ĐỀ CƯƠNG ÔN TÂP ĐỊA LÍ 5 (2009)

m«n: ®Þa lÝ líp 5
Bµi 1: ViÖt Nam - ®Êt n­íc cña chóng ta
C©u 1: Nªu ®Æc ®iÓm ®Þa lÝ vµ giíi h¹n cña n­íc ta? VÞ trÝ ®Þa lÝ cã thô©n lîi g× cho viÖc giao l­u víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi?
*§Æc ®iÓm vÞ trÝ ®Þa lÝ vµ giíi h¹n:
- ViÖt Nam n»m trªn b¸n ®¶o §«ng D­¬ng, thuéc khu vùc §«ng Nam ¸. §Êt n­íc ta võa cã ®Êt liÒn, biÓn, c¸c ®¶o vµ c¸c quÇn ®¶o.
- PhÇn ®Êt liÒn: PhÝa B¾c gi¸p víi Trung Quèc; phÝa T©y gi¸p víi Lµo vµ C¨m Pu Chia; phÝa §«ng gi¸p víi biÓn §«ng; phÝa Nam vµ T©y Nam gi¸p víi biÓn §«ng.
- BiÓn bao bäc phÝa §«ng, Nam, T©y Nam cña phÇn ®Êt liÒn ®ã lµ biÓn §«ng.
* VÞ trÝ ®Þa lÝ n­íc ta cã thuËn lîi cho viÖc giao l­u víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi b»ng ®­êng bé, ®­êng biÓn vµ ®­êng hµng kh«ng.
C©u 2: Em h·y cho biÕt phÇn ®Êt cã h×nh d¹ng nh­ thÕ nµo? N¬i hÑp nhÊt lµ bao nhiªu? ë ®©u? DiÖn tÝch lµ bao nhiªu?
- PhÇn ®Êt liÒn n­íc ta cã h×nh d¹ng hÑp ngang víi ®­êng bê biÓn cong cong h×nh ch÷ S kÐo dµi theo chiÒu B¾c - Nam.
- N¬i hÑp nhÊt ch­a ®Çy 50 km ë §ång Híi Qu¶ng B×nh (ChiÒu dµi tõ B¾c vµo Nam kho¶ng 1650 km)
- DiÖn tÝch kho¶ng 330.000 km2.
C©u 3: KÓ tªn mét sè ®¶o, quÇn ®¶o cña n­íc ta?
- QuÇn ®¶o: Hoµng Sa (§µ N½ng), Tr­êng Sa (Kh¸nh Hoµ).
- §¶o: C¸t Bµ, B¹ch Long VÜ (H¶i phßng), C«n §¶o (Bµ RÞa Vòng Tµu), Phó Quèc (Kiªn Giang)…
C©u 4: Nhê gi¸p biÓn nªn n­íc ta cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ nµo?
§iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh tÕ lµ:
+ Giao th«ng vËn t¶i ®­êng biÓn.
+ Nu«i trång vµ khai th¸c h¶i s¶n.
+ Khai th¸c kho¸ng s¶n ë biÓn.
+ Du lÞch BiÓn - §¶o.
Bµi 2: §Þa h×nh vµ kho¸ng s¶n.
C©u 1: H·y tr×nh bµy ®Æc ®iÓm chÝnh cña ®Þa h×nh n­íc ta?
Trªn phÇn ®Êt liÒn cña n­íc ta:
- 3/4 diÖn tÝch lµ ®åi nói nh­ng chñ yÕu lµ ®åi nói thÊp. (C¸c d·y nói ë n­íc ta tr¶i réng kh¾p c¸c tØnh biªn giíi phÝa B¾c vµ ch¹y dµi tõ B¾c vµo Nam. C¸c d·y nói ch¹y theo hai h­íng chÝnh lµ h­íng T©y B¾c - §«ng Nam vµ h­íng vßng cung).
- 1/4 diÖn tÝch lµ ®ång b»ng, vµ phÇn lín lµ ®ång b»ng do phï sa cña s«ng ngßi båi ®¾p lªn, cã ®Þa h×nh thÊp vµ t­¬ng ®èi b»ng ph¼ng.
C©u 2: KÓ tªn c¸c d·y nói chÝnh ë n­íc ta? C¸c ®ång b»ng, cao nguyªn?
- D·y nói cã h­íng T©y B¾c - §«ng Nam: D·y Hoµng Liªn S¬n, Tr­êng S¬n B¾c; D·y h×nh c¸nh cung: D·y S«ng G©m, Ng©n S¬n, B¾c S¬n, §«ng TriÒu, Tr­êng S¬n Nam.
- §ång b»ng: §ång b»ng B¾c Bé, §ång b»ng Nam Bé, §ång b»ng Duyªn H¶i miÒn Trung.
- Cao Nguyªn: S¬n La, Méc Ch©u, Kon Tum, Pl©y-ku, §¾c L¾c, L©m Viªn, Di Linh…
C©u 3: KÓ tªn mét sè lo¹i kho¸ng s¶n cña n­íc ta vµ cho biÕt chóng ë ®©u?
- N­íc ta cã nhiÒu lo¹i kho¸ng s¶n nh­: Than (Qu¶ng Ninh); A - pa - tit (Lµo Cai), S¾t (Hµ TÜnh - Th¸i Nguyªn), B« xÝt (T©y Nguyªn), DÇu má vµ khÝ tù nhiªn (BiÓn §«ng), ThiÕc (Cao B»ng).
C©u 4: V× sao ph¶i khai th¸c mét c¸ch hîp lÝ, sö dông hîp lÝ cã hiÖu qu¶?
*V×:
- Kho¸ng s¶n lµ nguån nguyªn liÖu cña nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp (VÝ dô: S¾t, B« xÝt, ThiÕc lµ nguyªn liÖu cña ngµnh c«ng nghiÖp luyÖn kim)
- Nguån kho¸ng s¶n trong lßng ®Êt cã h¹n, qu¸ tr×nh khai th¸c sÏ c¹n kiÖt dÇn.
Bµi 3: KhÝ hËu
C©u 1: H·y nªu ®Æc ®iÓm cña khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa ë n­íc ta?
- KhÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa ë n­íc ta cã ®Æc ®iÓm lµ: NhiÖt ®é cao, giã m­a thay ®æi theo mïa.
- Trong mét n¨m cã hai mïa giã chÝnh: Mét mïa cã giã §«ng B¾c Ýt m­a; cßn mïa kia lµ giãT©y Nam hoÆc §«ng Nam.
C©u 2: KhÝ hËu miÒn B¾c vµ miÒn Nam kh¸c nhau nh­ thÕ nµo?
- MiÒn B¾c cã mïa ®«ng l¹nh, m­a phïn…
- MiÒn Nam nãng quanh n¨m, cã hai mïa mïa m­a vµ mïa kh« râ rÖt…
C©u 3: KhÝ hËu cã ¶nh h­ëng g× ®Õn ®êi sèng vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt?
- ThuËn lîi:
+ KhÝ hËu n­íc ta “nãng l¾m m­a nhiÒu” nªn c©y cèi ph¸t triÓn xanh tèt quanh n¨m.
+ Du lÞch giao th«ng cã ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng quanh n¨m.
- Khã kh¨n:
+ B·o, lò lôt, h¹n h¸n th­êng xuyªn x¶y ra g©y nhiÒu thiÖt h¹i cho ®êi sèng s¶n xuÊt (ThiÖt h¹i cho c©y trång, vËt nu«i).
+ ë miÒn B¾c cã mïa ®«ng l¹nh th­êng cã rÐt h¹i vµ s­¬ng muèi g©y khã kh¨n cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña nh©n d©n.
C©u 4: Nªu ®Æc ®iÓm chÝnh cña khÝ hËu n­ícta? - (Tr¶ lêi: c©u 1 + c©u 2)
Bµi 4: S«ng ngßi
C©u 1: KÓ tªn mét sè con s«ng lín ë n­íc ta?
- MiÒn B¾c: S«ng Hång, S«ng L«, S«ng §µ, S«ng Th¸i B×nh…
- MiÒn Nam: S«ng §ång Nai, S«ng TiÒn, S«ng HËu…
- MiÒn Trung: S«ng M·, S«ng C¶, S«ng Gianh, S«ng Thu Bån, S«ng §µ R»ng…
C©u 2: S«ng ngßi n­íc ta cã ®Æc ®iÓm g×?
- M¹ng l­íi s«ng ngßi dµy ®Æc nh­ng Ýt s«ng lín.
- L­îng n­íc s«ng thay ®æi theo mïa vµ cã nhiÒu phï sa.
C©u 3: V× sao nãi s«ng ngßi cã vai trß to lín ®èi víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng nh©n d©n ta?
V×: - S«ng ngßi ®· båi ®¾p t¹o lªn nhiÒu ®ång b»ng mau mì.
- S«ng ngßi cung cÊp n­íc cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña nh©n d©n.
- S«ng ngßi lµ ®­êng giao th«ng quan träng vµ lµ nguån thuû ®iÖn lín.
- S«ng ngßi cung cÊp nhiÒu thuû s¶n nh­ t«m, c¸…
C©u 4: N­íc s«ng lªn xuèng theo mïa cã ¶nh h­ëng g× ®Õn ®êi sèng vµ s¶n xuÊt cña nh©n d©n?
- ¶nh h­ëng ®Õn giao th«ng ®­êng thuû.
- ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng cña nhµ m¸y thuû ®iÖn.
- §e do¹ mïa mµng vµ ®êi sèng cña nh©n d©n ë ven s«ng.
C©u 5: Em h·y kÓ tªn mét sè nhµ m¸y thuû ®iÖn ë n­íc ta. C¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn trªn ®­îc x©y dùng ë nh÷ng s«ng nµo?
- Nhµ m¸y thuû ®iÖn Hoµ B×nh trªn S«ng §µ.
- Nhµ m¸y thuû ®iÖn TrÞ An trªn s«ng §ång Nai.
- Nhµ m¸y thuû ®iÖn Y- a - li trªn s«ng Xª xan.
- Nhµ m¸y thuû ®iÖn Th¸c Bµ trªn s«ng Ch¶y.
- Nhµ m¸y thuû ®iÖn Th¸c M¬ trªn s«ng BÐ.
Bµi 5: Vïng biÓn n­íc ta.
C©u 1: H·y nªu vÞ trÝ vµ ®Æc ®iÓm cña vïng biÓn n­íc ta?
