Chuyên đề ứng dụng CNTT trong soạn GAĐT

øng dông céng nghÖ th«ng tin trong ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc
vµ so¹n gi¸o ¸n ®iÖn tö ë tr­êng trung häc c¬ së
Tõng b­íc ¸p dông c¸c ph­¬ng ph¸p tiªn tiÕn vµo qu¸ tr×nh d¹y häc lµ mét chñ tr­¬ng lín cña Bé GD&§T nh»m nhanh chãng kh¾c phôc lèi gi¸o dôc truyÒn thô mét chiÒu, thô ®éng ®Ó rÌn luyÖn t­ duy s¸ng t¹o, n¨ng ®éng cho ng­êi häc. §Ó phôc vô tèt cho viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc, c«ng nghÖ th«ng tin (CNTT) ®· tõng b­íc ®­îc ®­a vµo c¸c ngµnh häc cÊp häc vµ ®· thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh. Mét trong nh÷ng c«ng cô ph­¬ng tiÖn thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc (PPDH) ®ã lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ c¸c phÇn mÒm d¹y häc. Trong nhiÖm vô n¨m häc 2005-2006, Bé GD&§T ®· nhÊn m¹nh : “§Èy m¹nh nh÷ng øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong GD - §T ë tÊt c¶ c¸c cÊp häc, bËc häc, ngµnh häc, theo h­íng sö dông CNTT nh­ mét c«ng cô hç trî ®¾c lùc nhÊt cho ®æi míi ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, häc tËp ë tÊt c¶ c¸c m«n häc”.
Trong thùc tÕ, CNTT vµ c¸c phÇn mÒm d¹y häc ®ãng vai trß hÕt søc to lín ®èi víi viÖc ®æi míi PPDH nh»m n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o thÓ hiÖn qua nh÷ng ®iÓm sau:
C«ng nghÖ th«ng tin - phÇn mÒm d¹y häc thÓ hiÖn râ ®æi míi PPDH.
C«ng nghÖ th«ng tin - phÇn mÒm d¹y häc lµ ph­¬ng tiÖn hiÖn ®¹i phôc vô ®¾c lùc trong qu¸ tr×nh d¹y häc.
Trong bµi viÕt nµy t«i chØ lµm râ nh÷ng øng dông cña CNTT ®Æc biÖt lµ c¸c phÇn mÒm d¹y häc vµo viÖc ®æi míi ph­¬ng ph¸p vµ vËn dông vµo qu¸ tr×nh so¹n vµ d¹y b»ng gi¸o ¸n ®iÖn tö ë tr­êng THCS.
1. C«ng nghÖ th«ng tin - phÇn mÒm d¹y häc thÓ hiÖn râ viÖc ®æi míi PPDH.
ViÖc ®æi míi PPDH ë tr­êng THCS lµ tÝch cùc ho¸ ho¹t ®éng cña häc sinh kh¬i dËy vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng tù häc nh»m h×nh thµnh cho häc sinh t­ duy tÝch cùc ®éc lËp s¸ng t¹o, n©ng cao n¨ng lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, rÌn kü n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn, t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m ®em l¹i niÒm vui høng thó häc tËp cho häc sinh, ®iÒu ®ã ®­îc biÓu hiÖn cô thÓ nh­ sau:
- Thay v× tiÕp thu tri thøc qua bµi gi¶ng cña thÇy gi¸o, häc sinh cã thÓ h×nh thµnh kiÕn thøc b»ng ho¹t ®éng häc tËp trong m«i tr­êng cña c¸c phÇn mÒm d¹y häc trªn m¸y tÝnh ®iÖn tö qua tÊt c¶ c¸c c¬ quan thÝnh gi¸c, thÞ gi¸c… ®­îc ph¸t huy ho¹t ®éng tèi ®a, do vËy kh¶ n¨ng tËp trung vµ lÜnh héi nh÷ng kiÕn thøc sÏ tèt h¬n.
- Trong m«i tr­êng c¸c phÇn mÒm d¹y häc, gi¸o viªn ®Ò ra ®­îc nhiÒu ho¹t ®éng gióp häc sinh t×m tßi kh¸m ph¸ vµ tù h×nh thµnh kiÕn thøc míi th«ng qua ho¹t ®éng cña b¶n th©n, tõ ®ã HS cã niÒm tin vµ høng thó trong häc tËp.
