đề thi lớp 4 Giỏi

C¶m thô v¨n häc líp 4
I. ThÕ nµo lµ c¶m thô v¨n häc?
C¶m thô v¨n häc lµ sù c¶m nhËn nh÷ng gi¸ trÞ næi bËt, nh÷ng ®iÒu s©u s¾c, tÕ nhÞ vµ ®Ñp ®Ï cña v¨n häc thÓ hiÖn trong t¸c phÈm (cuèn truyÖn, bµi v¨n, bµi th¬...) hay mét bé phËn cña t¸c phÈm (®o¹n v¨n , ®o¹n th¬...thËm chÝ mét tõ ng÷ cã gi¸ trÞ trong c©u v¨n, c©u th¬)
Nh­ vËy, c¶m thô v¨n häc cã nghÜa lµ khi ®äc (nghe) mét c©u chuyÖn, mét bµi th¬... ta kh«ng nh÷ng hiÓu mµ cßn ph¶i xóc c¶m, t­ëng t­îng vµ thËt sù gÇn gòi, “nhËp th©n” víi nh÷ng g× ®· ®äc...
§Ó cã ®­îc n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc s©u s¾c vµ tinh tÕ, cÇn cã s­ say mª, høng thó khi tiÕp xóc víi th¬ v¨n; chÞu khã tÝch lòy vèn hiÓu biÕt vÒ thùc tÕ cuéc sèng vµ v¨n häc; n¾m v÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ tiÕng ViÖt phôc vô cho c¶m thô v¨n häc.
II. C¸ch viÕt mét ®o¹n bµi c¶m thô v¨n häc:
§äc kü ®Ò bµi, n¾m ch¾c yªu cÇu cña bµi tËp (ph¶i tr¶ lêi ®­îc ®iÒu g×? CÇn nªu bËt ®­îc ý g×?...)
§äc vµ t×m hiÓu vÒ c©u th¬ (c©u v¨n ) hay ®o¹n trÝch ®­îc nªu trong bµi (Dùa vµo yªu cÇu cô thª cña bµi tËp ®Ó t×m hiÓu, vÝ dô: c¸ch dïng tõ ®Æt c©u; c¸ch dïng h×nh ¶nh, chi tiÕt; c¸ch sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt quen thuéc nh­ so s¸nh, nh©n hãa, ®iÖp ng÷...®· gióp em c¶m nhËn ®­îc néi dung, ý nghÜa g× ®Ñp ®Ï, s©u s¾c).
ViÕt ®o¹n v¨n vÒ c¶m thô v¨n häc (kho¶ng 5-7 dßng) h­íng vµo yªu cÇu cña ®Ò bµi. (§o¹n v¨n cã thÓ b¾t ®Çu b»ng mét c©u “më ®o¹n” ®Ó dÉn d¾t ng­êi ®äc hoÆc tr¶ lêi th¼ng vµo c©u hái chÝnh; tiÕp ®ã, cÇnnªu râ c¸c ý theo yªu cÇu cña ®Ò bµi; cuèi cïng, cã htÓ “kÕt ®o¹n” b»ng mét c©u ng¾n gän ®Ó “gãi” l¹i néi dung c¶m thô)
N¾m v÷ng yªu cÇu vÒ c¶m thô v¨n häc ë tiÎu häc, kiªn tr× tËp luyÖn tõng b­íc (tõ dÔ ®Õn khã), nhÊt ®Þnh häc sinh sÏ viÕt ®­îc nh÷ng ®o¹n v¨n hay vÒ c¶m thô v¨n häc, sÏ cã ®­îc n¨ng lùc c¶m thô v¨n häc tèt ®Ó ph¸t hiÖn biÕt bao ®iÒu ®¸ng quý trong v¨n häc vµ cuéc sèng cña chóng ta.
mét sè ®o¹n v¨n c¶m thô hoµn chØnh:

§Ò 1: Trong bµi Dõa ¬i! (TiÕng ViÖt5 , tËp mét), nhµ th¬ Lª Anh Xu©n cã viÕt:
“Dõa vÉn ®øng hiªn ngang cao vót
L¸ vÉn xanh rÊt mùc dÞu dµng
RÔ dõa c¾m s©u vµo lßng ®©t,
Nh­ d©n lµng b¸m chÆt quª h­¬ng.”
Em h·y cho biÕt: h×nh ¶nh c©y dõa trong ®o¹n th¬ trªnnãi lªn nh÷ng ®iÒu g× ®Ñp ®Ï vÒ ng­êi d©n miÒn Nam trong kh¸ng chiÕn chèng Mü?
BµI LµM:
Trong khæ th¬ trªn (trÝch trong bµi Dõa ¬i) cña nhµ th¬ Lª Anh Xu©n, ta thÊy t¸c gi¶ nh­ muèn th«ng qua h×nh t­îng c©y dõa ®Ó ca ngîi phÈm chÊt kiªn c­êng, anh dòng, hiªn ngang, tù hµo trong chiÕn ®Êu cña ng­êi d©n miÒn Nam. §ång thêi t¸c gi¶ còng muèn nãi lªn phÈm chÊt trong s¸ng, thñy chung, dÞu dµng, ®Ñp ®Ï trong cuéc sèng vµ ý chÝ kiªn c­êng b¸m trô, g¾n bã chÆt chÏ víi m¶nh ®Êt quª h­¬ng m×nh cña ng­êi d©n miÒn Nam trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu n­íc.

§Ò 2: T¶ c¶nh ®Ñp Sa Pa, nhµ v¨n NguyÔn Phan H¸ch ®· viÕt:
“Tho¾t c¸i, l¸c ®¸c l¸ vµng r¬i trong kho¶nh kh¾c mïa thu. Tho¾t c¸i, tr¾ng long lanh mét c¬n m­a tuyÕt trªn nh÷ng cµnh ®µo, lª, mËn. Tho¾t c¸i, giã xu©n h©y hÈy nång nµn víi nh÷ng b«ng hoa lay ¬n mµu ®en nhung hiÕm quý.”
(§­êng ®i Sa Pa- TiÕng ViÖt 4, tËp mét, 1995)
Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch dïng tõ, ®Æt c©u ë ®o¹n v¨n trªn? Nªu t¸c dông cña c¸ch dïng tõ, ®Æt c©u ®ã.
BµI LµM:
Cã lÏ ch­a cã t¸c gi¶ nµo t¶ c¶nh Sa Pa l¹i ®Ñp ®Ï, tinh tÕ vµ sèng ®éng nh­ nhµ v¨n NguyÔn Phan H¸ch. T¸c gi¶ ®· khÐo lÐo sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®¶o ng÷ ®Ó nhÊn m¹nh, ®Ó lµm næi bËt vÎ ®Ñp nªn th¬ cña c¶nh s¾c thiªn nhiªn vµ thêi tiÕt ë Sa Pa. §ång thêi ®iÖp tõ “tho¾t c¸i” t¹o cho chóng ta c¸i c¶m xóc ®ét ngét, ngì ngµng tr­íc sù thay ®æi nhanh chãng cña thêi tiÕt ë Sa Pa. Sù thay ®æi nhanh chãng ®Õn møc bÊt ngê Êy khiÕn ng­êi ®äc nh­ l¹c vµc mét tiªn c¶nh vËy.

