Giáo án bài tập hỗn hợp Tiếng Việt và Văn học

Bài tập 1
Trong các tiếng sau: ăn, thực ( ăn), ở, thuỷ ( nước), thảo ( cỏ ), bất (không) nước, không, thủ ( đầu ), sơn ( núi )
- Tiếng nào có thể dùng được như từ ? Đặt với mỗi tiếng đó một câu.
- Tiếng nào không dùng được như từ ? Tìm một số từ ghép có chứa các tiếng đó.
- Hãy nhận xét sự khác nhau giữa từ và tiếng ?

Gợi ý

a.Các tiếng dùng được như từ: ăn, ở, nước, không
- Hôm ấy mãi đến chín giờ tối chúng tôi mới được ăn cơm.
- Ba ở nhà với con.
- Cũng không phải già, mặt ba con không có cái thẹo trên mặt như vậy.
- Gió to, nước biển càng dữ, khoảng mênh mông ầm ĩ càng lan rộng mãi vào.
b.Các tiếng không dùng được như từ: thực ( ăn ), thủy ( nước ), thảo ( cỏ ), bất ( không ), thủ ( đầu ), sơn ( núi )
- thực : ẩm thực, thực phẩm, lương thực...
- thủy: thủy tộc, thủy triều, thủy thủ...
- thảo: thảo nguyên, thảo mộc, ...
- bất: bất trung, bất hiếu, bất khuất...
- thủ: thủ tướng, thủ trưởng, thủ lĩnh...
- sơn: sơn thuỷ, sơn lâm, hạ sơn...
c.Có những tiếng dùng để tạo câu ( ăn, ở , nước ), có tiéng chỉ dùng để tạo từ ( thực, thủy )

Bài tập 2
Trường hợp nào trong cách dùng từ miền Nam sau là hoán dụ? Hãy phân tích hoán dụ đó ?

a. Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát.
( Viễn Phương )
b. Gửi miền Bắc lòng miền Nam chung thủy
Đang xông lên chống Mĩ tuyến đầu.
( Lê Anh Xuân )

Gợi ý

Trong hai trường hợp trên thì từ miền Nam trong câu thơ của Lê Anh Xuân là hoán dụ.
Trong hai câu thơ của nhà thơ Lê Anh Xuân thì từ miền Nam được sử dụng như một hoán dụ. Từ miền Nam không phải là để chỉ vùng địa lí nữa mà nó được sử dụng với ý chỉ người dân sống ở miền Nam. Hai câu thơ trên nhà thơ muốn khẳng định tấm lòng son sắt, thủy chung của người dân miền Nam, luôn hướng về miền Bắc, quyết tâm chiến đấu chống Mĩ đến cùng để giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.


Bài tập 3
Sắp xếp các từ sau theo các nhóm dựa vào các nghĩa khác nhau của yếu tố tham: tham lam, tham dự, tham quan, tham vọng, tham chiến.

Gợi ý

- tham: họp lại, tập trung lại ( tham dự, tham quan, tham chiến )
- tham: mong muốn ( tham lam, tham vọng )


Bài tập 4
Tìm và chữa lỗi dùng từ trong các câu sau:
1.Vấn đề cơm ăn áo mặc cho nhân dân là một trong những vấn đề quẫn bách và cần thiết.
2.Cuộc đời hoạt động cách mạng rất quảng đại của các lãnh tụ cách mạng là tấm gương sáng để chúng ta noi theo.
3.Anh Trỗi vẫn hiên ngang đến phút trót lọt.
4.Người c