- VÞ trÝ: Vïng biÓn ViÖt Nam lµ mét bé phËn cña BiÓn §«ng. BiÓn bao bäc phÝa §«ng, Nam vµ T©y Nam phÇn ®Êt liÒn n­íc ta.
- §Æc ®iÓm:
+ Nãng quanh n¨m n­íckh«ng bao giê ®ãng b¨ng.
+ MiÒn B¾c vµ miÒn Trung hay cã b·o.
+ N­íc biÓn cã lóc d©ng lªn, lóc h¹ xuèng theo chÕ ®é thuû triÒu.
+ DiÖn tÝch phÇn biÓn lín h¬n phÇn ®Êt liÒn nhiÒu lÇn…
C©u 2: Em h·y cho biÕt biÓn cã vai trß thÕ nµo ®èi víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña nh©n d©n ta?
- BiÓn ®iÒu hoµ khÝ hËu lµm cho khÝ hËu n­íc ta m¸t mÎ vÒ mïa hÌ, mïa ®«ng ë miÒn B¾c ®ì l¹nh vµ kh« h¬n.
- BiÓn lµ ®­êng giao th«ng quan träng.
- BiÓn cung cÊp dÇu má, khÝ tù nhiªn, nguyªn liÖu lµm muèi, h¶i s¶n…
- Cã nhiÒu c¶nh ®Ñp, b·i t¾m ®Ó ph¸t triÓn du lÞch.
C©u 3: H·y kÓ tªn mét sè b·i biÓn cña n­íc ta mµ em biÕt?
SÇm S¬n (Thanh Ho¸), Nha Trang (Kh¸nh Hoµ), Vòng Tµu (Bµ RÞa - Vòng Tµu), §å S¬n (H¶i Phßng), Trµ Cæ (Qu¶ng Ninh), L¨ng C« (Thõa Thiªn HuÕ), Mòi NÐ (B×nh ThuËn), Cöa Lß (NghÖ An)...
Bµi 6: §Êt vµ rõng
C©u 1: H·y nªu mét sè ®Æc ®iÓm cña rõng rËm nhiÖt ®íi vµ rõng ngËp mÆn?
- Rõng rËm nhiÖt ®íi:
+ Ph©n bè chñ yÕu ë vïng ®åi nói.
+ §Æc ®iÓm: Rõng xanh quanh n¨m trong rõng cã rÊt nhiÒu lo¹i c©y ®­îc ph©n bè thµnh nhiÒu tÇng, d©y leo ch»ng chÞt.
- Rõng ngËp mÆn:
+ Ph©n bè ë vïng ven biÓn cã thuû triÒu lªn xuèng.
+ §Æc ®iÓm: Cã c¸c loµi c©y ®­íc, vÑt, só c©y mäc vù¬t lªn mÆt n­íc, cã bé rÔ chïm to khoÎ…
C©u 2: Cã mÊy lo¹i ®Êt chÝnh nªu sù ph©n bè vµ ®Æc ®iÓm?
- Cã hai lo¹i ®Êt chÝnh lµ ®Êt Phe - ra - lÝt vµ ®Êt phï sa.
- §Êt Phe - ra - lÝt: Ph©n bè ë vïng ®åi nói phÝa B¾c.
+ §Æc ®iÓm: Cã mµu ®á hoÆc ®á vµng ®­îc h×nh thµnh trªn ®¸ ba - dan th× t¬i xèp ph× nhiªu.
- §Êt phï sa:
+ Ph©n bè ë ®ång b»ng.
+ §Æc ®iÓm: Do s«ng båi ®¾p nªn ®Êt mµu mì.
C©u 3: Vai trß cña rõng ®èi víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña nh©n d©n ta?
- Rõng cho ta nhiÒu s¶n vËt gç, c©y thuèc, cñi vµ nhiÒu lo¹i thùc phÈm: M¨ng, nÊm, mËt ong, qu¶ rõng,...nhÊt lµ gç.
- §iÒu hoµ khÝ hËu.
- Che phñ ®Êt, gi÷ ®Êt kh«ng bÞ sãi mßn, gi÷ n­íc.
- Rõng ®Çu nguån gióp ta h¹n chÕ lò lôt.
- Rõng ven biÓn chèng b·o biÓn, b·o lôt.
C©u 4: §Ó b¶o vÖ rõng chóng ta ph¶i lµm g×?
- Kh«ng ®­îc khai th¸c rõng bõa b·i nhµ n­íc ban hµnh luËt b¶o vÖ rõng, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ cho nh©n d©n miÒn nói.
- Tuyªn truyÒn hç trî vèn cho nh©n d©n trång c©y, g©y rõng ®Ó phñ xanh ®Êt trèng ®åi nói träc.
- Gi¸o dôc nh©n d©n b¶o vÖ rõng, khuyÕn khÝch trång rõng, kh«ng ®­îc khai th¸c bõa b·i.
C©u 5: V× sao cÇn ph¶i b¶o vÖ khai th¸c, sö dông ®Êt vµ rõng mét c¸ch hîp lÝ?
- §Êt lµ nguån tµi nguyªn quý gi¸ cña n­íc ta nh­ng chØ cã h¹n do khai th¸c sö dông kh«ng hîp lÝ nªn nhiÒu diÖn tÝch ®Êt ë vïng ®åi nói bÞ tho¸i ho¸.
- Rõng cã vai trß to lín ®èi víi ®êi sèng vµ s¶n xuÊt cña nh©n d©n ta nh­ng rõng n­íc ta ®· bÞ tµn ph¸ nhiÒu.
Bµi 7: ¤n tËp
C©u 1: Dùa vµo kiÕn thøc ®· häc em h·y chän c¸c ý thÝch hîp ®iÒn vµo b¶ng d­íi ®©y?
C¸c yÕu tè tù nhiªn cña n­íc ta
§Æc ®iÓm chÝnh

