Giáo án Bồi dưỡng HSG(7 buổi)

Ngày soạn: Tiết : 1 -4
Buổi :1
Các phương pháp giải bài toán vật lý
I. Phương pháp giả thiết tạm
1.Nội dung phương pháp:
- Coi như tất cả các đối tượng đều thuộc cùng một loại.
- Thay một đối tượng này bằng một đối tượng khác có một số thuộc tính giứ nguyên và một số thuộc tính thay đổi ( giả thiết vật này chuyển động như vật kia, xe này chuyển động trên quãng đường như xe kia,…)
- Hình dung ra đối tượng mới có những thuộc tính nhất định
Nói chung việc biết cách chọn giả thiết tạm một cách hợp lí, đó là sự sáng tạo trong giải vật lý.
2. Bài toán ví dụ:
Trên quãng đường AC dài 200km có một địa điểm B cách A là 10km. Lúc 7 giờ, một ô tô đi từ A, một ô tô khác đi từ B, cả hai cùng đi tới C với vận tốc thứ tự bằng 50km/h và 40km/h. Hỏi lúc mấy giờ thì khoảng cách đến C của xe thứ hai gấp đôi khoảng cách đến C của xe thứ nhất?
Bài làm
Quãng đường đi của hai ôtô được minh hoạ như hình sau, lúc xe thứ hai đến D là thời điểm phải tìm, DM =MC).
Giả thiết rằng có một xe thứ 3 phải đi quãng đường EC dài gấp đôi quãng đường AC của xe thứ nhất phải đi ( EC = 200.2 =400 km), với vận tốc gấp đôi của xe thứ nhất ( như vậy vận tốc xe thứ 3 bằng: 50.2 = 100km/h) thì cũng trong thời gian như xe thứ nhất , quãng đường còn lại đến C của xe thứ ba gấp đôi quãng đường còn lại đến C của xe thứ nhất và như vậy xe thứ ba này sẽ gặp xe thứ hai tại D ( hình vẽ)


Quãng đường xe 3 đi hơn xe 2 là EB = EA + AB = 210 km.
Vận tốc của xe 3 so với xe 2 là : V32 = 100 – 40 =60km/h
Thời gian để xe 3 gặp xe 2 tại D là:

Thời điểm phải tìm là : 7 +3,5 =10,5h (10giờ 30 phút)


II. Phương pháp dùng đơn vị quy ước
Nội dung phương pháp:
Trong một số bài toán, giá trị phải tìm có thể không phụ thuộc vào một đại lượng nào đó.
Bài toán:
Hai xe ôtô khởi hành cùng một lúc: xe thứ nhất đi từ A đến B, xe thứ hai đi từ B đến A. Sau 1 giờ 30 phút, chúng còn cách nhau 108km. Tính quãng đường AB. Biết rằng xe thứ nhất đi cả quãng đường Ab hết 6 giờ, xe thứ hai đi hết cả quãng đường BA hết 5 giờ.
Bài làm
Lấy quãng đường AB làm đơn vị quy ước
Trong 1 giờ, xe thứ nhất đi được 1/6 AB, xe thứ hai đi được 1/5 BA
Trong 1 giờ cả hai xe đi được:
AB
Vậy, trong 1,5 giờ cả hai xe đi được:
Quãng đường còn lại là:
Vậy quãng đường AB= (108.9)/20 = 240 km.
Bài toán làm thêm: Một người đi từ A đến B với vận tốc 15 km/h. Sau đó 1 giờ 30phút, người thứ hai cũng rời A đi về B với vận tốc 20 km/h và đến B trước người thứ nhất là 30 phút. Tính quãng đường AB.

Phương pháp đồ thị