- Th«ng qua c¸c phÇn mÒm d¹y häc rÌn luyÖn kü n¨ng thùc hµnh vµ cñng cè kiÕn thøc ®· häc mét c¸ch ®Çy ®ñ hÖ thèng th«ng qua c¸c d¹ng bµi tËp ®­îc x©y dùng trªn Violet, Power point, Plas…, cã h×nh ¶nh ©m thanh sinh ®éng ®Ñp m¾t gióp häc sinh tËp trung vµ g¶i quyÕt vÊn ®Ò nhanh h¬n. Qua ho¹t ®éng nµy sù kiÓm tra kÕt qu¶ cña m¸y tÝnh lµm cho c¸c em cè g¾ng h¬n, tù gi¸c h¬n trong kh©u n¾m ch¾c kiÕn thøc kü n¨ng ®Ó g¶i quyÕt vÊn ®Ò.
- Qua c¸c phÇn mÒm d¹y häc cho phÐp häc sinh ph¸t triÓn t­ duy tèt h¬n th«ng qua ho¹t ®éng quan s¸t, m« t¶, ph©n tÝch, dù ®o¸n b»ng c¸c h×nh ¶nh cã sù chÝnh x¸c cao vµ h×nh ¶nh chØ cã thÓ trªn m¸y tÝnh míi cã.
- Qua c¸c phÇn mÒm d¹y häc cho phÐp häc sinh cã tÝnh ®éc lËp chñ ®éng, s¸ng t¹o h¬n trong häc tËp, cã kh¶ n¨ng tù kiÓm tra ®¸nh gi¸ b¶n th©n nhanh chãng chÝnh x¸c gióp ®iÒu chØnh ý thøc häc tËp vµ rÌn luyÖn b¶n th©n tèt h¬n.
2. øng dông CNTT - ph©n mÒm d¹y häc nh­ ph­¬ng tiÖn d¹y häc.
Víi tÊt c¶ c¸c tÝnh n¨ng cu¶ CNTT vµ phÇn mÒm d¹y häc th× viÖc truyÒn thô kiÕn thøc b©y giê kh«ng cßn ®¬n thuÇn lµ b¶ng ®en phÊn tr¾ng n÷a mµ th­êng sö dông CNTT - phÇn mÒm d¹y häc vµ nã ®ang thµnh mét trµo l­u m¹nh mÏ, cã quy m« quèc tÕ vµ lµ mét xu h­íng cña gi¸o dôc thÕ giíi. Nã t¹o ra sù chÝnh x¸c trong h×nh vÏ, trùc quan vµ sinh ®éng h¬n. Häc sinh vËn dông tèi ®a c¸c c¬ quan vµo viÖc nhËn thøc. BiÓu thÞ hay m« t¶ nh÷ng vÊn ®Ò cã tÝnh trõu t­îng, kh«ng nh×n thÊy trong thùc tÕ nh­: Sù chuyÓn ®éng cña c¸c hµnh tinh, quÜ tÝch cña c¸c ®iÓm,, chuyÓn ®éng cña c¸c electron, h×nh ¶nh vµ nh÷ng giät n­íc m¾t cña ng­êi d©n khi vµo viÕng l¨ng B¸c… t¹o cho bµi häc trë lªn gÇn gòi vµ thùc tÕ h¬n.
MÆt kh¸c, sù truy cËp nhanh, l­u gi÷ nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan gióp cho gi¸o viªn cung cÊp mét c¸ch râ rµng vµ ®Çy ®ñ h¬n nh÷ng th«ng tin vÒ bµi häc. Th«ng qua c¸c h×nh ¶nh ©m thanh trong bµi häc, trong bµi tËp sÏ gióp häc sinh høng thó h¬n trong häc tËp. ViÖc sö dông c¸c phÇn mÒm d¹y häc lµm t¨ng khèi l­îng kiÕn thøc mµ gi¸o viªn muèn häc sinh lÜnh héi còng nh­ nh÷ng kü n¨ng cÇn thùc hµnh kü h¬n.
Trªn ®©y lµ mét phÇn rÊt nhá trong vai trß cña CNTT - phÇn mÒm d¹y häc. ViÖc vËn dông hiÖu qu¶ nh÷ng tÝnh n¨ng nµy vµo mét giê lªn líp vµ so¹n gi¸o ¸n ®iÖn tö ë tr­êng THCS cã thÓ ®óc kÕt thµnh mét qui tr×nh cô thÓ ®Ó thiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö nh­ sau:
B­íc1: T×m hiÓu kÜ néi dung bµi d¹y.
