Giáo án ôn tập - Tập làm văn 9

bài 1

ÔN TậP VĂN BảN THUYếT MINH

I.Đặc điểm chung của văn bản thuyết minh.
1. VBTM là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống. Nó trình bày những hiểu biết cần thiết về các hiện tượng,các sự vật trong tự nhiên, xã hội, phục vụ cuộc sống.
2. Tri thức trong văn bản thuyết minh phải có tính khách quan, xác thực và hữu ích.
3 .Cách trình bày VBTM phải gọn gàng, rõ ràng, nêu bật được đăc điểm của đối tượng. Ngôn ngữ phải chính xác cô đọng hấp dẫn.
4 .Sự khác nhau giữa VBTM với văn bản tự sự, miêu tả, nghị luận.
Văn bản tự sự, miêu tả làm cho người đọc cảm nhận, rung động trước cái hay, vẻ đẹp của sự vật, hoặc bày tỏ sự bất bình trước sự vật.
Văn bản nghị luận đối tượng thường là một vấn đề, giúp người đọc, người nghe hiểu rõ, hiểu đúng vấn đề đó.
VBTM đối tượng thường là sự vật hiện tượng.Văn bản thuyết minh không bàn bạc bằng lí lẽ, luận điểm mà trình bày tri thức bằng cơ chế, qui luật của sự vật hiện tượng.
II.Phương pháp thuyết minh.
1.Kiến thức trong VBTM rất rộng thuộc đủ các lĩnh vực. Muốn có tri thức để làm tốt văn thuyết minh, người viết phải quan sát tìm hiểu sự vật, hiện tượng cần thuyết minh, nhất là phải nắm được bản chất, đặc trưng của sự vật, để tránh sa vào trình bày các biểu hiện không tiêu biểu, không quan trọng.
2.Các phương pháp thuyết minh.
Phương pháp định nghĩa
Phương pháp giải thích
Phương pháp nêu ví dụ và số liệu minh hoạ
Phương pháp so sánh
Phương pháp phân tích, phân loại
III.Văn bản thuyết minh có sử dụng các biện pháp nghệ thuật
1.Các biện pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong VBTM
Hình thức kể chuyện, tự thuật.
Đối thoại theo lối ẩn dụ, nhân hóa, hư cấu.
Các hình thức vè diễn ca.
2.Tác dụng: làm cho VBTM thêm sinh động hấp dẫn.
3.Chú ý: biện pháp kể chuyện tuy sử dụng hình thức tự sự, nhưng mục đích của văn bản không phải là tự sự, mà vẫn là thuyết minh.
IV.Văn bản tuyết minh có sử dụng các yếu tố miêu tả.
1.Trong VBTM, khi phải trình bày các đối tượng cụ thể trong đời sống như các loài cây, các di tích, thắng cảnh, các thành phố, mái trường, nhân vật…bên cạnh việc thuyết minh rõ ràng, mạch lạc các đặc điểm, giá trị, quá trình hình thành của đối tượng thuyết minh,…cũng cần vận dụng biện pháp miêu tả để làm cho đối tượng hiện lên cụ thể, gần gũi, dễ cảm, dễ nhận.
2.Vai trò của miêu tả trong VBTM không như miêu tả trong văn bản văn học, nhằm phục vụ cho việc xây dựng tính cách, cá tính hoặc tái hiện tình huống, mà chủ yếu gợi lên hình ảnh cụ thể để thuyết minh vấn đề tri thức một cách