Chuyên đề ngoại khoá: Quan điểm dạy học theo tình huống

QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO TÌNH HUỐNG
I. Sự chuyển từ dạy học thông báo-tiếp nhận sang dạy học tích cực-sáng tạo.
Trong lịch sử giáo dục có nhiều lý thuyết, quan điểm dạy học khác nhau. Xét theo phương diện tính chất của hoạt động nhận thức, có thể chia thành 2 quan điểm chính :
- Dạy học thông báo-tiếp nhận
- Dạy học tích cực-sáng tạo
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Có thể nói xu hướng quốc tế trong GD ngày nay là chuyển từ dạy học thông báo-tiếp nhận, sang dạy học tăng cường tính tích cực-sáng tạo của người học.
Đây cũng là quan điểm chủ đạo trong công cuộc đổi mới GD của Việt Nam hiện nay.

QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Tài liệu nhỏ này không nhằm trình bày những lý thuyết hoàn toàn mới mà nhằm khuyến khích một phương hướng vận dụng dạy học tích cực - sáng tạo trong đào tạo và bồi dưỡng GV. Người GV chỉ có thể vận dụng các phương pháp dạy học tích cực khi chính họ được đào tạo và bồi dưỡng theo các phương pháp đó
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Quá trình dạy học trong các trường đại học và chuyên nghiệp được thực hiện thông qua các hình thức truyền thống cơ bản là thuyết trình , xê mi na, luyện tập, thực tập và tự học. Trong mỗi một hình thức tổ chức dạy học có những chức năng lý luận dạy học đặc thù:
* Thuyết trình: Tập trung vào những kiến thức bản chất; rút ra những câu hỏi khoa học; trình bày những quan điểm khoa học khác nhau; hệ thống hoá những kiến thức, mối quan hệ bản chất.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Cải tiến phương thức đào tạo cũng chính là cải tiến việc tổ chức các hình thức trên theo phương pháp dạy học tích cực sáng tạo, đồng thời bổ sung những hình thức, phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực mới.
1.1 Lý thuyết dạy học thông báo - tiếp nhận (thông báo - tái hiện)
Cấu trúc hoạt động học tập trong lý thuyết dạy học này là chủ yếu theo các hình thức dạy học trong đó giáo viên thông báo - học viên tiếp nhận tri thức.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
* Xêmina: Phát triển khả năng giải quyết vấn đề; thảo luận các phương án giải quyết vấn đề.
* Luyện tập/ thực tập: Đào tạo các kỹ năng, kỹ xảo chuyên môn và kỹ năng, kỹ xảo chung.
* Tự học: Thực hiện trước hoặc sau các bài giảng, Xê mi na, luyện tập/thực tập nhằm chuẩn bị hoặc củng cố lại tri thức; giải quyết các vấn đề khoa học một cách độc lập, học nghiên cứu.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Thông thường có sự thay đổi thường xuyên giữa các hình thức thông báo tri thức của giáo viên (exposition) và các bài luyện tập (practice) của học viên. Trong trường hợp được tổ chức tốt, giai đoạn luyện tập nhiều hơn giai đoạn thông báo tri thức.
Theo lý thuyết dạy học này, tri thức được sắp xếp theo một cấu trúc rõ ràng, chặt chẽ. Thông qua GV, tri thức được truyền thụ tới học viên dưới dạng thông báo và được tích hợp vào vốn tri thức sẵn có của người học.

QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Học viên tiếp nhận tri thức theo cấu trúc đã được sắp xếp.
Về mặt nội dung, học viên định hướng vào cấu trúc tri thức của các môn khoa học. Về mặt phương pháp, học viên tập trung vào việc củng cố và vận dụng những điều đã học trong những mối quan hệ khác nhau. Tuy nhiên nhược điểm cơ bản của lý thuyết dạy học này là hạn chế tính tích cực nhận thức và sáng tạo của học sinh.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Kết luận đối với việc bồi dưỡng giáo viên tiểu học: Trong điều kiện cụ thể của việc bồi dưỡng giáo viên, mô hình dạy học thông báo - tiếp nhận có thể được tiếp nhận trong việc học viên làm việc với các tài liệu đã được soạn sẵn dành cho các mô đun. Trong các tài liệu này, các tác giả đã lựa chọn những nội dung học tập cơ bản theo chủ quan của tác giả.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Tài liệu học tập cũng được sắp xếp theo cấu trúc hệ thống và do đó chỉ ra trình tự việc học tập. Ngoài ra tài liệu cũng đưa ra những hướng dẫn cho việc phân hoá tiếp theo trong việc tiếp tục bồi dưỡng. Vì vậy những tài liệu bồi dưỡng GV này là tài liệu cơ bản chủ yếu của việc học theo kiểu tự điểu khiển (học tự điều khiển).

QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
1.2. Lý thuyết dạy học tích cực - sáng tạo (Khám phá và giải quyết vấn đề)
Xuất phát từ luận điểm “Tâm lý phát triển và thể hiện qua hoạt động ” (S. L. Rubinstein), từ nhiều thập niên gần đây, các chính sách giáo dục cũng như khoa học dạy học luôn đòi hỏi vai trò tăng cường chủ thể của người học trong việc học tập.
Các kết quả nghiên cứu cho thấy rằng, dạy học thông báo tiếp nhận dẫn đến những tri thức nặng về mô tả, giải thích, nhưng không đủ vững chắc.


QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Mục đích quan trọng của lý thuyết dạy học tích cực - sáng tạo là nhằm phát triển năng lực giải quyết vấn đề. Vì vậy dạy học giải quyết vấn đề là một trọng tâm của dạy học tích cực - sáng tạo. Một vấn đề xuất hiện khi người ta định đạt tới mục đích nào đó, nhưng lại chưa biết rằng đạt đến bằng cách nào, và như vậy không thể sử dụng những cách thức, những kỹ năng hay hành động quen thuộc để giải quyết vấn đề.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Để giải quyết vấn đề, đòi hỏi phải nắm bắt được những quy luật của phương pháp giải quyết vấn đề với tư cách là chiến lược của việc tìm kiếm và phát hiện. Trong dạy học giải quyết vấn đề, việc học tập cần hướng vào việc khám phá những mối quan hệ còn chưa biết đối với chủ thể học tập. Quá trình học tập bao gồm ba quá trình diễn ra đồng thời: Lĩnh hội tri thức, biến đổi tri thức và đánh giá tri thức.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Bản chất của dạy học giải quyết vấn đề là: học viên hiểu biết và nhận thức được vấn đề, lập kế hoạch giải quyết vấn đề và thường xuyên tự kiểm tra việc giải quyết vấn đề.
Cấu trúc hành động của dạy học tích cực - sáng tạo

QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Các vấn đề xuất hiện trong tình huống xác định. Vì vậy bên cạnh khái niệm dạy học giải quyết vấn đề người ta còn dùng khái niệm dạy học theo tình huống. Dạy học theo tình huống nhằm giải quyết các vấn đề trong một tình huống cụ thể. Trong dạy học tình huống, người ta đặt biệt chú ý đến những tình huống gần gũi với lao động nghề nghiệp hay tình huống của cuộc sống.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Tài liệu này không đề cập đến lý thuyết dạy học tích cực - sáng tạo một cách toàn diện mà sẽ tập trung vào PP trường hợp, một PPDH theo tình huống và cũng là một phương pháp dạy học tích cực sáng tạo.

QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Những kết luận đối với việc bồi dưỡng giáo viên: Trong điều kiện của hoạt động bồi dưỡng GV, mô hình dạy học tích cực - sáng tạo có thể áp dụng thích hợp trong làm việc nhóm hoặc cá nhân để giải quyết các vấn đề. Mô hình này có thể áp dụng trong làm việc nhóm ở giai đoạn bồi dưỡng tập trung. Việc giải quyết vấn đề có thể thực hiện thông qua sử dụng phương pháp trường hợp. Các trường hợp được lựa chọn là các tình huống dạy học điển hình trong việc đào tạo - bồi dưỡng giáo viên tiểu học.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
2. Phương pháp trường hợp - Một hình thức dạy học giải quyết vấn đề gắn với tình huống thực tiễn.
2.1. Nguồn gốc và bản chất của phương pháp trường hợp:
Phương pháp trường hợp (dạy học theo trường hợp) trong giáo dục và đào tạo có nguồn gốc từ đầu thế kỷ 20. Từ năm 1908 ở trường thương mại Harvad ở Boston (Mỹ) đã sử dụng trong việc đào tạo các nhà kinh tế xí nghiệp, với mục đích chuẩn bị tốt hơn cho sinh viên vào thực tiễn nghề nghiệp.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Trong dạy học theo trường hợp, thay vì trình bày lý thuyết, người ta bàn thảo về những trường hợp cụ thể trong thực tiễn.Như vậy PP trường hợp là một PP dạy học, trong đó trọng tâm của quá trình dạy học là việc phân tích và giải quyết các vấn đề của một trường hợp (tình huống) được lựa chọn trong thực tiễn. Từ một số năm gần đây phương pháp trường hợp được hệ thống và vận dụng trong đào tạo và bồi dưỡng giáo viên.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG

Từ những kinh nghiệm quốc tế trong việc vận dụng dạy học theo tình huống thông qua PP trường hợp trong đào tạo và bồi dưỡng giáo viên, đặc biệt hiệu quả của nó trong bồi dưỡng GV, việc sử dụng có mục đích PP trường hợp được đặc biệt kiến nghị trong việc bồi dưỡng GV trong dự án phát triển GV tiểu học ở Việt Nam.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
PP trường hợp là một PP đặc thù của dạy học theo tình huống. Trong đào tạo và bồi dưỡng giáo viên, đây là một PPDH đặc biệt phù hợp trong việc vận dụng một cách tổng hợp các tri thức tâm lý, giáo dục học, lý luận dạy học chuyên ngành và khoa học chuyên ngành vào những trường hợp hay tình huống giáo dục - dạy học cụ thể. Hình thức làm việc chủ yếu trong PP trường hợp là thảo luận nhóm, thông qua việc thảo luận những ý kiến riêng, tích cực về vấn đề, cuối cùng dẫn đến sự quyết định về việc giải quyết vấn đề.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
`Phương pháp trường hợp đề cập đến một tình huống từ thực tiễn nghề nghiệp của người giáo viên, tình huống đó đã gặp hoặc có thể gặp trong công việc nghề nghiệp hằng ngày. Những tình huống đó chứa đựng vấn đề cần giải quyết. Để giải quyết vấn đề đó cần đòi hỏi có những quyết định dựa trên cơ sở lập luận. Các trường hợp cần được xử lý về các mặt lý luận dạy học. Bên cạnh việc mô tả trường hợp (mô tả sự kiện) cần có sự lý giải, phân tích về mặt lý luận dạy học, dưới dạng những định hướng, trợ giúp cho việc dạy và học phù hợp với mục đích đặt ra.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Tóm lại có thể rút ra những đặc điểm sau đây của PP trường hợp:
+ Trường hợp được rút ra từ thực tiễn, dạy học hoặc phản ánh một tình huống thực tiễn dạy học. Do đó một trường hợp thường mang tính phức hợp và nhiều tầng bậc.
+ Mục đích hàng đầu của PP trường hợp không phải là việc truyền thụ tri thức lý thuyết mà là việc vận dụng tri thức vào việc giải quyết vấn đề trong những tình huống cụ thể.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
+ Học viên được đặt trước những tình huống cần quyết định, họ cần xây dựng các phương án giải quyết vấn đề cũng như đánh giá các phương án đó, để quyết định một phương án giải quyết vấn đề.
