Điện năng và cuộc sống

Điện năng và cuộc sống
Người ta nói “Hiện đại thì hại điện”, nhưng có ai thử nghĩ : nếu không có điện thì có cuộc sống “hiện đại” không? Chương trình Vật lí học ở trường phổ thông đã giúp chúng ta hiểu những điều cơ bản về điện, nhưng vẫn còn ít có những liên hệ từ kiến thức lí thuyết đến ứng dụng của điên trong cuộc sống . Xin giới thiệu Bài viêt của Barbara J. Davis , người Mĩ, nhưng với cách diễn đạt phổ cập dễ hiểu. Có thể làm tài tiệu tham khảo cho GV, HS
I.- Điện – như chúng ta biết
Thế giới sử dụng điện
Bạn biết gì về điện? Đó là một phần to lớn của cuộc sống thường nhật hiện đại. Thật vậy, nó thông dụng đến mức đa số chúng ta không nghĩ gì về nó hết. Hãy thử liệt kê mười thứ bạn có thể sử dụng hàng ngày chạy bằng điện. Nhiều người sẽ kể ra các thứ như ti vi, máy hát DVD, bóng đèn thắp sáng và máy vi tính. Dẫu vậy, còn có những thứ khác nữa mà bạn không nghĩ ra ngay lúc này. Tủ lạnh giữ lạnh cho thực phẩm của bạn chạy bằng điện. Thỉnh thoảng, bạn sử dụng lò vi sóng để nấu thức ăn thì nó cũng chạy bằng điện. Máy rửa bát đĩa cũng thế.
Ti vi, máy hát DVD, và nhiều loại dụng cụ trong nhà đều chạy bằng điện
Trong nhiều nhà máy, điện chạy điều khiển mọi loại máy móc. Những máy móc này có thể rót nước giải khát yêu thích của bạn vào đóng chai. Máy móc nâng các vật nặng và chuyển chúng từ nơi này sang nơi khác. Những phụ tùng ô tô được cắt ghép và lắp ráp bằng máy sử dụng điện. Ngay cả chiếc vòng quay giải trí yêu thích của bạn ở công viên cũng dùng điện để chạy.
 

Điện năng thắp sáng đường phố và các tỏa nhà ở thành phố New York. Ảnh nhìn từ nóc một tòa nhà chọc trời.
Tại sao điện lại hữu ích như vậy ?
Điện năng thật sự hữu ích vì nó dễ dàng chuyển hóa thành nhiệt, chuyển động và ánh sáng. Nó có thể được sản xuất ở nơi này và truyền tải trên dây dẫn đi những khoảng cách xa đến nơi cần thiết. Không có điện, cuộc sống của chúng ta sẽ rất khác. Chỉ nghĩ tới cái bạn sẽ làm nếu bạn phải đi đâu đó một tuần mà không được sử dụng bất kì thứ gì trong danh sách bạn vừa liệt kê là đã đáng sợ rồi.
Bạn có biết?
Con đường trắng
Điện năng thật hữu ích, nhưng nó chỉ mới được sử dụng rộng rãi trong chừng 100 năm qua thôi. Năm 1879, Cleveland, Ohio, trở thành thành phố đầu tiên của nước Mĩ sử dụng đèn đường thắp sáng bằng điện. Vào đầu những năm 1900, đa số các thành phố lớn ở nước Mĩ bắt đầu sử dụng đèn điện thắp sáng những trục lộ chính của mình. Trong thời gian này, thuật ngữ “đường trắng” được dùng để chỉ những con đường có đèn điện thắp sáng.
II.-Năng lượng điện là gì?
Điện là một dạng năng lượng. Nó là chuyển động của các hạt tích điện trong vật chất. Mọi vật chất đều được cấu tạo từ những hạt nhỏ xíu gọi là nguyên tử., Các nguyên tử cấu tạo từ những hạt còn nhỏ hơn nữa gọi là proton, neutron và electron. Proton mang một điện tích dương. Neutron không mang điện. Electron mang một điện tích âm. Proton và neutron được tìm thấy trong hạt nhân, hay tâm, của nguyên tử. Các electron chuyển động xung quanh hạt nhân.
Một nguyên tử thường có số proton và số electron bằng nhau. Vì thế nó có số điện tích dương mang bởi các proton bằng với số điện tích âm mang bởi các electron. Điều này có nghĩa là bản thân nguyên tử không có điện tích. Đó là cái gọi là trung hòa điện. Dẫu vậy, một nguyên tử có thể nhận thêm hoặc đánh mất electron. Nếu một nguyên tử nhận thêm electron thì nó trở nên tích điện âm. Nếu nguyên tử mất electron thì nó trở thành tích điện dương.
Một nguyên tử cấu tạo nguyên tử gồm các proton và neutron và các electron quay tròn xung quanh hạt nhân.
Thương tác hút và đẩy nhau
Khi các hạt tích điện đến gần nhau, chúng tác dụng lên nhau. Các hạt có cùng loại điện tích thì đẩy nhau ra. Người ta nói chúng đẩy nhau. Hai hạt tích điện dương sẽ đẩy lẫn nhau. Còn các hạt tích điện trái dấu thì hút về phía nhau. Người ta nói một hạt tích điện âm bị hút về phía một hạt tích điện dương. Mọi chuyển động ra xa hay lại gần như thế này của các hạt là nguồn gốc phát sinh điện năng.
Bạn có biết?
Benjamin Franklin và Điện
Benjamin Franklin (1706 – 1790) là một chính khách người Mĩ và là một trong những người sáng lập nên nước Mĩ.