§©y lµ c«ng viÖc cÇn lµm ®Çu tiªn vµ quan träng cña ng­êi GV dï lµ so¹n gi¸o ¸n trªn giÊy hay trªn c¸c phÇn mÒm. §iÒu nµy cµng quan träng ®èi víi viÖc so¹n gi¸o ¸n trªn m¸y tÝnh bëi n¾m ch¾c ý ®å cña t¸c gi¶ vµ ®èi t­îng häc sinh mµ gi¸o viªn ph¸t huy hÕt tÝnh n¨ng cña c¸c phÇn mÒm d¹y häc mµ b×nh th­êng viÖc so¹n gi¸o ¸n trªn giÊy kh«ng thÓ thùc hiÖn ®­îc.
VÝ dô: Trong bµi ViÕng l¨ng B¸c cÇn ®o¹n b¨ng h×nh nh÷ng giät n­íc m¾t cña ng­êi d©n khi vµo viÕng l¨ng B¸c, h×nh ¶nh nhµ b¸c häc vµ nh÷ng c«ng tr×nh vÜ ®¹i ….
ChuÈn bÞ nh÷ng ph­¬ng ¸n kh¸c nhau trong qu¸ trinh ph©n tÝch h­íng dÉn häc sinh t×m hiÓu kiÕn thøc míi. Cã thÓ bãc t¸ch vÊn ®Ò ra thµnh nh÷ng phÇn ®¬n lÎ.
Lùa chän néi dung, kiÕn thøc, kÜ n¨ng cÇn ®¹t ®­îc qua tiÕt d¹y. Thu thËp nh÷ng tµi liÖu cã liªn quan ®Õn néi dung bµi d¹y nh»m bæ sung më réng kiÕn thøc, phï hîp víi tr×nh ®é nhËn thøc cña HS.
B­íc2: ViÕt kÞch b¶n s­ ph¹m cho viÖc thiÕt kÕ bµi gi¶ng vµ thÓ hiÖn kÞch b¶n trªn m¸y.
§©y lµ b­íc rÊt quan träng trong viÖc thiÕt kÕ bµi gi¶ng ®iÖn tö. Khi thùc hiÖn b­íc nµy ®ßi hái ng­êi GV ph¶i h×nh dung ®­îc toµn bé néi dung vµ c¸c ho¹t ®éng s­ ph¹m trªn líp cña tiÕt d¹y ®Ó x¸ ®Þnh ®­îc phÇn nµo cña bµi cÇn sù hç trî cña m¸y vi tÝnh vµ sö dông phÇn mÒm nµo ®Ó tr×nh chiÕu nh»m ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao nhÊt. C¸c néi dung lÝ thuyÕt, néi dung bµi tËp, kiÕn thøc, kÜ n¨ng cÇn chó ý, c¸c ®o¹n b¨ng h×nh hoÆc ©m thanh ®i kÌm ph¶i ®­îc chuÈn bÞ mét c¸ch chÝnh x¸c, sinh ®éng, hÊp dÉn vµ ®Æc biÖt lµ ph¶i thÓ hiÖn ®­îc tiÕn tr×nh bµi d¹y.
B­íc 3: Xem xÐt ®iÒu chØnh vµ thÓ hiÖn thö (d¹y thö).
Ch¹y thö (tõng phÇn hoÆc tÊt c¶ c¸c Side) ®Ó ®iÒu chØnh c¸c sai sãt vÒ kÜ thuËt trªn m¸y tÝnh. D¹y thö tr­íc HS hoÆc GV ®Ó ®iÒu chØnh vÒ néi dung hay h×nh thøc tr­íc khi d¹y chÝnh thøc. §Ó lµm c«ng ®o¹n nµy, ph¶i hiÓu râ vµ phèi hîp linh ho¹t thiÕt kÕ gi¸o ¸n ®· x©y dùng. HiÓu ®­îc c¸c c¸ch vµ c«ng ®o¹n tr×nh chiÕu thÓ hiÖn néi dung bµi gi¶ng. KÕt hîp víi viÖc sö dông ph­¬ng tiÖn d¹y häc kh¸c nh­ b¶ng, phÊn … mét c¸ch phï hîp. N©ng cao hiÖu qu¶ bµi gi¶ng.
HiÓu nh÷ng ­u nh­îc ®iÓm cña ph­¬ng tiÖn d¹y häc ®ang sö dông nh­ sù æn ®Þnh trong thiÕt bÞ (®iÖn, m¸y mãc vµ c¶ sù thu hót th¸i qu¸ cña nh÷ng h×nh ¶nh ©m thanh víi mét sè häc sinh khi theo dâi bµi gi¶ng).