+ Học viên cần xác định những phương án hành động có ý nghĩa quan trọng trong việc tìm ra quyết định.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
2.2 Các dạng PP trường hợp:
Cùng với sự phát triển của PP trường hợp, có nhiều dạng trường hợp khác nhau được xây dựng, chúng khác nhau ở quy mô và tính chất của vấn đề được mô tả cũng như trọng tâm là việc phát hiện vấn đề, hoặc trọng tâm là giải quyết các vấn đề, hay trọng tâm là việc đánh giá, phê phán cách giải quyết vấn đề trong thực tiễn. Sau đây là bảng tóm tắt một số dạng trường hợp.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
2.3. Các bước tiến hành của PP trường hợp:
Tiến trình các giai đoạn được trình bày sau đây là tiến trình lý tưởng của PP trường hợp. Trong thực tiễn vận dụng có thể linh hoạt, chẳng hạn có những giai đoạn được rút gọn, kéo dài hơn hoặc bỏ qua tuỳ theo các trường hợp cụ thể.
Các bước tiến hành của PP trường hợp

QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
2.4. Ưu điểm và giới hạn của PP trường hợp:
Ưu điểm
Việc sử dụng PP trường hợp trong đào tạo và bồi dưỡng giáo viên tạo điều kiện cho việc xây dựng các tình huống nhằm gắn lý thuyết với thực tiễn, tư duy và hành động.
* PP trường hợp sử dụng sự liên hệ với thực tiễn để tích cực hoá động cơ của người học. Thông qua PP trường hợp các tri thức tâm lý - giáo dục, tri thức chuyên ngành và lý luận dạy học chuyên ngành được vận dụng tổng hợp trong tình huống gắn với thực tiễn.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
* PP trường hợp đồng thời là một PP dạy học định hướng hành động. Đó là sự xử lý các tình huống giáo dục - dạy học cụ thể, trong đó bên cạnh sự làm việc cá nhân, yêu cầu của sự cộng tác làm việc và thảo luận trong nhóm. Trọng tâm của làm việc nhóm là quá trình giao tiếp xã hội và quá trình cùng quyết định trong nhóm.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
* PP trường hợp tạo điều kiện phát triển các năng lực then chốt chung, như năng lực quyết định, năng lực giải quyết vấn đề, tư duy hệ thống, tính sáng tạo, khả năng giao tiếp và cộng tác làm việc.
Giới hạn/ yêu cầu của PP trường hợp
Cần phân biệt rằng việc sử dụng các trường hợp làm ví dụ minh họa cho giờ học thuyết trình không phải là PP trường hợp, mà chỉ là ví dụ minh hoạ. PP trường hợp cần bao gồm việc giải quyết vấn đề và góp phần phát triển tư duy tích cực - sáng tạo.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Những giới hạn của PP trường hợp:
* PP trường hợp đòi hỏi cao dối với GV: Nhiệm vụ truyền thụ tri thức của giáo viên là thứ yếu. Giáo viên cần biết làm việc với tư cách là người phân phối và tổ chức quá trình học tập.
* Đòi hỏi cao đối với người học: Hình thức học quen thuộc là lĩnh hội tri thức được sắp xếp sẵn một cách hệ thống từ giáo viên không còn thích hợp. Học viên cần biết vận dụng tri thức một cách tự lực. Học viên thường có khó khăn trong việc tự lực ở mức độ cao.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
* Đòi hỏi cao với các trường hợp được lựa chọn. Các trường hợp được lựa chon từ thực tiễn, được mô tả rõ ràng và cần thực hiện các chức năng lý luận dạy học sau:
+ Trường hợp cần chứa đựng vấn đề và xung đột
+ Trường hợp cần có thể có nhiều cách giải quyết
+ Trường hợp cần tạo điều kiện cho người học có thể trình bày theo cách nhìn của mình.
