thập phân với 10; 100;1000;…ta chỉ việcchuyển dấu phẩy của số đó lần lượt sang bên phải 1; 2;3;…chữ số.”Ta có suy luận sau:Khi ta chuyển dấu phẩy của một số thập phân sang bên phải 1;2;3;…chữ số tức là ta đã gấp số thập phân đó lần lượt lên 10;100;1000;…lần.
Từ suy luận trên ta có cách giải bài toán như sau:
Khi ta chuyển dấu phẩy của số thập phân thứ 1 sang bên phải 1 chữ số thì số thập phân đó sẽ gấp lên 10 lần.Như vậy số thập phân thứ 2 sẽ gấp 10 lần số thập phân thứ nhất .Mà tổng hai số thập phân là 47,85 .Từ hướng suy luận trên ta có lời giải sau:
Ta có sơ đồ
Số thập phân thứ 1:
S ố thập phân thứ 2:

Số thập phân thứ 1 là :47,85:(1+10) = 4,35
Số thập phân thứ 2 là :4,35 x10 = 43,5
Thử lại :4,35 +43,5 = 47,85 (Đúng)
Bài 2 : Cho một số thập phân ,nếu chuyển dấu phẩy của số thập phân đó sang bên trái hai chữ số ta đựơc số thập phân mới kém số ban đầu là 198,495 .Tìm số thập phân ban đầu ?
*Phân tích : Từ quy tắc “Muốn chia một số thập phân cho 10 ; 100 ; 1000 ;…ta chỉ việc chuyển dấu phẩy của số đó lần lượt sang bên phải 1 ; 2 ;3;…chữ số.”Ta có suy luận sau:Khi ta chuyển dấu phẩy của một số thập phân sang bên trái 1 ; 2 ; 3 ;…chữ số, tức là ta đã giảm số thập phân đó đi 10 ;100 ; 1000;…lần .
Từ cách suy luận trên ta có thể giải bài toán như sau :
Nếu chuyển dấu phẩy của số thập phân cần tìm sang bên trái 2 chữ sốthì số thập phân đó sẽ giảm đi 100 lần Như vậy số thập phân ban đầu sẽ gấp 100 lần số thập phân mới .
Mà số thập phân mới kém số ban đầu là 198,495
Ta có sơ đồ :
Số thập phân ban đầu:
Số thập phân mới :
Số thập phân mới là : 198,495 : ( 100 –1) =2,005
Số thập phân ban đầu là: 2,005 x 100 = 200,5
Thử lại : 200,5 – 2,005 =198,495 ( Đ)
Bài 3 .Tổng của một số tự nhiên và một số thập phân là 57,8 .Khi cộng 2 số này ,một bạn học sinh đã quên mất dấu phẩy ở số thập phân và đặt tính cộng như hai số tự nhiên nên tìm được kết quả là 254 .Tìm số tự nhiên và số thập phân đã cho?
*Phâ