CHUYÊN ĐỀ GD TÍCH HỢP ... MÔN KHOA HỌC, ĐỊA LÝ LỚP 45; TNXH LỚP 123

Người báo cáo: Phạm Thị Chuyên
Hiệu trưởng trường Tiểu học Long Xuyên - Kinh Môn
Hải Dương: 21/12/2010
CHUYÊN Đề
chỉ đạo DạY HọC TíCH HợP kiến thức với giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trong môn khoa học và Phần Địa lí lớp 4+5; môn Tự nhiên xã hội lớp 1,2,3.
Phần I: Mục tiêu dạy tích hợp kiến thức với giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm - hiệu quả trong môn KH, phần ĐL lớp 4+5 và môn TNXH lớp 1,2,3.
Giáo dục sử dụng năng lượng TK - HQ ở cấp tiểu học nhằm giúp học sinh:
+ Kiến thức: - Giúp HS có hiểu biết ban đầu về năng lượng, năng lượng sạch và các nguồn tài nguyên năng lượng như: than, dầu, điện, sức nước, mặt trời, gió ... và vai trò của chúng đối với đời sống và sản xuất.
Biết sơ lược về tình hình khai thác và sử dụng nguồn tài nguyên năng lượng ở Việt Nam và các châu lục.
Biết được một số biện pháp sử dụng năng lượng TK-HQ để phát triển bền vững
+ Kỹ năng: - Hình thành và phát triển một số kỹ năng sử dụng năng lượng TK - HQ trong đời sống hàng ngày.
- HS biết tham gia vào các hoạt động tiết kiệm, chống lãng phí năng lượng, tuyên truyền cho mọi người cùng thực hành tiết kiệm chống lãng phí năng lượng.
+ Thái độ: Biết quý trọng năng lượng, có ý thức tiết kiệm năng lượng, có thái độ thân thiện với môi trường trong cuộc sống.
1. Các nguyên tắc tích hợp.
- Nguyên tắc 1: Tích hợp nhưng không làm thay đổi đặc trưng của môn học, không biến bài học bộ môn thành bài học giáo dục môi trường hoặc bài học riêng về tiết kiệm và sử dụng hiệu quả năng lượng.
- Nguyên tắc 2: Khai thác nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả có chọn lọc, có tính tập trung vào bài hoặc một nội dung bài học nhất định, không tràn lan, tuỳ tiện.
- Nguyên tắc 3: Phát huy cao độ các hoạt động tích cực nhận thức của học sinh và kinh nghiệm thực tế mà các em đã có. Tận dụng tối đa mọi khả năng để học sinh tiếp xúc với các nguồn năng lượng TN trong môi trường, tham gia vào các hoạt động bảo vệ môi trường, tiết kiệm và sử dụng hiệu quả năng lượng.
Phần II: Chỉ đạo dạy tích hợp kiến thức với sử dụng năng lượng TK - HQ trong môn KH và phần ĐL lớp 4+5; môn TNXH lớp 1,2,3.
2.3 Các mức độ tích hợp nội dung giáo dục môi trường.
Mức độ toàn phần: Mục tiêu và nội dung của bài trùng hợp phần lớn hay hoàn toàn với nội dung giáo dục BVMT.
Mức độ bộ phận: Chỉ có một phần bài học có nội dung giáo dục môi trường, được thể hiện bằng mục riêng, một đoạn hay một vài câu trong bài học.
Mức độ liên hệ:Các kiến thức giáo dục môi trường không được nêu rõ trong SGK nhưng dựa vào kiến thức bài học, GV có thể bổ sung, liên hệ các kiến thức giáo dục môi trường.
2.3 Các mức độ tích hợp nội dung giáo dục môi trường.
2. Các mức độ tích hợp nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.
Mức độ toàn phần: Mục tiêu và nội dung của bài trùng hợp phần lớn hay hoàn toàn với nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.
Mức độ bộ phận: Chỉ có một phần bài học có nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả, được thể hiện bằng mục riêng, một đoạn hay một vài câu trong bài học.
Mức độ liên hệ: Các kiến thức về giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả không được nêu rõ trong SGK nhưng dựa vào kiến thức bài học, tình hình thực tế của trường lớp và địa phương giáo viên có thể bổ sung, liên hệ giáo dục học sinh.
3. Hình thức và phương pháp giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.
3.1 Hình thức tổ chức.
Tổ chức theo 2 hình thức:
Dạy học trong lớp và ngoài thiên nhiên.
Đối với những bài có nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả trùng hợp phần lớn hay hoàn toàn với nội dung giáo dục chung thì tiến hành ngoài thiên nhiên sẽ mang lại kết quả cao hơn.
3.2 Phương pháp.
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp thảo luận.
- Phương pháp đóng vai.
- Phương pháp trực quan.
Bài 9: (Các dân tộc, sự phân bố dân cư) - phần Địa lí lớp 5.
Khi học mục 3 Phân bố dân cư:
Đối với HS ở thành phố lớn, GV yêu cầu HS điều tra tìm hiểu "Những khó khăn gì sẽ xảy ra khi dân cư tập trung quá đông?". GV có thể gợi ý cho HS chú ý tìm hiểu các mặt sau:
Cung cấp nhà ở, lương thực, thực phẩm, điện, nước.
Sắp xếp việc làm.
Chất thải và môi trường.
Ví dụ về phương pháp điều tra
5

Bài 8: Địa lý lớp 4 (Hoạt động sản xuất của người dân ở Tây Nguyên - Tiết 2).
Khi học mục 4 "Rừng và khai thác rừng ở Tây Nguyên"
GV có thể chia nhóm cho HS thảo luận vấn đề: "Vì sao cần phải bảo vệ rừng?". Vì HS Tiểu học còn nhỏ nên GV đưa ra một hệ thống câu hỏi gợi ý như sau:
Câu 1: Nêu vai trò và tác dụng của rừng?
Câu 2: Nêu hậu quả của nạn phá rừng ở vùng núi phía Bắc?
Câu 3: Nêu một số biện pháp để bảo vệ rừng?
* Đặc biệt ở bài này GV có thể dạy tích hợp kiến thức Địa lý với GD đạo đức, bảo vệ môi trường và sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả ở từng nội dung học của bài.
Ví dụ về phương pháp thảo luận.
Ví dụ về phương pháp đóng vai.
Bài 8: Địa lý lớp 4 (Hoạt động sản xuất của người dân ở Tây Nguyên - Tiết 2).
Khi học mục 4 "Rừng và khai thác rừng ở Tây Nguyên"
* GV có thể đưa ra một số tình huống sau:
Gia đình người Mông định bán đất đã khai hoang và di cư tới vùng đất mới rồi lại khai phá rừng để lấy đất trồng trọt rồi lại bán đi.
Bố mẹ chuyên làm nghề săn bắn hoặc buôn bán động vật hoang dã.
GV chọn 5 "diễn viên" đóng vai bố, mẹ, con, bạn bố hoặc bạn mẹ, nhà chức trách thể hiện thái độ và cách cư xử trong từng tình huống trên .
Các HS còn lại sẽ quan sát, nhận định và suy nghĩ về cách giải quyết vấn đề của 5 "diễn viên".
Sau khi HS diễn xong, GV hướng dẫn học sinh trao đổi kinh nghiệm và rút ra kết luận.
4. Dạng bài tích hợp nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả ở mức độ toàn phần.
+ Đối với dạng bài này, do toàn bài học đều có nội dung giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả nên mục tiêu trong bài học không chỉ trang bị cho HS kiến thức về cách sử dụng năng lượng TK-HQ mà còn hình thành cả những hành vi sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả và thái độ tích cực đối với môi trường (vì SDNL TK-HQ cũng góp phần BVMT). Vì vậy:
- Khi dạy học dạng bài này, GV cần ưu tiên lựa chọn các hình thức tổ chức và phương pháp dạy học đề cao sự tiếp xúc trực tiếp với môi trường xung quanh như tổ chức cho HS học tập thông qua các hoạt động điều tra, thí nghiệm, thực hành, đóng vai.
- Những bài học tích hợp toàn phần là điều kiện tốt nhất sử dụng năng lượng tiết kiệm - hiệu quả phát huy tác dụng đối với HS thông qua môn học.
Ví dụ: Một số bài TNXH lớp 1,2,3; KH&ĐL lớp 4,5 có nội dung tích hợp kiến thức với giáo dục sử dụng năng lượng TK - HQ ở mức độ toàn phần.
Địa lý lớp 5:
Bài 6: Đất và rừng
(Mức độ tích hợp toàn phần về sử dụng NL TK - HQ)
Qua 2 nội dung bài cần giúp HS nắm được:
+ ND1: Các loại đất chính của nước ta.