§Ò 3: Trong bµi Bãc lÞch (TiÕng ViÖt 2, tËp hai., 1995) nhµ th¬ BÕ KiÕn Quèc cã viÕt:
“Ngµy h«m qua ë l¹i
Trong vë hång cña con
Con häc hµnh ch¨m chØ
Lµ ngµy qua vÉn cßn...”
Nhµ th¬ muèn nãi víi em ®iÒu g× qua ®o¹n th¬ trªn?
BµI LµM:
Trong ®o¹n th¬ trªn, nhµ th¬ BÕ KiÕn Quèc nh­ muèn nãi víi chóng ta r»ng: Ta häc hµnh ch¨m chØ th× trong cuèn vë hång ®Ñp ®Ï cña chóng ta sÏ ®­îc ghi l¹i nh÷ng ®iÓm m­êi do chÝnh nh÷ng kiÕn thøc mµ ngµy ®ªm ta miÖt mµi häc tËp. Bëi vËy cã thÓ nãi: Ngµy h«m qua tuy ®· qua ®i nh­ng sÏ ®­îc nh¾c ®Õn khi ta cã nh÷ng kiÕn thøc, cã nh÷ng thµnh qu¶ mµ “ngµy h«m qua” ta ®· tÝch lòy ®­îc.
§Ò 4: BãNG M¢Y
H«m nay trêi n¾ng nh­ nung
MÑ em ®i cÊy ph¬i l­ng c¶ ngµy
¦íc g× em hãa ®¸m m©y
Em che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m
(Thanh Hµo)
§äc bµi th¬ trªn, em thÊy cã nh÷ng nÐt g× ®Ñp vÒ t×nh c¶m cña ng­êi con ®èi víi mÑ?
BµI LµM:
§äc bµi th¬ trªn, ta thÊy t×nh c¶m cña ng­êi con ®èi víi mÑ m×nh thËt ®Ñp ®Ï vµ thËt ®¸ng quý träng.T×nh c¶m ®ã ®­îc thÓ hiÖn qua sù c¶m th«ng víi nh÷ng viÖc lµm vÊt v¶ cña mÑ nh­ ph¬i l­ng ®i cÊy d­íi c¸i nãng nh­ nung vµ sù ­íc mong ®­îc gãp phÇn lµm cho mÑ ®ì vÊt v¶ trong c«ng viÖc: Hãa thµnh ®¸m m©y ®Ó che cho mÑ suèt ngµy bãng r©m, gióp mÑ lµm viÖc trªn ®ång m¸t mÎ, khái bÞ n¾ng nãng. §ã lµ mét t×nh th­¬ng võa s©u s¾c, võa cô thÓ vµ thiÕt thùc cña ng­êi con ®èi víi mÑ.
§Ò 5: Trong bµi Vµm Cá §«ng (TiÕng ViÖt 3, tËp mét), nhµ th¬ Hoµi Vò cã viÕt:
“§©y con s«ng nh­ dßng s÷a mÑ
N­íc vÒ xanh ruéng lóa, v­ên c©y
Vµ ¨m ¾p nh­ lßng ng­êi mÑ
Chë t×nh th­¬ng trang tr¶i ®ªm ngµy.”
§äc ®o¹n th¬ trªn, em c¶m nhËn ®­îc vÎ ®Ñp ®¸ng quý cña dßng s«ng quª h­¬ng nh­ thÕ nµo?
BµI LµM:
NÕu nh­ ai còng cã mét dßng s«ng th× ch¾c sÏ ch¹nh lßng th­¬ng nhí khi ®äc bµi th¬ “Vµm Cá §«ng” cña nhµ th¬ Hoµi Vò. Bëi dßng s«ng quª h­¬ng kh«ng nh÷ng lµ n¬i n« ®ïa, ngôp lÆn cña con trÎ mµ cßn ®­a n­íc vÒ t¾m m¸t cho ruéng lóa, n­¬ng khoai, cho nh÷ng khu v­ên b¹t ngµn c©y tr¸i nh­ chÝnh dßng s÷a ngät ngµo cña mÑ nu«i d­ìng c¸c con tõ thöa lät lßng. Kh«ng nh÷ng thÕ mµ dßng n­íc ¨m ¾p nh­ tÊm lßng ng­êi mÑ trµn ®Çy yªu th­¬ng, s½n sµng chia sÎ tÊm lßng m×nh cho nh÷ng ®øa con vµ cho hÕt th¶y mäi ng­êi.
§Ò 6: Trong bµi C« gi¸o líp em ( TiÕng ViÖt 2, tËp mét), nhµ th¬ NguyÔn Xu©n Sanh cã viÕt:
“C« d¹y em tËp viÕt
Giã ®­a tho¶ng h­¬ng nhµi
