Đặng Thùy Trâm

Kỳ 1 | Kỳ 2 | Kỳ 3 | Kỳ 4 | Kỳ 5 | Kỳ 6 | Kỳ 7 | Kỳ 8 | Kỳ 9 | Kỳ 10 | Kỳ 11 | Kỳ 12 | Kỳ 13 | Kỳ 14 | Kỳ 15 | Kỳ cuối

Có một người con gái tuổi 20 (kỳ 11):
Ngọn lửa Thùy Trâm
TT - Đã có những ngẫu nhiên may mắn hội tụ lại, để có được ngày hôm nay, khi hai cuốn sổ tay của cô bác sĩ trong rừng sâu nọ, như trong một truyện thần thoại đẹp đẽ, một truyện cổ tích khó tin, lại trở về được với gia đình cô, với mẹ cô năm nay đã tròn 80, với các em gái cô, bạn bè cô và với tất cả chúng ta, những người, tôi dám nói thế này mà không sợ sai đâu, những người đã may mắn được sống cùng thời với cô, là đồng bào, đồng đội của cô. 
Một “bí mật” kỳ lạ của cuộc chiến tranh
Đã có nhiều ngẫu nhiên may mắn đến một lúc nào đó hội tụ lại, đúng vậy, nhưng khi đã nói “hội tụ” thì tất phải có một lực trung tâm, và lực trung tâm đó đủ xung lượng để cho những nhân tố phân tán đến thế, không chỉ trong không gian - hơn nửa vòng trái đất, trong thời gian - gần nửa thế kỷ.
Và đáng sợ hơn nữa, phân tán giữa hai trận tuyến từng đối địch sinh tử theo tất cả các nghĩa của từ sinh tử... bỗng quây quần lại, thành một chùm tinh tú, và chùm tinh tú ấy, khiêm nhường thôi, như cô gái ấy suốt đời đã sống rất khiêm nhường, lại có sức soi sáng, tôi không sợ nói ngoa đâu, ở tầm nhân loại. (Anne Frank và cuốn nhật ký nổi tiếng của cô không phải là đã có tầm nhân loại đó sao?).
Xung lực trung tâm đó, như bây giờ chúng ta đã biết, có tên là Thùy Trâm, hay như những người thân thường gọi, ngắn gọn, đơn giản, mà thật đằm thắm: Thùy. Chính vì vậy mà ta bỗng muốn biết, muốn tìm hiểu về cô gái ấy, thời của cô, xã hội và dân tộc của cô trong thời ấy đã tạo nên cô, về cô và thế hệ cô - bởi vì một người bạn của tôi, một người bạn gái rất thân của tôi, cùng lớp tuổi với Thùy Trâm, mới hôm qua đây khi cuốn sách của Thùy Trâm vừa ra mắt đã nói với tôi: “Thật ra cũng chẳng có gì ghê gớm lắm đâu. Ngay như em đây, trong hoàn cảnh đó chắc chắn em cũng sẽ sống đúng như vậy, hành động đúng như vậy”. Và tôi tin chị.
Vâng, Thùy Trâm là một cá nhân và một thế hệ, một thế hệ mà đất nước chúng ta đã có được một thời.
Anh thượng sĩ quân đội Sài Gòn Nguyễn Trung Hiếu đã nói đến lửa trong cuốn sổ nhỏ người lính Mỹ cầm trên tay ngày ấy. Người mẹ Mỹ của Fred cũng nói đến lửa. Lửa nào vậy? Tôi không nghĩ nhiều đến lửa của ý chí chiến đấu và của lòng căm thù nhiều khi sục sôi mà Thùy Trâm đã thể hiện trong những trang viết của mình, nhất là khi chị tận mắt chứng kiến những hi sinh đau đớn của đồng đội, đồng bào. Một ngọn lửa như vậy có thể khiến anh Hiếu ngày ấy phải suy nghĩ, nhưng có lẽ nó chưa đủ làm anh rung động và cảm phục.
Tôi tin rằng chính sức sống tràn trề của cô gái trẻ Hà Nội ngay giữa chiến tranh, một cuộc chiến tàn khốc vô cùng, nhiều khi bi thảm vô cùng, và đầy ứ hận thù, vậy mà sức sống ấy bất chấp tất cả vẫn tươi rói, làm sáng bừng những trang viết của cô, mới khiến người thanh niên miền Nam chắc chắn là có học và rất có văn hóa ấy xúc động đến có thể bày tỏ lòng kính trọng, một lòng kính trọng cũng phải là dũng cảm lắm đối với một kẻ thù.
Ở Thùy Trâm toát lên một sức mạnh rất lớn, nhưng tôi đặc biệt muốn nói đến điều này: sức mạnh ấy sở dĩ có được, và có được đến mức sâu sắc và khi cần thì quyết liệt đến vậy, chính là vì cô là một cô gái... rất mềm yếu, rất “đa sầu đa cảm”, một cô gái quá ư “tiểu tư sản” như nhiều lần cô tự trách mình. Có một biện chứng rất lạ và rất kỳ diệu ở đây: một người nữ anh hùng hầu như đêm khuya nào cũng ngồi buồn một mình và... khóc.
Trong nhật ký của Thùy Trâm, hầu như không có trang nào chị không viết về nỗi buồn. Rất kỳ lạ: niềm lạc quan chiến đấu và niềm tin vững vàng kiên định vào chiến thắng tràn đầy trong cuốn nhật ký của Thùy Trâm lại toát lên từ chính những dòng thấm đẫm sự đa cảm đa sầu đó. Thùy Trâm đã cho chúng ta biết được một “bí mật”