+ Trường hợp cần có sức phù hợp với điều kiện thời gian và người học có thể giải quyết được trên cơ sở kiến thức và khả năng của họ
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
2.5 Phương pháp trường hợp và quan niệm mới về khái niệm học:
Quan niệm về khái niệm học đã có những sự thay đổi rõ rệt trong thế kỷ vừa qua, đặc biệt trong vài chục năm gần đây, cùng với sự phát triển của lý thuyết dạy học. Sau đây là tổng quan một số lý thuyết học cơ bản theo quan niệm cũ và mới:
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Các quan niệm mới về khái niệm học được dựa trên lý thuyết dạy học kiến tạo và định hướng logic phát triển. Dạy học định hướng logic phát triển là quan niệm dạy học mới, còn đang trong quá trình hình thành. Nó là sự phát triển tiếp tục của lý thuyết kiến tạo. Theo lý thuyết kiến tạo, người học ở mọi cấp học - với tư cách là chủ thể kiến tạo hiện thực - cần được tham gia vào việc lập luận cho sự đúng đắn của chân lý và tri thức mà họ lĩnh hội, cũng như học cách đánh giá phê phán giới hạn của các chân lý, tri thức đó.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Việc học không chỉ đơn thuần là sự tái hiện hoặc sao chép mà còn là sự phát triển trong học tập. Điều đó cũng có nghĩa là việc học không chỉ tạo điều kiện phát triển năng lực chuyên môn mà còn phát triển năng lực phương pháp, năng lực xã hội và năng lực phát triển cá thể.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Theo quan niệm cũ khái niệm học là một khái niệm nhân quả đơn trị, dựa trên cơ sở quan niệm học là sự sao chép nguyên mẫu, học trên cơ sở khích thích - phản ứng và học là sự truyền lại tri thức, kinh nghiệm qua huấn luyện.
Theo quan niệm mới, khái niệm học là học theo tình huống, dựa trên cơ sở học thông qua hành động, học phát triển và học kiến tạo tri thức trong môi trường học tập phù hợp.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
3. Ví dụ các tình huống dạy học
3.1. Tình huống A:
“Thầy giáo Kim là một thầy giáo mới ở trường tiểu học, thầy dạy lớp 3. Sau hai tháng dạy học, hôm nay thầy chấm bài kiểm tra viết đầu tiên của lớp. Thầy nhận định là học sinh lớp thầy học tốt. Để chấm điểm, thầy xây dựng thang điểm theo nguyên tắc là thang điểm căn cứ vào trình độ chung của lớp, chứ thang điểm không căn cứ vào quá trình học của từng cá nhân. Vậy thầy dự kiến cho điểm đạt yêu cầu đối với những bài làm đạt kết quả trung bình của lớp. Nhưng theo thang điểm này, lại có nhiều bài không đạt yêu cầu, trong đó có một học sinh mà thầy cho rằng rất có khả năng trong giờ học.”
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Nhiệm vụ:
1. Trong trường hợp này, khi trả bài anh/chị sẽ nói gì về cậu học sinh học khá trong giờ học mà bị điểm kém trong giờ kiểm tra?
2. Anh/chị sẽ giải thích như thế nào với phụ huynh học sinh này nếu họ không bằng lòng với kết quả của con họ?
3. Anh/chị hãy trình bày và lập luận cách chấm điểm của minh trong thực tiễn dạy học.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Kết quả mong muốn:
- Ưu điểm của các hệ thống chấm điểm (các mô hình chấm điểm), đặc biệt là những nhược điểm của hệ thống thang điểm chung theo nhóm/ lớp.
- Bổ sung việc chấm điểm bằng các hình thức đánh giá khác.
- Ý nghĩa của thang điểm căn cứ vào cá nhân (đánh giá mang tính sư phạm) đối với bậc tiểu học.
- Những chức năng của việc cho điểm, đặc biệt là cung cấp thông tin phản hồi cho học sinh, phụ huynh và giáo viên.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
- Những sai lầm của việc nhận xét đánh giá.
- Sự khác nhau giữa kết quả kiểm tra miệng và viết.
3.2. Tình huống B:
“ Cô giáo Tĩnh dạy môn toán lớp 2. Trong giờ học hôm nay, cô muốn chuyển từ phép cộng sang phép nhân. Trước hết cô luyện tập với học sinh các bài tập về phép cộng. Sau đó cô chuyển sang bài mới. Cô nói với học sinh rằng hôm nay học sinh cần làm quen với sự giống nhau và khác nhau của phép cộng và phép nhân. Rồi cô viết dấu cộng và dấu nhân trên bảng, và bổ sung:
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
2 + 2 = 4 , 2 x 2 = 4
Đa số học sinh nhìn cô với vẻ mặt thắc mắc”.
Nhiệm vụ:
1. Anh/chị sẽ nhập đề bài dạy của mình với chủ đề trên như thế nào?
2. Anh/chị hãy phân biệt sự khác nhau giữa mục đích dạy và mục đích học qua các ví dụ. Với chủ đề trên, học sinh có thể đặt những mục đích học nào?
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
3. Anh/chị hãy hình dung mình là lãnh đạo trường của cô giáo Tĩnh. Năm học này, trường của anh/chị muốn tăng cường vai trò chủ thể của học sinh trong dạy học. Anh /chị có nhận xét gì về cách nhập đề của cô giáo Tĩnh. Anh/chị có thể góp ý gì cho cô giáo Tĩnh trong trường hợp này.
4. Anh/chị hãy trình bày mối quan hệ giữa việc nhập đề bài dạy và việc tích cực hoá động cơ của học sinh trong giờ học. Anh/chị có thể cải tiến việc tích cực hoá động cơ của học sinh bằng những cách nào?
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Kết quả mong muốn:
Việc giải quyết tình huống này cần đề cập đến:
- Mối quan hệ của việc đưa ra mục tiêu học tập, nhập đề và tích cực hoá động cơ học sinh.
- Cách trình bày mục tiêu học tập trong giờ học.
- Các hình thức của việc định hướng mục tiêu, nhập đề trong giờ học và những khả năng tổ chức giờ học phát huy tính tích cực của học sinh.
- Động cơ từ bên trong và động cơ từ bên ngoài.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
3.3. Tình huống C:
“ Một cặp vợ chồng xin lịch gặp thầy Báo trong giờ tiếp phụ huynh học sinh của thầy. Con gái của họ học lớp 2 và tiếp tục học sút trong lớp, trở nên không cởi mở, điểm học tập sụt giảm. Đối với các bạn học khá nó không được thân thiện lắm.”
Nhiệm vụ :
Ở vị trí thầy Báo, anh /chị sẽ chuẩn bị và buổi tiến hành nói chuyện như thế nào?
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Kết quả mong muốn:
Việc giải quyết tình huống này cần:
- Tìm hiểu tình hình của em học sinh đó, nghiên cứu nguyên nhân: do kỹ thuật học, vấn đề năng khiếu? Vấn đề trong quan hệ nhóm bạn? hay các nguyên nhân khác ảnh hưởng đến động cơ học tập?
- Biết cách hành động giúp đỡ, phụ đạo học sinh và các kỹ thuật giao tiếp của giáo viên với tư cách là người tư vấn cho phụ huynh học sinh.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
- Có những ý nghĩ, kế hoạch hành động để thay đổi tình hình.
3.4. Tình huống D:
“Trong cuộc họp hội đồng giáo viên đầu năm của trường để chuẩn bị cho năm học mới, vấn đề phát huy tính tích cực của học sinh được đưa ra thảo luận. Cô giáo Tuyết đề nghị ngay từ lớp 1 cũng đã có thể thử nghiệm quan điểm dạy học mở, trong đó thầy giáo không quy định cứng nhắc toàn bộ nội dung học tập mà dành phần cho hứng thú, khả năng riêng của học sinh. Thầy giáo Khôi nhiều năm thâm niên phản đối, cho rằng:
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
“ Người thầy giáo được đào tạo và có nhiều kinh nghiệm. Thầy giáo phải duy trì vai trò chủ đạo của mình, và quy định những nội dung học sinh vẫn học. Ngoài ra, với dạy học mở thì việc đánh giá kết quả học tập của học sinh không khách quan được”.
Nhiệm vụ:
Các anh/chị hãy mô phỏng một buổi họp giáo viên như tình huống trên. Lập thành hai nhóm: Một nhóm ủng hộ quan điểm dạy học mở, một nhóm khác phản đối.


QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Anh/chị chuẩn bị cho buổi họp bằng cách chuẩn bị những tư liệu về day học mở, trong đó chú ý những khó khăn trong việc đánh giá, và anh/chị có thể đánh giá kết quả học tập của học sinh trong giờ học mở như thế nào.
Có thể tổ chức thảo luận/ hội thảo về chủ đề: “Những khó khăn và phương hướng giải quyết trong việc lập kê hoạch, thực hiện và đánh giá trong dạy học theo quan điểm mở”
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Để thảo luận về chủ đề trên, có thể dựa trên các câu hỏi và luận điểm sau đây:
1. Anh/chị hiểu thế nào về “dạy học mở” ?
2. Anh/chị đã biết hoặc đã thử những hình thức nào của “Dạy học mở”?
3. Việc lựa chọn các hình thức của dạy học mở được dựa trên những cơ sở nào?
4. Anh/chị xem một giờ học theo kiểu “Học theo giai đoạn ”. Theo anh/chị có những khó khăn nào trong việc tư vấn và đánh giá?
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Luận điểm 1: Quan điểm dạy học giáo viên chỉ đạo và quan điểm dạy học mở có những ưu điểm và giới hạn riêng. Học do giáo viên chỉ đạo và học do học sinh tự điều khiển đều cần thiết trong quá trình học. Trong việc lập kế hoạch dạy học các hình thức dạy học do giáo viên chỉ đạo và hình thức dạy học mở cần bổ sung cho nhau.
Luận điểm 2: Không có một hình thức, phương pháp nào là luôn luôn tối ưu. Các hình thức, PPDH cần được lựa chon trên cơ sở lập luận.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
Luận điểm 3: Học sinh chuyên môn và học theo chủ đề liên môn đều có ý nghĩa quan trọng. Học sinh cần được chuẩn bị về tri thức khoa học hệ thống cũng như về thực tiễn cuộc sống thông qua các tình huống.
Những kết quả mong muốn:
* Khái niệm về “Dạy học mở”
Dạy học mở là quan điểm dạy học, trong đó giáo viên không quy định toàn bộ nội dung, tiến trình học tập, mà có phần tham gia của học sinh vào quá trình quyết định đó, đồng thời học sinh tham gia tích cực và tự lực, năng lực chuyên môn và năng lực xã hội, đặc biệt là:
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
- Ý thức và trách nhiệm học tập.
- Khả năng công tác và khả năng phê phán.
- Tự quyết định và cùng tự quyết định
- Khả năng giải quyết vấn đề
Nếu muốn giáo dục học sinh tính tự lực và học tập thì cần tạo cho chúng những cơ hội học tập và hành động tự lực cũng như cơ hội tự quyết định.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC
TÌNH HUỐNG
Có nhiều hình thức dạy học thuộc về dạy học mở, như: Học theo giai đoạn, thảo luận, làm việc tự do, dạy học theo dự án,...
Tính “mở” của quá trình dạy học thể hiện:
- Mở về nội dung: Nội dung dạy học không được giáo viên quy định toàn bộ từ trước mà để mở để có thể lựa chọn, bổ sung cho phù hợp với kinh nghiệm, hứng thú và những nội dung phù hợp với các tình huống cuộc sống của học sinh.
QUAN ĐIỂM DẠY HỌC THEO
TÌNH HUỐNG
- Mở về tổ chức và tién trình: Hình thức tổ chức và tiến trình dạy học để mở cho những thay đổi linh hoạt tuỳ theo sự khác nhau của học sinh.