* Tãm l¹i ®Ó cã mét gi¸o ¸n ®iÖn tö giê d¹y ®¹t chÊt l­îng cao th× qu¸ tr×nh so¹n gi¶ng ph¶i cã sù ®Çu t­ vÒ c«ng søc, trÝ tuÖ. HiÓu s©u néi dung vµ ý nghÜa cña bµi d¹y, lùa chän ph­¬ng ph¸p phï hîp víi ®èi t­îng häc sinh. Sö dông hîp lý khoa häc c¸c phÇn mÒm ®Ó thiÕt kÕ bµi gi¶ng mét c¸ch sinh ®éng, râ rµng hÊp dÉn, t¹o søc thu hót cho HS trong qu¸ tr×nh häc tËp .
3. Nh÷ng ®iÓm cÇn chó ý khi so¹n gi¶ng cã øng dông CNTT vµ phÇn mÒm d¹y häc:
- Ph¶i hiÓu râ ®­îc chøc n¨ng cña c¸c phÇn mÒm khi sö dông.
- HiÓu râ ®­îc néi dung bµi gi¶ng, s­u tÇm nh÷ng tµi liÖu, b¨ng h×nh, ©m thanh. Ph¸t huy hÕt chøc n¨ng cña c¸c phÇn mÒm. T¹o cho häc sinh cã c¶m gi¸c ®ang xem mét cuèn phim hÊp dÉn. H×nh thµnh ph­¬ng thøc häc tËp míi, mét ý thøc tù gi¸c tÝch cùc cho mçi häc sinh.
- VËn dông phï hîp víi ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt cña tr­êng, víi ®èi t­îng häc sinh.
- Phèi hîp chÆt chÏ, linh ho¹t c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc.
4. ViÖc so¹n gi¶ng b»ng gi¸o ¸n ®iÖn tö ë tr­êng THCS Xu©n L©m - ThuËn Thµnh:
Tõ n¨m häc 2004-2005, c¸c GV d¹y Tin häc cña tr­êng ®· chñ ®éng tiÕp cËn tù nghiªn cøu t×m hiÓu vµ so¹n gi¸o ¸n ®iÖn tö. N¨m häc 2005-2006 tr­êng ®· më chuyªn ®Ò øng dông CNTT trong so¹n gi¸o ¸n ®iÖn tö vµ yªu cÇu c¸c GV Tin häc so¹n vµ d¹y nhiÒu tiÕt b»ng gi¸o ¸n ®iÖn tö. §ång chÝ HiÖu tr­ëng ®· trùc tiÕp tæ chøc chuyªn ®Ò, so¹n vµ d¹y mÉu mét gi¸o ¸n ®iÖn tö cho toµn bé GV cña tr­êng dù. HiÖn t¹i tr­êng cã hai ®ång chÝ trong BGH vµ 5 GV ®· so¹n vµ d¹y ®­îc gi¸o ¸n ®iÖn tö. Tr­êng cã phßng m¸y nèi m¹ng vµ ®­îc sö dông truy cËp th«ng tin th­êng xuyªn. Tr­êng ®· sö dông CNTT vµo c¸c c«ng viÖc sau: qu¶n lÝ hå s¬ CBGV, qu¶n lÝ hå s¬ HS, lµm phæ cËp, tÝnh ®iÓm xÕp lo¹i cho HS líp 9, xÕp TKB, ph©n c«ng chuyªn m«n, qu¶n lÝ tµi s¶n nhµ tr­êng, qu¶n lý ng©n s¸ch kÕ to¸n, qu¶n lÝ danh môc s¸ch th­ viÖn, qu¶n lý §DDH.
5. KÕt luËn:
ViÖc øng dông CNTT - phÇn mÒm d¹y häc ®· vµ ®ang thay ®æi néi dung, PPDH, c¸ch kiÓm tra ®¸nh gi¸ HS … theo h­íng thiÕt thùc h¬n, phï hîp vµ chÝnh x¸c h¬n, ®µo t¹o ra nh÷ng con ng­êi cã n¨ng lùc vµ phÈm chÊt tèt h¬n.
ViÖc øng dông CNTT - phÇn mÒm d¹y häc dÇn ®µo t¹o ra mét thÕ hÖ häc sinh cã tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, tr¸ch nhiÖm víi b¶n th©n vµ x· héi, ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao vÒ trÝ tuÖ con ng­êi cña x· héi.
ViÖc øng dông CNTT - phÇn mÒm d¹y häc hiÖn nay ®· thÓ hiÖn sù ®æi míi ph­¬ng ph¸p vµ n©ng cao chÊt l­îng d¹y vµ häc b¾t kÞp xu thÕ ph¸t triÓn cña nÒn gi¸o dôc thÕ giíi.
NguyÔn §×nh TriÓn