N¾ng ghÐ vµo cöa líp
Xem chóng em häc bµi”
Em h·y cho biÕt: khæ th¬ trªn ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× næi bËt? BiÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã gióp em thÊy ®­îc ®iÒu g× ®Ñp ®Ï ë c¸c b¹n häc sinh?
BµI LµM:
Trong khæ th¬ trªn, t¸c gi¶ ®· dïng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh©n hãa ®Ó cho ta thÊy ®­îc tinh thÇn häc tËp rÊt ch¨m chØ cña c¸c b¹n häc sinh. Sù ch¨m chØ, miÖt mµi häc tËp cña c¸c b¹n kh«ng nh÷ng lµm vui lßng «ng bµ, cha mÑ mµ cßn lµm cho c¶nh vËt xung quanh (n¾ng) còng muèn ngõng ®ïa nghÞch ®Ó ghÐ vµo cöa líp xem c¸c b¹n häc bµi.
§Ò 7: Trong bµi ViÖt Nam th©n yªu (TiÕng ViÖt 4, tËp mét), nhµ th¬ NguyÔn §×nh Thi cã viÕt:
“ViÖt Nam ®Êt n­íc ta ¬i!
Mªnh m«ng biÓn lóa ®©u trêi ®Ñp h¬n
C¸nh cß bay l¶ rËp rên,
M©y mê che ®Ønh Tr­êng S¬n sím chiÒu”
§äc ®o¹n th¬ trªn, em c¶m nhËn ®­îc nh÷ng ®iÒu g× vÒ ®Êt n­íc ViÖt Nam?
BµI LµM:
§Êt n­íc ViÖt Nam ta hiÖn ra trong khæ th¬ trªn cña nhµ th¬ NguyÔn §×nh Thi thËt giµu ®Ñp vµ ®¸ng yªu, thËt nªn th¬ vµ hïng vÜ. Sù giµu ®Ñp vµ ®¸ng yªu ®ã ®ùoc thÓ hiÖn qua nh÷ng h×nh ¶nh: BiÓn kóa mªnh m«ng høa hÑn mét sù no ®ñ, c¸nh cß bay l¶ rËp rên thËt thanh b×nh, gi¶n dÞ vµ ®¸ng yªu. Sù hïng vÜ vµ nªn th¬ ®­îc thÓ hiÖn qua h×nh ¶nh ®Ønh Tr­êng S¬n cao vêi vîi sím chiÒu m©y phñ. §Êt n­íc ViÖt Nam ta t­¬i ®Ñp biÕt nh­êng nµo!
§Ò 8: KÕt thóc bµi Tre ViÖt Nam (TiÕng ViÖt 5, tËp mét ), mhµ th¬ NguyÔn Duy viÕt:
“Mai sau,
Mai sau,
Mai sau,
§Êt xanh tre m·i xanh mµu tre xanh.”
Em h·y cho biÕt nh÷ng c©u th¬ trªn nh»m kh¼ng ®Þnh ®iÒu g×? C¸ch diÔn ®¹t cña nhµ th¬ cã g× ®éc ®¸o, gãp phÇn kh¼ng ®Þnh ®iÒu ®ã?
BµI LµM:
Nh÷ng c©u th¬ kÕt thóc bµi “Tre ViÖt Nam” cña nhµ th¬ NguyÔn Duy nh»m kh¼ng ®Þnh mét mµu xanh vÜnh cöu cña tre ViÖt Nam, søc sèng bÊt diÖt cña con ng­êi ViÖt Nam, truyÒn thèng cao ®Ñp cña con ng­êi ViÖt Nam. Nhµ th¬ ®· khÐo lÐo thay ®æi c¸ch ng¾t nhÞp, ng¾t dßng vµ ®iÖp ng÷ ‘’ mai sau” gãp phÇn gîi c¶m xóc vÒ thêi gian vµ kh«ng gian nh­ më ra v« tËn t¹o bao ý th¬ ©m vang, bay bæng vµ ®em ®Õn cho ng­êi ®äc nh÷ng liªn t­ëng thËt phong phó. Tõ “xanh” ®­îc nh¾c l¹i 3 lÇn trong dßng th¬ víi sù kÕt hîp kh¸c nhau ( xanh tre/ xanh mµu / tre xanh) t¹o nh÷ng nÐt nghÜa ®a d¹ng, phong phó vµ kh¼ng ®Þnh sù tr­êng tån cña mµu s¾c, cña søc sèng d©n téc.

§Ò 9: Trong bµi VÒ th¨m nhµ B¸c (TiÕng ViÖt 5, tËp mét ), nhµ th¬ NguyÔn §øc MËu viÕt:
“Ng«i nhµ thuë B¸c thiÕu thêi
nghiªng nghiªng m¸i lîp bao ®êi n¾ng m­a
ChiÕc gi­êng tre qu¸ ®¬n s¬
Vâng gai ru m¸t nh÷ng tr­a n¾ng hÌ.”
Em h·y cho biÕt: §o¹n th¬ gióp ta c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× ®Ñp ®Ï, th©n th­¬ng?

BµI LµM:
§äc ®o¹n th¬ trªn, nhµ th¬ NguyÔn §øc MËu ®· cho chóng ta thÊy h×nh ¶nh ng«i nhµ cña B¸c- n¬i B¸c ®­îc sinh ra vµ ®· tr¶i qua nh÷ng ngµy th¬ Êu ë quª B¸c thËt ®¬n s¬ vµ gi¶n dÞ nh­ bao nhiªu ng«i nhµ kh¸c ë lµng quª ViÖt Nam. M¸i tranh nghiªng nghiªng tr¶i bao mïa m­a n¾ng, chiÕc gi­êng tre, chiÕc vâng gai thËt méc m¹c ®¬n s¬. Sèng trongng«i nhµ b×nh dÞ ®ã, B¸c ®· ®­îc Êp ñ, che chë, vç vÒ bëi t×nh c¶m yªu th­¬ng cña gia ®×nh (vâng gai ru m¸t nh÷ng tr­a n¾ng hÌ) vµ cã lÏ còng chÝnh n¬i ®ã ®· khëi nguån cho nh÷ng chÝ h­íng lín lao, vÜ ®¹i sau nµy cña B¸c

§Ò 10: Trong bµi th¬ Con cß, nhµ th¬ ChÕ Lan Viªn cã viÕt:
“Con dï lín vÉn lµ con cña mÑ
§i hÕt ®êi, lßng mÑ vÉn theo con”
Hai dßng th¬ trªn ®· gióp em c¶m nhËn ®­îc ý nghÜa g× ®Ñp ®Ï?

BµI LµM:
§äc hai c©u th¬ trªn, nhµ th¬ ChÕ Lan Viªn cho chóng ta thÊy t×nh yªu th­¬ng cña mÑ dµnh cho con thËt vÜ ®¹i, thiªng liªng nh­ m¹ch n­íc nguån kh«ng bao giê v¬i c¹n. Dï con ®· lín kh«n, dï ®· ®i hÕt cuéc ®êi, sèng trän c¶ cuéc ®êi th× t×nh th­¬ng cña mÑ ®èi víi con vÉn cßn sèng m·i, vÉn dâi theo bªn con ®Ó lo l¾ng, ®Ó quan t©m, ®Ó gióp ®ì, tiÕp søc m¹nh cho con v­¬n lªn trong cuéc sèng. Cã thÓ nãi: t×nh th­¬ng cña mÑ dµnh cho con lµ mét t×nh th­¬ng bÊt tö.



PhÇn I: Mét sè ®Ò c¶m thô v¨n häc Líp 5 vµ gîi ý lµm bµi
(§©y chØ lµ nh÷ng ý chÝnh trong néi dung c¶m thô, yªu cÇu em ph¶i