1. §Þa h×nh
- 3/4 diÖn tÝch ®Êt liÒn lµ ®åi nói.
- 1/4 diÖn tÝch ®Êt liÒn lµ ®ång b»ng.

2. KhÝ hËu
- KhÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, nhiÖt ®é cao giã m­a thay ®æi theo mïa.
- KhÝ hËu cã sù kh¸c biÖt gi÷a miÒn Nam vµ miÒn B¾c. MiÒn B¾c cã mïa ®«ng l¹nh, m­a phïn, miÒn Nam nãng quanh n¨m cã hai mïa m­a vµ mïa kh« râ rÖt.

3. S«ng ngßi
- N­íc ta cã m¹ng l­íi s«ng ngßi dµy ®Æc nh­ng Ýt s«ng lín



- S«ng cã l­îng n­íc thay ®æi theo mïa vµ cã nhiÒu phï sa.

4. §Êt
- N­íc ta cã hai lo¹i ®Êt chÝnh:
+ §Êt Phe - ra - lÝt mµu ®á hoÆc mµu vµng tËp trung ë vïng nói.
+ §Êt phï sa mµu mì cã nhiÒu ë ®ång b»ng.

5. Rõng
N­íc ta cã nhiÒu lo¹i rõng, ®¸ng chó ý lµ 2 lo¹i:
- Rõng rËm nhiÖt ®íi tËp trung ë vïng ®åi nói.
- Rõng ngËp mÆn tËp trung ë vïng ven biÓn.

Bµi 8: D©n sè
C©u 1: N¨m 2004, d©n sè n­íc ta lµ bao nhiªu triÖu ng­êi? Sè d©n n­íc ta ®øng thø mÊy c¸c n­íc ë khu vùc §«ng Nam ¸?
- N¨m 2004, d©n sè n­íc ta kho¶ng 82 triÖu ng­êi.
- N­íc ta cã sè d©n ®øng hµng thø 3 trong c¸c n­íc ë khu vùc §«ng Nam ¸.
C©u 2: D©n sè t¨ng nhanh g©y khã kh¨n g× trong viÖc n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n?
*D©n sè t¨ng nhanh g©y nhiÒu khã kh¨n cho viÖc n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n nh­:
- D©n sè t¨ng nhanh g©y khã kh¨n cho viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi ®Õn