ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KI 2 MON SU

Bài : 20 CHIẾN SỰ LAN RỘNG RA CẢ NƯỚC. CUỘC KHÁNG CHIẾN CỦA NHÂN DÂN TA TỪ NĂM 1873 ĐẾN NĂM 1884. NHÀ NGUYỄN ĐẦU HÁNG.
Thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất ( 1873). Kháng chiến lan rộng ra Bắc Kì.
Tình hình Việt Nam trước khi Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất trên các mặt kinh tế, xã hội.
Về kinh tế : kinh tế Việt Nam tiếp tục sa sút do mất 6 tỉnh Nam Kì, phải lo bồi thường chiến phí cho Pháp ( theo hiệp ước 1862).
Nông nghiệp bị bỏ bê trễ, công thương nghiệp không có gì khác trước. Đời sống nhân dân ngày càng khó khăn.
Về chính trị, xã hội : nạn thổ phỉ hải phỉ hoành hành; mâu thuẫn xã hội gia tăng; khởi nghĩa chống triều đình nổ ra ở nhiều nơi.
Những đề nghị cải cách – duy tân bị triều đình nhà Nguyễn khước từ.
Thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ nhất ( 1873)
Việc đánh chiếm Bắc Kì và toàn bộ nước Việt Nam là chủ trương lâu dài của thực dân Pháp, nhưng do thực lực chưa đủ mạnh nên Pháp phải tiến hành từng bước.
Sau khi thiết lập bộ máy cai trị ở Nam Kì, Pháp ráo riết chuẩn bị cho việc đánh chiếm Bắc Kì.
Pháp dựng nên vụ Giăng Đuypuy ở Hà Nội ( cho Đuypuy gây rối trên sông Hồng). Lấy cớ giải quyết vụ Đuypuy, năm 1873 Pháp đem quân ra đánh thành Hà Nội (20 – 11 – 1873) và sau đó chiếm các tỉnh đồng bằng Bắc Kì(từ ngày 23 – 11 đến ngày 12 – 12 – 1873).
Phong trào kháng chiến ở Bắc Kì trong những năm 1873 – 1874.
Khi Pháp đánh thành Hà Nội, 100 binh sĩ đã chiến đấu và hi sinh đến người cuối cùng tại ô Quan Chưởng.
Tổng đốc Nguyễn Tri Phương chỉ huy quân sĩ chiến đấu và đã anh dũng hi sinh.
Nhân dân chủ động kháng chiến ở Hưng Yên, Nam Định, Thái Bình.
Trong trận Cầu Giấy (21 – 12 – 1873), tướng giặc là Gácniê tử trận. Thực dân Pháp hoang mang lo sợ và tìm cách thương lượng với triều đình Huế.
Hiệp ước 15 – 3 – 1874 ( Giáp tuất) được kí kết, quân Pháp rút khỏi Bắc Kì nhueng triều đình đã dâng toàn bộ 6 tỉnh Nam Kì cho Pháp.
Thực dân Pháp tiến đánh Bắc Kì lần thứ 2. Cuộc kháng chiến ở Bắc Kì và Trung Kì trong những năm 1882 – 1884.
Quân Pháp đánh chiếm Hà Nội và các tỉnh Bắc Kì lần thứ 2 ( 1882 – 1884).
Bối cảnh lịch sử trước khi thực dân Pháp đánh ra Bắc Kì lần thứ 2:
Trong khoảng gần 10 năm sau Hiệp ước Nhâm Tuất, chủ quyền của dân tộc bị vi phạm nghiêm trọng, đất đai bị mất, nội trị, ngoại giao bị lệ thuộc.
Nền kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Pháp ngày càng phát triển , giới cầm quyền Pháp thống nhất với nhau trong đường lối mở rộng xâm lược thuộc địa.
Năm 1882, Pháp quyết định đánh Bắc Kì lần thứ hai.
Quân Pháp đánh Hà Nội và các tỉnh Bắc Kì lần thứ 2 ( 1882 – 1883):
Năm 1882, vin cớ triều đình Huế vi phạm Hiệp ước năm 1874, quân Pháp kéo ra Bắc.
Ngày 3 – 4 – 1882, chúng bất ngờ đổ bộ lên Hà Nội.
Ngày 25 – 4 – 1882 Pháp nổ súng chiếm thành Hà Nội.
Tháng 3 – 1883, Pháp chiếm mỏ than Hòn Gai, Quảng Yên, Nam Định,…
Nhân dân Hà Nội và các tỉnh đồng bằng Bắc Kì kháng chiến.
Tại Hà Nội, quan quân triều đình do Hoàng Diệu chỉ huy đã chiến đấu anh dũng bảo vệ thành. Khi thành mất, ông đã tuẫn tiết theo thành.
Quân dân các tỉnh xung quanh Hà Nội ( như Sơn Tây, Bắc Ninh,…)tích cực chuẩn bị chống giặc.
Tại các tỉnh đồng bằng, nhất là ở Nam Định, Thái Bình,… nhiều trung tâm kháng chiến xuất hiện.
Sự phối hợp kháng chiến của quân dân ta đã dẫn đến chiến thắng Cầu Giấy lần thứ hai (19 – 5 – 1883). Tướng giặc là Rivie tử trận
Hai bản hiệp ước 1883 và 1884. Nhà nước phong kiến Nguyễn đầu hàng.
Ngày 25 – 8 – 1883, triều đình nhà Nguyễn phải kí hiệp ước Hácmăng với Pháp, Việt Nam bị chia là ba “kì”, trong đó Trung Kì gồm các tỉnh từ Quảng Bình đến Khánh Hòa được giao cho triều đình Huế quản lí.
Ngày 6 – 6 – 1884, Pháp lại thay Hiệp ước Hácmăng bằng hiệp ước Patơnốt, nội dung không khác mấy so với hiệp ước Hăcmăng, chỉ điều chỉnh lại địa giới Trung Kì ra hết tỉnh Thanh Hóa và vào đến Bình Thuận, nhằm xoa dịu dư luận và mua chuộc quan lại phong kiến.
Từ đây nước Việt Nam bị đặtk dưới sự “bảo hộ” của Pháp, dần dần