HS hiểu được nước ta có nhiều loại đất nhưng loại đất chính là đất phù sa và đất Phe-ra-lit, vai trò của đất đối với sản xuất và đời sống con người.
Liên hệ GDHS biết bảo vệ tài nguyên đất và môi trường đất không để lãng phí đất trong quá trình sử dụng cần đi đôi với bảo vệ và cải tạo đất.
+ ND 2: Rừng của nước ta.
HS hiểu được vai trò to lớn của rừng đối với sản xuất, đời sống con người và môi trường, phân biệt được rừng nhiệt đới và rừng ngập mặn.
Biết trồng rừng & bảo vệ rừng không khai thác rừng bừa bãi...
* Liên hệ GDHS bảo vệ môi trường đất và rừng, biết tuyên truyền và nhắc nhở mọi người cùng bảo vệ môi trường đất và rừng.
Chú ý (bài Đất và rừng): Còn có mức độ tích hợp toàn phần về BVMT sử dụng NL TK-HQ và GD kỹ năng sống cho HS (Giúp HS biết cách phòng tránh nạn cháy rừng, phòng tránh nguy hiểm khi đi rừng)
Để thực hiện nhiệm vụ của năm học về tăng cường dạy tích hợp kiến thức với các nội dung giáo dục đạo đức, BVMT, SDNLTK-HQ, GD kỹ năng sống cho HS... Yêu cầu:
+ Với dạy bài không có nội dung tích hợp thực hiện giúp HS nắm được nội dung, kiến thức của bài yêu cầu chuẩn kiến thức và kỹ năng.
+ Với dạy bài có nội dung tích hợp: Giúp HS nắm được kiến thức cơ bản của toàn bài hay từng phần theo yêu cầu chuẩn kiến thức kỹ năng rồi giáo dục liên hệ tùy theo từng nội dung cho phù hợp hoặc có nội dung liên hệ giáo dục qua 1 hay 2 câu hỏi khi học sinh tìm hiểu nội dung bài. Tránh xa đà nhiều quá vào nội dung tích hợp giáo dục mà quên đi kiến thức chính của một phần hay toàn bài đó.
Khoa học lớp 4:
Bài 29: Tiết kiệm nước
(Mức độ tích hợp toàn phần về sử dụng NL nước TK - HQ)
Qua 2 nội dung bài cần giúp HS nắm được:
+ ND1: HS qua sát 6 hình trong SGK (từ 1 ? 6) chỉ ra những việc nên làm và những việc không nên làm để tiết kiệm nước.
HS hiểu được những việc nên làm và những việc không nên làm để tiết kiệm nước.
HS liên hệ với tình hình thực tế về việc sử dụng nước ở trường, lớp học và gia đình (những việc nên làm hoặc không nên làm để tiết kiệm nước).
+ ND 2: Vì sao phải tiết kiệm nước?
HS Biết được phải tốn nhiều công sức, tiền của mới có nước sạch để dùng. Vì vậy, không được lãng phí nước.
- Tiết kiệm nước là để dành tiền cho minh và cũng là để có nước cho nhiều người khác được dùng.
* Liên hệ GDHS tình trạng thiếu nguồn điện sử dụng hiện nay là do thiếu nước ảnh hưởng rất lớn đến sản xuất và sinh hoạt của con người. Thực hành tiết kiện nước, điện và nhắc nhở tuyên truyền mọi người cùng tiết kiệm nước, điện...
+ ND3: HS vẽ hoặc sưu tầm tranh cổ động tuyên truyền tiết kiệm nước.
5. Dạng bài học tích hợp nội dung sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả ở mức độ bộ phận.
+ Đối với dạng bài học này, do một phần bài học có nội dung giáo dục sử dụng năng lượng TK - HQ nên trong mục tiêu của bài học thường liệt kê mục tiêu giáo dục sử dụng năng lượng TK - HQ cụ thể. Việc thực hiện mục tiêu của bài học nhiều khi là tiền đề để thực hiện mục tiêu giáo dục sử dụng năng lượng. Vì vậy:
- Khi chuẩn bị bài dạy, GV cần: nghiên cứu kĩ nội dung bài học; xác định nội dung giáo dục sử dụng năng lượng TK - HQ tích hợp vào nội dung bài học là gì; thông qua hoạt động dạy học nào; cần chuẩn bị thêm tư liệu, đồ dùng Dạy học gì để việc giáo dục sử dụng năng lượng đạt hiệu quả.
