Chuyên đề Truyện Kiều (5)

Chuyên đề 1: TRUYỆN KIỀU – NGUYỄN DU
I. Thân thế và sự nghiệp của Nguyễn Du:
*Nguyễn Du(1765-1820), tên thật là Tố Như, hiệu là Thanh Hiên. Quê Tiên Điền, Nghi Xuân , Hà Tĩnh.
1. Xã hội:
- Quyền lợi của vua Lê nằm trong tay chúa Trịnh, xã hội phong kiến đương thời suy tàn.
- Phong trào Tây Sơn lớn mạnh
- Trào lưu nhân đạo bắt đầu xuất hiện trong văn học
2. Gia đình:
- Cha đỗ đầu tiến sĩ, làm quan chức tể tưởng, văn võ song toàn
- Mẹ là vợ thứ của cha
- Nguyễn Du thông minh từ nhỏ
- Năm 11 tuổi, cả cha, mẹ và anh đều bị giết ; xã hội phong kiến đang đi vào con đường phong kiến đại suy tàn. Nguyễn Du sống lưu lạc 10 năm, nghèo đói, sống gần gũi với quần chúng
- Năm 1769-1802, Nguyễn Du trở về quê mejh vẫn nghèo khổ và tự xưng là dân cha bể Nam
- Năm 1802, ông làm quan cho nhà Nguyễn và được cử đi sứ sang Trung Quốc, cộng với trào lưu nhân đạo, ông viết ‘‘Bắc hành tạp lục’’
- Khi vua Minh Mạn lên ngôi, ông bệnh và qua đời
II. Sự nghiệp thơ văn :
- Thanh Hiên thi tập
- Nam Trung tạp ngâm
- Bắc Hành tập lục
*Truyện Kiều là tác phẩm đắt giá nhất được dịch ra 17 thứ tiếng
III. Vài ý kiến tâm sự của Nguyễn Du :
- Ta có một tất lòng không nói cùng với ai được
- Hơn 300 năm sau, ai sẽ là người khóc cho ta ?
Chưa đầy 100 năm, cả thế giới khóc vì ông
IV. Nguồn gốc Truyện Kiều :
- Truyện Kiều có nguồn gốc từ Kim Vân Kiều truyện(Thanh tâm tài nhân) nhưng Nguyễn Du chỉ dựa vào cốt truyện và bằng ngôn ngữ mẹ đẻ thông qua những sáng tạo về ngôn ngữ đã làm nên một kiệt tác lớn tầm cỡ thế giới
V. Một số nhận định :
1. Nguyễn Du là một nhà thơ lõi lạc
2. Truyện Kiều là đỉnh cao tuyệt vời của nền văn học VN
3. Truyện Kiều là kho tàng nhân văn
4. Ngôn ngữ trong truyện Kiều là viên ngọc bích, xây nên lâu đài mỹ lệ
VI. Chủ đề :
- Thuật lại cuộc đời chìm nổi của người con gái tài sắc, giàu tình cảm nhưng bị xã hội phong kiến đày đọa đồng thời tác phẩm tố cáo xã hội VN cuối thế kỉ XVIII, thể hiện lòng nhân đạo của Nguyễn Du đối với con người
VII. Giá trị nội dung :
1. Giá trị hiện thực :
“Truyện Kiều” là bức tranh hiện thực về một xã hội bất công tàn bạo, là lời tố cáo xã hội phong kiến chà đạp quyền sống của con người, đặc biệt là những người tài hoa, người phụ nữ.  + “Truyện Kiều” tố cáo các thế lực đen tối trong xã hội phong kiến, từ bọn sai nha, quan xử kiện, cho đến “họ Hoạn danh gia”, “quan Tổng đốc trọng thần”, rồi là bọn ma cô, chủ chứa,… đều ích kỉ, tham lam, tàn nhẫn, coi rẻ sinh mạng và phẩm giá con người.  + “Truyện Kiều” còn cho thấy sức mạnh ma quái của đồng tiền đã làm tha hóa con người. Đồng tiền làm đảo điên (“Dẫu lòng đổi trắng thay đen khó gì”), đồng tiền giẫm lên lương tâm con người và xóa mờ công lí (“Có ba trăm lạng việc này mới xuôi”)
2. Giá trị nhân đạo:
1. Tấm bị kịch của Nguyễn Du:
- Tấm bi kịch này được thể hiện qua nhân vật Thúy Kiều (Kiều có tấm bi kịch)
- Tác giả xây dựng nhân vật Thúy Kiều dựa trên thuyết thiên mệnh
- Thúy Kiều tượng trưng cho tinh hoa thời đạo Nguyễn Du: Đẹp người, đẹp nết, tài hoa ( cầm, kì, thi, họa)
“Làng thu thủy nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh”
( Mắt trong sáng phẳng lặng như nước mùa thu, Mày như rặng núi mùa xuân)
- Vẻ đẹp của nàng làm cho hoa ghen liễu hờn, vẻ đẹp làm thiên nhiên cuối đầu đồng thời có sự ghen ghét của cuộc đời. Do vậy tác giả đưa nàng suốt chặng đường 15 năm lưu lạc
* Kiều là một người có tài:
“ Thông minh vốn sẵn tính trời,
Pha nghề thi họa, đủ mùi ca ngâm”
* Kiều là một cô gái giàu tình cảm có tâm hồn trong tắng nhwung theo thuyết mệnh của Nguyễn Du đã dự báo trước cho cuộc đời của Kiều:
“ Chữ tài liền với chữ tai một vần”
Do vậy: Một tài hoa điển hình như Kiều chắc chắn sẽ phải sống kiếp : “ Bèo nổi hoa trôi”
2. Kim – Thúy: