Chuyen de luyen tu va cau lop 4

04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
1
PHÒNG GIÁO DỤC –ĐÀO TẠO VĨNH LỢI. TRƯỜNG TH PHAN ĐÌNH PHÙNG

CHUYÊN ĐỀ:
NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY PHÂN MÔN LUYỆN TỪ VÀ CÂU LỚP 4



Người thực hiện : Trần Chí Tâm

04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
2
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN CHUYÊN ĐỀ :
Môn tiếng việt trong chương trình bậc tiểu học nhằm hình thành và phát triển giúp học sinh các kỹ năng sử dụng Tiếng Việt (nghe, nói,đọc, viết) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi. Giúp học sinh có cơ sở tiếp thu kiến thức ở các lớp trên. Trong bộ môn tiếng việt (nghe, đọc, nói, viết) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa tuổi. Giúp học sinh có cơ sở để tiếp thu kiến thức ở các lớp trên. Trong bộ môn Tiếng Việt phân môn luyện từ và câu có một nhiệm vụ cung cấp nhiều kiến thức sơ giản về Viết Tiếng Việt và rèn luyện kỹ năng dùng từ đặt câu (nói - viết) kỹ năng đọc cho học sinh. Cụ thể là:
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
3
1-Mở rộng hệ thống hoá vốn từ trang bị cho học sinh một số hiểu biết sơ giản về từ và câu.
2- Rèn luyện cho học sinh các kỹ năng dùng từ đặt câu và sử dụng dấu câu.
3-Bồi dưỡng cho học sinh thói quen dùng từ đúng nói và viết thành câu, có ý thức sử dụng Tiếng Việt văn hoá trong giáo tiếp.
Nhận thức rõ được tầm quan trọng của phân môn luyện từ và câu chúng tôi mạnh dạn nghiên cứu chuyên đề ``Nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn luyện từ và câu ở lớp 4`‘.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
4
II. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Chuyên đề sử dụng kiến thức đã có trong bài học, trong phần ghi nhớ, tham khảo các sách hướng dẫn chuyên sâu, tài liệu bồi dưỡng của các môn học khác.
III. CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Thuận lợi
a. Giáo viên:
Nhà trường luôn tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các lớp bồi dưỡng chuyên môn,nghiệp vụ, để nắm bắt được phương pháp dạy học mới. Giáo viên có đầy đủ SGK, sách hướng dẫn và được học về sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại. Đội ngũ giáo viên yêu nghề, có năng lực sư phạm. Phân môn luyện từ và câu của lớp 4 nhìn chung ngắn gọn, cụ thể đã được bớt nhiều so với chương trình Từ ngữ - ngữ pháp của lớp 4 cũ, phân môn chỉ rõ 2 dạng bài: Bài lý thuyết và bài tập thực hành với định hướng rõ ràng.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
5
b. Học sinh:
- Học sinh đã quen với cách học mới từ lớp 1,2,3 nên các em đã biết các lĩnh hội và luyện tập thực hành dưới sự hướng dẫn của giáo viên.
- Sự quan tâm của phụ huynh học sinh cũng góp phần nâng cao chất lượng môn học nói riêng và môn tiếng việt nói chung.
-Từ đó giúp các em có khả năng sử dụng thành thạo các bài tập thực hành và áp dụng linh hoạt vào các phân môn khác.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
6
2. Khó khăn
a. Giáo viên:
Trình độ giáo viên chưa đồng đều, đôi lúc còn giảng dạy theo phương pháp cũ. Nên việc phân chia thời lượng lên lớp ở mỗi môn dạy đôi khi còn dàn trải, hoạt động của thầy, cô - của trò có lúc thiếu nhịp nhàng.
b. Học sinh:
Phần lớn học sinh là con gia đình nông dân,làm ruộng, số ít làm thuê kiếm sống,một số em phải làm tiếp công việc của gia đình, dẫn đến các em không có thời gian học bài. Từ đó các em tiếp thu bài chậm.
Một số phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến con em mình còn có quan điểm `` trăm sự nhờ nhà trường, nhờ thầy,cô`‘.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
7
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH, YÊU CẦU KIẾN THỨC, KỸ NĂNG CỦA PHẦN MÔN LUYỆN TỪ - CÂU
1. Nội dung chương trình
Học kỳ I có 18 tuần thực học và ôn tập,ở học kỳ II có 17 tuần thực học bao gồm các từ thuần Việt Hán Việt, thành ngữ, tục ngữ phù hợp với chủ điểm học tập của từng đơn vị học.
Học kỳ I: 5 chủ điểm
Chủ điểm 1: Thường người như thể thương thân thì "Nhân hậu - Đoàn kết``
Chủ điểm 2: Trung thực - Tự trọng
Chủ điêm 3: Trên đôi cánh ước mơ thực hiện ước mơ.
Chủ điểm 4: Có chí thì nên - nghị lực - ý chí
Chủ điểm 5: Tiếng sáo diều - đồ chơi - Trò chơi.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
8
Học kỳ II: 5 chủ điểm
Chủ điểm 1: Người ta là hoa là đất - tài năng - sức khoẻ
Chủ điểm 2: Vẻ điệp muôn màu - Cái đẹp
Chủ điểm 3: Những người quả cảm - Dũng cảm
Chủ điểm 4: Khám phá thế giới - Du lịch - Thám hiểm
Chủ điểm 5: Tình yêu cuộc sống - Lạc quan yêu đời
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
9
2. Yêu cầu kiến thức
2.1 Mở rộng và hệ thống hoá vốn từ:
Môn Tiếng Việt có 10 đơn vị đọc thì môn luyện từ câu mở rộng và hệ thống hoá 10 chủ điểm đó.
2.2 Trang bị các kiến thức giảng dạy về từ và câu
* Từ - Cấu tạo tiếng
- Cấu tạo từ: + Từ đơn và từ phức .
+ Từ ghép và từ láy .
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
10
* Các kiểu câu
+ Câu hỏi
- Câu hỏi là gì?
- Dùng câu hỏi vào mục đích khác .
- Cách phép lịch sự khi đặt các câu hỏi .
+ Câu kể .
- Câu kể là gì?
Cách dùng câu kể.
- Câu kể ai là gì?
+ Câu cầu khiến
- Câu cầu khiến là gì?
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
11
- Cách đặt câu cầu khiến .
- Giải pháp khi bày tỏ yêu cầu, đề nghị?
+ Câu cảm .
- Thêm trọng ngữ trong câu .
- Trạng ngữ là gì?
Thêm trạng ngữ chỉ nơi chốn cho câu .
- Thêm trạng ngữ chỉ thời gian cho câu.
- Thêm trạng ngữ chỉ nguyên nhân, mục đích, phượng tiện trong câu.
* Cách dấu câu: Chấm hỏi, dấu chấm than, dấu 2 chấm, dấu ngoặc kép, dấu ngoặc đơn.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
12
3. Yêu cầu kỹ năng về từ và câu:
3.1. Từ
-Nhận biết được cấu tạo của tiếng .
- Giải các câu đố tiếng liên quan đến cấu tạo của tiếng.
- Nhận biết từ loại .
- Đặt câu với những từ đã cho .
- Xác định tình huống sử dụng thành ngữ - Tục ngữ .
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
13
3.2. Câu
- Nhận biết các kiểu câu.
- Đặt câu theo mẫu .
- Nhận biết các kiểu trạng ngữ.
- Thêm trạng ngữ cho câu .
- Tác dụng của dấu câu .
- Điền dấu câu thích hợp.
- Viết đoạn văn với dấu câu thích hợp .
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
14
3.3. Dạy Tiếng việt văn hoá trong giao tiếp
Thông qua nội dung dạy học, bồi dưỡng cho học sinh ý thức và thói quen dùng từ đúng, nói viết thành câu và ý thức sử dụng Tiếng Việt trong giao tiếp phù hợp với các chuẩn mực văn hoá.
- Chữa lỗi dấu câu .
- Lựa chọn kiểu câu kiến thức, kĩ năng mà học sinh cần đạt đuợc và cũng như là nhiệm vụ mà người giáo viên cần nắm vững khi giảng dạy phân môn này.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
15
II.QUY TRÌNH DẠY LUYỆN TỪ VÀ CÂU
Dạy bài lí thuyết
1.KTBC: (3-5`)
2. Bài mới
a. GBT: 1 - 2‘
b. Hình thành KN: 10-12`
- Giáo viên sẽ phân tích ngữ liệu
c. Hướng dẫn luyện tập: 20 - 22`
- Đọc và xác định yêu cầu của bài tập
- Hướng dẫn giải 1 phần bài tập mẫu - Học sinh làm bài tập - Chữa, chấm nhận xét
-> chốt kiến thức
d. Củng cố -dặn dò (2-3`)
Dạy bài thực hành
1. KTBC(3-5`)
2. Bài mới
a. GTB (1-2`)
b. Hướng dẫn thực hành (32-34`)
- Đọc và xác định yêu cầu của BT
- Hướng dẫn 1 phần BT mẫu
- Học sinh là BT
- Chấm chữa - nhận xét
-> Chốt kiến thức
c. Củng cố - dặn dò (2-3`)
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
16
I.PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY
1. Phương pháp vấn đáp
Phương pháp gợi mở vấn đáp là phương pháp dạy học không trực tiếp đưa ra những kiến thức đã hoàn chỉnh mà hướng dẫn cho học sinh tư duy từng bước một để các em tự tìm ra kiến thức mới phai học.
Phương pháp gợi mở vấn đáp nhằm tăng cường kĩ năng suy nghĩ sáng tạo trong quá trình lĩnh hội tri thức và xác định mức độ hiểu bài cũng như kinh nghiệm đã có của học sinh. Giúp các em hình thành khả năng tự lực tìm tòi kiến thức. Qua đó học sinh ghi nhớ tốt hơn sâu sắc hơn.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
17
Yêu cầu khi sử dụng giáo viên phải lựa chọn những câu hỏi theo đúng nội dung bài học, câu hỏi đưa ra hải rõ ràng dễ dàng phù hợp với mọi đối tượng học sinh trong cùng 1 lớp. Giáo viên dành thời gian cho học sinh suy nghĩ. Sau đó cho học sinh trả lời các em khác nhận xét bổ sung. Phương pháp này phù hợp với cả 2 loại bài lý thuyết thực hành .
VD: Khi dạy bài danh từ (Tuần 5) mục địch của bài là học sinh phải nắm được danh từ gì - Biết tìm danh từ trừu tượng trong đoạn văn và đặt câu với danh từ đó.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
18
- Đưa VD:
Mang theo truyện cổ tôi đi
Nghe trong cuộc sống thầm thì tiếng mưa
Con sông chảy có rặng dừa nghiêng soi
Đời cha ông với đời tôi
Như con sông với chân trời đã xa
Chỉ còn truyện cổ thiết tha
Cho tôi nhận mặt ông cha của mình.
+ H: Em hãy tìm những từ ngữ chỉ sự vật trong đoạn thơ?
Dòng 1: Truyện cổ
Dòng 2: Cuộc sống, tiếng xưa
Dòng 3: Cơn nắng, cơn mưa
Dòng 4: Con sông, rặng dừa.
Dòng 5: Đời, cha ông
Dòng 6: Con sông, chân trời
Dòng 7: Truyện cổ
Dòng 8: Ồng cha
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
19
+ H: Sắp xếp các từ vừa được theo nhóm :
- Từ chỉ người : Ông cha - Cha ông
- Từ chỉ vật : sông, dừa, chân trời
- Từ chỉ hiện tượng : mưa, nắng
- Từ chỉ khái niệm: Cuộc sống, truyện cổ, tiếng xưa, đời
- Từ chỉ đơn vị : Cơn, con, rặng.
+ H: Những từ đó thuộc loại từ gì? (danh từ)
+ H: Vậy danh từ là gì? (Danh từ là những từ chỉ sự vật: người, vật, hiện tượng, khái niệm hoặc đơn vị)
Vậy qua 4 câu hỏi gợi mở cho các em đã kết thúc một khái niệm ngữ pháp mà nội dung của bài đề ra.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
20
* Tóm lại: phương pháp gợi mở vấn đáp được sử dụng trong tất cả tiết học và phát huy được tính chủ động sáng tạo của học sinh.
2. Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề.
Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề là giáo viên đưa ra những tình huống gợi vấn đề điều khiển học sinh phát hiện vấn đề hoạt động tự giác,chủ động và sáng tạo để giải quyết vấn đề thông qua đó mà kiến tạo tri thức rèn luyện kỹ năng.
Tăng thêm sự hiểu biết và khả năng áp dụng lý thuyết vào giải quyết vấn đề của thực tiến. Nâng cao kỹ năng phân tích và khái quát từ tình huống cụ thể và khả năng độc lập cũng như khả năng hợp tác trong quá trình giải quyết vấn đề.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
21
Khi sử dụng phương pháp này, giáo viên cần chuẩn bị trước câu hỏi sao cho phù hợp với mục đích, yêu cầu và nội dung của bài đảm bảo tính sư phạm, đáp ứng với các đối tượng học sinh, giáo viên cần chuẩn bị tốt kiến thức để giải quyết vấn đề mà học sinh đưa ra.
VD: Khi dạy bài mở rộng vốn từ ``Đồ chơi - trò chơi`` Giáo viên đưa ra một số thành ngữ - tục ngữ sau: ``Chơi với lửa``, ``ở chọn nơi, chơi chọn bạn``, ngữ thích hợp để khuyên bạn.
a. Nếu bạn em chơi với một số bạn hư nên học kém hẳn đi.
b. Nếu bạn em thích trèo lên một chỗ cao chênh vênh, rất nguy hiểm để tỏ ra mình gan dạ.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
22
Với tình huống (1) các em có thể chọn thành ngữ tục ngữ ``ở chọn nơi, chơi chọn bạn``. Những với tình huống (2) các em có thể chọn 1 hoặc 2 thành ngữ tục ngữ đều được.
* Tóm lại: Với phương pháp này giáo viên nên hiểu rằng trong cung tình huống sẽ có thể có nhiều cách giải quyết hay nhất để ứng dụng trong học tập, trong cuộc sống.
3. Phương pháp trục quan
Phương pháp trực quan là phương pháp dạy học trong đó có giáo viên sử dụng các phương pháp nhằm giúp học sinh có biểu tượng đúng về sự vật và thu nhận được kiến thức, rèn luyện kỹ năng theo nội dung bài học một cách thuận lợi.
Thu hút sự chú ý và giúp học sinh bài ghi nhớ bài tốt hơn, học sinh có thể khái quát nội dung bài và phát hiện liên hệ của các đơn vị kiến thức.
Giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát theo nội dung cần truyền đạt.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
23
VD: Khi dạy bài ``Đồ chơi - trò chơi`` giáo viên đưa ra 6 bức tranh trong SGK để tìm ra các từ ngữ chỉ tên đồ chơi - trò chơi mà các em được mở rộng trong bài học.
Bức tranh 1: học sinh tìm từ đồ chơi: diều -Trò chơi : thả diều
Bức tranh 2: từ chỉ đồ chơi: ``dây``, nồi xoong‘`búp bê``; ``trò chơi`` nếu ăn``, ``cho bé ăn bột``,``nhẩy dây``
* Bức tranh 3: từ chỉ đồ chơi: ``dây`` , ``nồi xoong``, ``búp bê``; ``trò chơi``, ``nấu ăn``, ``cho bé ăn bột``, ``nhảy dây``
*Tóm lại: Sử dụng phương pháp trực quan giảng dạy phân môn luyện từ và câu là rất quan trong vì sẽ khai thác triệt để các kênh hình của bài học nhờ đó mà giáo viên giúp học sinh nứam bài tốt hơn.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
24
4. Phương pháp rèn luyện theo mẫu
Phương pháp rèn luyện theo mẫu là phương pháp dạy học mà giáo viên đưa ra các mẫu cụ thể qua đó hướng dẫn học sinh tìm hiểu các điểm của mẫu, cơ chế tạo mẫu và thực hiện theo mẫu.
Giúp học sinh có điểm tựa để làm bài đặc biệt là với học sinh trung bình và yếu còn đối với học sinh khá giỏi không bắt buộc phải theo mẫu để học sinh phát huy tính tích cực chủ động.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
25
5.Phương pháp phân tích
Đây là phương pháp dạy học trong đó học sinh dưới sự hướng dẫn tổ chức của giáo viên tiến hành tìm hiểu các dấu hiệu theo định hướng bài học từ đó rút ra bài học.
Giúp học sinh tìm tòi huy động vốn kiến thức cũ của mình để tìm ra kiến thức mới.
Tạo điều kiện cho học sinh tự phát hiện kiến thức (về nội dung và hình thức thể hiện)
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
26
VD: Khi dạy ``Câu hỏi và dấu chấm hỏi``
Bước1: Cho học sinh tìm các câu hỏi trong bài tập đọc ``Người tìm đường tới các vì sao``. Các em sẽ tìm được 2 câu:
1. Vì sao quả bóng không có cánh mà vẫn bay được?
2. Cậu làm thế nào mà mua được nhiều sách và dụng cụ thí nghiệm như thế?
Bước 2: Phân tích:
H: Câu hỏi (1) là của ai? (Xi - ôn - cốp - xki tự hỏi mình)
H: Câu hỏi (2) là của ai? (Bạn của Xi - ôn - cốp - xki hỏi)
H: Dấu hiệu nào giúp em nhận ra đó là câu hỏi (cuối câu có dấu chấm) giáo viên: Khi đọc câu hỏi phải nhấn mạnh vào ý cần để hỏi.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
27
Qua phân tích của giáo viên, học sinh rút ra đựơc bài học:
1. Câu hỏi (còn gọi là câu ghi vấn) dùng để hỏi về những điều chưa biết.
VD: Bạn đã đọc bài chưa ?
VD: Có phải Trái đất quay xung quanh Mặt Trời Không ?
VD: Chú đất trở thành chú Đất Nung phải không ?
VD: Bạn Hoa trở thành học sinh giỏi à ?
2. Phần lớn câu hỏi là để hỏi người khác nhưng cũng có những câu để tự hỏi mình.
VD: Chiếc bút này mình đã mua ở đâu nhỉ ?
VD: Vì sao trái Đất lại quay nhỉ ?
VD: Thứ mấy là sinh nhất của mình nhỉ?
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
28
3. Câu hỏi thường có các tư nghi vấn (có phải, không; phải không, à,....)
Khi viết cuối câu hỏi có dấu chấm hỏi (?)
VD: Có phải Trái đất quay xung anh mặt trời không?
VD: Chú đất ở thành chú Đất Nung phải không?
VD: Bạn Hoa trở thành học sinh giỏi à?
* Tóm lại : Trên đây là một số phương pháp dạy học mà nhóm 4 chúng tôi áp dụng trong giảng dạy phânmôn luyện từ và câu. Tuy nhiên chúng tôi cũng nhận thấy rằng không có 1 phương pháp dạy học nào là tối ưu. Mỗi phương pháp thường có mặt mạnh - mặt yếu của nó mặt mạnh của phương pháp này sẽ hỗ trợ cho mặt yếu của phương pháp kia. Cho nên để tránh nhàn chán cần phối kết hợp nhiều phương pháp giảng dạy phù hợp với nhiều đối tượng học sinh. Có như vậy tiết học mới đạt kết quả cao.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
29
III. Biện pháp thực hiện dạy phân môn luyện từ và câu lớp 4
Để có thể thực hiện các yêu cầu về kiến thức, kỹ năng của phân môn luyện từ và câu. Chúng tôi có đề xuất một số biện pháp sau:
1. Nắm vững và phát huy những kiến thức và năng học sinh đã đạt được ở các lớp 1,2,3.
Với mạch kiến thức được sắp xếp theo vòng tròn đồng tâm tuỳ theo ở mỗi lớp mà có những yêu cầu khác nhau. Tuy nhiên nếu các em nắm chắc những kiến thức ở lớp dưới thì lớp 4 các em sẽ nắm kiến thức dễ dàng hơn.
VD: Ở lớp 1: Các em được học về âm - vần - học sinh tìm tiếng có cần từ có vần, nói câu chứa tiếng có vần vừa học thì lớp 4 các em sẽ được học kỹ hơn về cấu tạo của tiếng: tiếng thường gồm có 3 bộ phận ``âm đầu - vần - thanh`` (có tiếng không có âm đầu)
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
30
Hay chỉ là một khái niệm ``Câu hỏi và dấu chấm hỏi`` ở lớp 2 học sinh mới chỉ cần đạt yêu cầu ``Chọn dấu chấm hay dấu hỏi để điền vào ô trống`` ở lớp 3 các em phải đặt và trả lời câu hỏi. Những đến lớp 4 thì không những phải hiểu khái niệm mà còn phải biết giữ lịch sự khi đặt cau hỏi tránh những câu hỏi làm phiền lòng người khác.
VD: Bạn có thể thể chờ hết giờ sinh hoạt, chúng mình cùng nói chuyện được không?
Phải biết sử dụng vào câu hỏi với mục đích khác, không chỉ dừng lại ở hỏi những điều muốn biết mà còn phải biết dùng câu hỏi để thể hiện: thái dộ, khen chê, khẳng định, phủ định, yêu cầu mong muốn.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
31
VD: Câu hỏi thể hiện thái độ khen chê.
- Em gái em học mẫu giáo chiều qua mang về phiếu bé ngoan.
Em khen bé ``sao bé ngoan thế nhỉ?``
- Tối qua, bé rất nghịch, bôi mực bẩn hết sách của em. Em tức quá kêu lên. ``sao em hư thế nhỉ? Anh không chơi với em nữa?``
VD: Câu hỏi thể hiện yêu cầu mong muốn:
Em trai em nhảy nhót trên giường huỳnh huỵch lúc em đang chăm chú học bài. Em bảo :``Em ra ngoài chơi cho chị học bài được không?
VD: Câu hỏi thể hiện sự nhờ cậy, giúp đỡ.
- Bà cụ hỏi một người đang đứng vơ vẩn trước bến xe:``Chú có thể xem giúp tôi mấy giờ có xe đi Hà nội không?
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
32
2. Sử dụng linh hoạt nhiều hình thức dạy học trong cùng một tiết dạy
Đó là các hình thức tổ chức: làm việc cá nhân, trao đổi nhóm, đàm thoại gây hứng thú cho học sinh tránh nhàm chán đơn điệu.
VD: Khi dạy bài:``Mở rộng vốn từ ``ước mơ``
BT2: Học sinh thảo luận nhóm đôi
Tìm thêm những từ cùng nghĩa với ``ước mơ``
- 1 em tìm từ bắt đầu từ tiếng ``ước``
- 1 em tìm từ bắt đầu từ tiếng ``mơ``
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
33
BT3: Nêu yêu cầu ghép thêm những từ: đẹp đẽ, viển vông, cao cả, lớn, nho nhỏ, kỳ quặc, dại dột, chính đáng.
Học sinh thảo luận nhóm 4
- Đánh giá cao: ước mơ cao đẹp, ước mơ chính đáng, ước mơ cao cả, ước mơ lớn.
- Đánh giá không cao: ước mơ bình thường, ước mơ nho nhỏ .
- Đánh giá thấp: ước mơ kỳ quặc, ước mơ dại dột, ứơc mơ viển vông.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
34
BT4: Nêu VD về 1 loại ước mơ nói trên
Bài này cho học sinh làm việc cá nhân
* Tóm lại: Vận dụng linh hoạt các hình thức dạy học sẽ làm cho lớp học sôi nổi, gây hứng thứ cho học sinh
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
35
3. Phát huy tính tích cực của học sinh
Đổi mới phương pháp dạy học là phải phát huy tính tích cực của học sinh giáo viên cần chú ý đối với mọi đối tượng học sinh phân ra nhiều mức độ (giỏi, khá TB, kém) để có phương pháp dạy thích hợp. Muốn phát huy được tính tích cực của học sinh người giáo viên phải có hệ thống câu hỏi trong mỗi bài thật cụ thể phù hợp với mọi đối tượng học sinh.
VD: Khi dạy bài ``Câu kể`` ``Ai làm gì?`` (tuần 17)
BT1: Đọc đoạn văn sau:``Trên nương mỗi người một việc. Người lớn thì đánh trâu ra cày. Các cụ già thì nhặt cỏ đốt lá. Mấy chú bé bắc bếp thổi cơm.
Các bà mẹ lom khom tra ngô. Các em bé ngủ khì trên lưng mẹ. Lũ chó sủa om cả rừng`` và tìm xem trong mỗi câu trên các từ ngữ chỉ hoạt động.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
36
- Chỉ người hoặc vật hoạt động. Thì học sinh có thể tìm được
Từ chỉ hoạt động: đánh trâu ra cày, nhặt cỏ đốt lá,, sủa om cả rừng.
Từ chỉ người hoặc vật hoạt động: Người lớn, các cụ già, mấy chú bé, các em bé, lũ chó.
Lúc này giáo viên gạch chân những từ mà các em đã tìm được.
Sau đó tiến hành hỏi: Em hãy đặt câu hỏi cho từng từ ngữ chỉ hoạt động?
Thì học sinh nêu: Người lớn làm gì? Các cụ già làm gì? ..........
* Chú ý: Đến mọi đối tượng học sinh trong giờ học sinh trong giờ học để cho các em được nói, được làm việc.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
37
4. Phối hợp các hoạt động ngoài giờ lên lớp để tích luỹ vốn hiểu biết, vốn từ ngữ cho học sinh.
* Phối kết hợp hoạt động ngoài giờ nhằm bồi dưỡng cho học sinh ý thức và thói quen sử dụng tiếng việt văn hoá trong giao tiếp. Cũng như các phân môn khác của Tiếng Việt một trong những nhiệm vụ của phân môn luyện từ và câu là bồi dưỡng ý thức và thói quen sử dụng tiếng việt văn hoá. Để thực hiện nhiệm vụ không chỉ bó gọn trong việc tổ chức cá hoạt động dạy và học trên lớp mà còn cả trong việc học tập của các môn học khác với các hoạt động trong và ngoài nhà trường nữa.
* Với các phân môn của môn Tiếng việt như Tập đọc, Chính tả, TLV, K/C giúp học sinh rất nhiều trong việc mở rộng vốn từ, cách dùng từ để đặt câu khác nhau, từ phải gắn với câu, sắp xếp từ ý cho đúng văn cảnh cụ thể.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
38
VD: Khi đọc :``Thưa chuyện với mẹ có các câu hỏi ``Con vừa bảo gì?``
``Ai xui con thế?`` học sinh thấy ngay ngoài sự nhận biết về câu hỏi qua dấu câu học sinh còn nhận biết câu hỏi qua cách đọc câu hỏi.
Thông qua các hoạt động ngoài giờ lên lớp như các giờ chơi, chào cờ, các cuộc toạ đàm trao đổi học sinh sẽ tích luỹ được vốn từ cho mình.
VD: Qua bài ``Mở rộng vốn từ đồ chơi - trò chơi`` các em cũng thấy được những trò chơi nào có lợi - Những trò chơi có hại, cần tránh. Thông qua các cuộc toạ đàm trao đổi, các em biết đặt câu hỏi một cách lịch sử, tránh hỏi trống không hoặc những câu hỏi tò mò thiếu tế nhị. Biết giữ phép lịch sự khi bày tỏ yêu cầu. đề nghị.
* Tóm lại: Việc tổ chức các hoạt động ngoài giờ lên lớp có tác dụng rất lớn đến việc dạy phân môn luyện từ và câu giúp các em có thói quen dùng từ đúng, nói viết thành câu, biết quý biết giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
39
C. PHẦN KẾT LUẬN
I. KẾT QUẢ
Qua quá trình vừa nghiên cứu chuyên đề vừa áp dụng vào thực tế giảng dạy chúng tôi nhận thấy rằng những phương pháp dạy học mà tôi nhận thấy rằng những phương pháp dạy học mà tổ nhóm chúng tôi áp dụng đã có những kết quả đáng mừng.
Kết quả khảo sát lần thứ nhất: vào cuối tháng 9 với bài ``Từ đơn - từ ghép`` kết quả thu được như sau:
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
40
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
41
Sau khi kiểm tra khảo sát chất lượng học sinh TB và yếu còn nhiều và số học sinh giỏi chưa cao. Chúng tôi đã thảo luận trong tổ nhóm vào những buổi sinh hoạt chuyên môn để tìm ra cách giảng dạy phù hợp với nhận thức của học sinh nhằm giúp học sinh nắm bắt bài tốt hơn, nâng cao chất lượng hiệu quả phân môn.
Sau khi áp dụng các đổi mới phương pháp dạy theo chuyên đề. Chúng tôi đã khảo sát lần 2 vào cuối tháng 11 với bài tập tìm danh từ - Động từ - Tính từ trong đoạn văn. Kết quả cho thấy.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
42



8

7

6
21
10
10
12
32
11
10
11
32
2
3
3
8
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
43
* Kết quả khảo sát cho thấy chất lượng của học sinh đã được nâng lên rõ rệt. Cụ thể trong bài làm của học sinh các em đã hiểu được và phân biệt được từ rõ rệt. Cụ thể trong bài làm của học sinh các em đã hiểu được và phân biệt được từ loại, biết sử dụng từ loại trong đặt câu và viết văn.
* Kết quả trên đã chứng minh được chuyên đề của chúng tôi đã có hiệu quả đi đúng theo sự chỉ đạo của nhà trường và của ngành đề ra. Cho đến nay chúng tôi vẫn tiếp tục thực hiện và phát huy những mặt đã đạt được, khắc phục những mặt còn tồn đọng để nâng cao chất lượng dạy học hơn nữa.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
44
II.BÀI HỌC :
Qua kết quả thu được sau khi triển khai chuyên đề cho thấy chất lượng dạy học đạt nhiều tiến bộ. Trong quá trình thực hiện chuyên đề ``Nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn Luyện từ và câu ở lớp 4 ``Chúng tôi đã rút ra một số kinh nghiệm như sau:
1. Nắm vững nội dung chương trình. mức độ yêu cầu bài học và các đối tượng học sinh.
2. Lập kế hoạch bài học:
Giáo viên cần nắm vững nội dung cơ bản của từng bài học trong SGK và những hướng dẫn cụ thể về mực tiêu cần đạt. Tuỳ theo đặc điểm của từng bài học mà xây dựng kế hoạch bài giảng cho phù hợp. Song dù thế nào cũng cần có đầy đủ các hoạt động lớp và tổ chức các hoạt động đó.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
45
3. Vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học:
Giáo viên nắm vững các phương pháp, các hình thức tổ chức dạy học, để lựa chọn phối hợp linh hoạt các phương pháp và hình thức cho phù hợp với nội dung của bài dạy và chủ điểm của bài học đó.
4. Tổ chức hoạt động lên lớp
Giáo viên cần khéo léo sử dụng linh hoạt các phương pháp, các hình thức tỏ chức dạy học.
Các hoạt động của tiết dạy không tách rời nhau, mà phải có sự đan xen liên kết và hỗ trợ lẫn nhau.
Bên cạnh đó giáo viên cần phải có dự kiến về các câu trả lời của học sinh và các tình hướng sư phạm xảy ra trong mỗi hoạt động, có biện pháp giải quyết và điều chỉnh kịp thời.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
46
5. Đa dạng hoá các hình thức tổ chức dạy học:
Giáo viên có thể vận dụng linh hoạt các hình thức tổ chức dạy học theo nhóm, dạy học cá nhân,.....có thể tổ chức học sinh dưới hình thức trò chơi để kích thích sự hứng thú học tập của học sinh, nhằm đạt kết quả cao trong giờ học mà học sinh không nhàm chán.
Trong quá trình thực hiện chuyên đề:``Nâng cao chất lượng giảng dạy phân môn luyện tư và câu ở lớp 4 ``Chúng tôi đã tham khảo các tài liệu dạy học của phân môn cũng như học hỏi kinh nghiệm từ bạn bè đồng nghiệp, chuyên đề đã hoàn thành và đã dạy thực nghiệm ở tất cả các khối 4. Những chuyên đề của chúng tôi cũng không tránh khỏi những thiếu sót. Chúng tôi rất mong được sự đóng góp ý kiến của các đồng chí lãnh đạo cũng như các bạn bè đồng nghiệp để chuyên đề của chúng tôi có tính khả thi hơn.
04/2011 Trần Chí Tâm
Trường TH Phan Đình Phùng
47
Xin chân thành cảm ơn quý thầy,cô !
TRƯỜNG TIỂU HỌC PHAN ĐÌNH PHÙNG