Hịch Thầy trò

HỊCH THẦY TRÒ
Ta thường nghe: Lê Quý Đôn học tập đêm ngày, trí nhớ khôn cùng; Lê Hữu Trác nghiên cứu y thuật đã trở thành danh y bậc nhất; Nguyễn Khuyến chăm chỉ đã đỗ đầu Tam bảng; Vũ Hữu xây nhà chính xác không sai sót một viên gạch, Lương Thế Vinh dùng trí nghĩ được cách cân voi khiến sứ Tàu phải nể phục, Nguyễn Bỉnh Khiêm tính toán suy biết được việc trước sau.
        Ta thường nghe: Lê Quý Đôn học tập đêm ngày, trí nhớ khôn cùng; Lê Hữu Trác nghiên cứu y thuật đã trở thành danh y bậc nhất; Nguyễn Khuyến chăm chỉ đã đỗ đầu Tam bảng; Vũ Hữu xây nhà chính xác không sai sót một viên gạch, Lương Thế Vinh dùng trí nghĩ được cách cân voi khiến sứ Tàu phải nể phục, Nguyễn Bỉnh Khiêm tính toán suy biết được việc trước sau. Từ xưa, các bậc học tài giúp nước đời nào chẳng có, nếu các bậc ấy cứ khư khư theo thói ăn chơi thường tình thì cũng chết già nơi quán nhậu, sao có thể cùng sử sách muôn đời bất hủ đây?
         Các ngươi là lớp hậu sinh, không hiểu sự xưa, nghe những chuyện ấy nửa tin nửa ngờ. Thôi những chuyện xưa ta không nhắc đến nữa, nay chỉ kể chuyện thi cử mới đây: Nguyễn Trần Quỳnh An là người thế nào? Đồng môn của bà ta, Trần Đình Nghĩa lại là người thế nào mà xông pha giữa chốn trường thi đầy cạm bẫy, đem về hai chức thủ khoa khiến cho giáo viên trường Trần Đại Nghĩa đến nay còn lưu tiếng tốt? Lê Bá Khánh Trình là người thế nào? Tài năng giải toán của ông ta ra sao mà khi thi đấu quốc tế đưa ra cách giải độc nhất vô nhị khiến cho nhân dân đất Việt đến nay còn nhớ tiếng vang?           Huống chi, ta cùng các ngươi sinh phải thời hiện đại, lớn cùng buổi đất nước đi lên. Ngó thấy khách nước ngoài đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn lưỡi cú diều mà khen về nước họ, thè lưỡi nheo mày khi nhắc đến nước ta. Thác mệnh Hợp Chủng Quốc mà kiện ta bán phá giá, hòng thoả mãn chiến lược độc quyền, giả hiệu xuất khẩu lao động để vơ vét nguồn nhân công có hạn, thật khác nào dân ta bị lép vế, sao cho khỏi chịu thiệt về sau?           Ta thường tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, ruột lo canh cánh, giáo án còn nhiều. Chỉ căm tức chưa tìm được thời gian cho trả bài, gỡ điểm, huấn luyện học sinh. Dẫu ta đây có ngủ ngoài lan can cửa, dẫu cho tiền lương tháng có ít lại, ta cũng vui lòng.           Các ngươi cùng ta học tập đã lâu, không hiểu bài thì ta giảng giải, không thuộc bài thì ta cho ôn, học từ nền cho đến nâng cấp, học vững nền rồi ta nâng cao, không có sách thì ta cho tiền, không có tập thì ta cho muợn, lúc thi cử thì cùng nhau cố gắng, lúc lễ Tết thì cùng nhau vui cười. Cách đối đã so với người thân thiết nào có khác chi.            Nay các ngươi nhìn ta buồn mà không biết lo, sắp tới kỳ thi rồi mà chưa muốn học. Là học sinh giỏi, không giải được bài mà không biết tức, học sinh trường chuyên bị trường khác coi thường mà không biết căm. Hoặc lấy việc đá banh làm vui đùa, hoặc lấy việc đánh bài làm tiêu khiển, hoặc lo tán gái, hoặc chơi điện tử, hoặc ham ăn diện mà quên học bài sử, hoặc thích đua xe mà quên học bài sinh, hoặc lo xem phim, hoặc mê tán gẫu. Nếu có kỳ thi đến, thì trang phục đẹp không thể giúp mình thi đậu, mẹo cờ bạc không thể giải toán tích phân, dẫu rằng của lắm tiền nhiều, trí khôn nghìn vàng khôn chuộc, vả lại mẹ già lo lắng, việc đi thi trăm sự ích chi. Tiền của tuy nhiều không mua được bài giải, chân sút tuy khoẻ không viết nổi phương trình, bút dạ quang không thể làm giám thị đui mắt, nhạc kỹ thuật số không thể làm giám thị điếc tai. Lúc bấy giờ, các ngươi sẽ thi rớt, đau xót biết chừng nào? Chẳng những danh tiếng trường ta không còn, mà danh dự các ngươi cũng mất, chẳng những ta ăn không ngon ngủ không yên mà cha mẹ các ngươi cũng ngày lo đêm xót, chẳng những ta mang tiếng giáo viên lớp thi rớt, đến mấy năm sau tiếng dơ khôn rửa, tiếng xấu còn lưu mà các ngươi cũng không tránh khỏi bị mang tiếng là có học cũng như không. Lúc bấy giờ, dẫu các ngươi có muốn vui vẻ phỏng có được không?           Nay ta bảo thật các ngươi nên nhớ câu: Thi rớt là nhục làm nguy cơ, lấy điều không đậu chấm hết tất cả làm răn sợ. Rèn luyện giải tích, tập dợt tích phân, khiến cho người người đều đậu đại học, ai