- Khi tổ chức dạy học, GV tiến hành các hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo theo yêu cầu bộ môn đồng thời lưu ý giúp HS hiểu, cảm nhận đầy đủ và sâu sắc phần nội dung bài học có liên quan đến giáo dục sử dụng năng lượng TK - HQ một cách nhẹ nhàng, phù hợp và đạt mục tiêu của bài học.
6. Dạng bài tích hợp nội dung giáo dục sử dụng năng lượng TK - HQ ở mức độ liên hệ.
+ Đối với dạng bài học này, các kiến thức giáo dục sử dụng năng lượng TK - HQ không được nêu rõ trong SGK nhưng dựa vào kiến thức bài học, GV có thể bổ sung các kiến thức giáo dục HS sử dụng năng lượng TK - HQ cho phù hợp. Vì vậy:
+ Khi chuẩn bị bài dạy, GV cần có ý thức tích hợp, đưa ra những vấn đề gợi mở, liên hệ nhằm giáo dục cho HS hiểu biết về năng lượng, có kĩ năng sống và học tập trong môi trường phát triển bền vững.
* Lưu ý: Khi tổ chức dạy học, GV tiến hành các hoạt động dạy học đảm bảo đúng theo yêu cầu bộ môn, đồng thời lưu ý liên hệ, bổ sung kiến thức giáo dục năng lượng một cách tự nhiên, phù hợp với trình độ nhận thức, khả năng hành động của HS và đúng mức tránh lan man, sa đà gượng ép, ảnh hưởng đến việc thực hiện mục tiêu của bài học.
Ví dụ: Một số bài TNXH lớp 1,2,3; môn KH&ĐL lớp 4,5 có nội dung tích hợp sử dụng năng lượng TK - HQ ở mức độ bộ phận và liên hệ.
Địa lý lớp 5:
Bài 2: Địa hình và khoáng sản
(Mức độ tích hợp bộ phận và liên hệ phần 2 - Khoáng sản về sử dụng TK - HQ năng lượng)
ND2: Khoáng sản
- HS hiểu khai thác khoáng sản bừa bãi sẽ dẫn đến cạn kiệt tài nguyên do vậy phải khai thác có kế hoạch.
- Sử dụng tiết kiệm nguồn khoáng sản như dầu mỏ, khí tự nhiên, than, sắt, thiếc, đồng, chì ...
- Liên hệ tại tỉnh mình có nguồn tài nguyên nào? (HD - Đá vôi; QN - Than ...).
- GDHS biết quý trọng năng lượng và sử dụng tiết kiệm đồng thời tuyên truyền mọi người biết quý trọng NL và sử dụng tiết kiệm, chú ý bảo vệ môi trường trong quá trình khai thác và sử dụng than.
TNXH lớp 3:
Bài 36: Vệ sinh môi trường
(Mức độ tích hợp bộ phận ở ND2)
ND2: - HS quan sát các hình trong SGK và nói được những việc làm đúng, những việc làm sai trong quá trình thu gom rác thải.
- GDHS biết phân loại và xử lí rác hợp vệ sinh một số rác như rau, củ, quả ... có thể làm phân bón, một số rác có thể tái chế thành một số sản phẩm khác... góp phần tiết kiệm năng lượng khi sử dụng.
Ví dụ: Một số bài TNXH lớp 1,2,3; môn KH&ĐL lớp 4,5 có nội dung tích hợp sử dụng năng lượng TK - HQ ở mức độ bộ phận.
Bài 4: Sông ngòi
( Mức độ tích hợp liên hệ ở ND3 và cuối bài)
ND3: Vai trò của sông ngòi:
- HS hiểu được con người sử dụng sức nước xây dựng nhà máy phát điện.
GDHS biết sử dụng tiết kiệm điện ở mọi lúc, mọi nơi và bảo vệ môi trường nước không gây ô nhiễm nguồn nước...
Chú ý: Bài này ở ND2 Sông ngòi nước ta có lượng nước thay đổi theo mùa và có nhiều phù sa
- HS xác lập được mối quan hệ địa lý đơn giản giữa khí hậu và sông ngòi. Mùa mưa thường bão lũ lụt.
- GDHS tinh thần đoàn kết tương thân, tương ái lá lành đùm lá rách, ủng hộ đồng bào lũ lụt.
Ví dụ: Một số bài TNXH lớp 1,2,3; KH&ĐL lớp 4,5 có nội dung tích hợp sử dụng năng lượng TK - HQ ở mức độ liên hệ.
Địa lý lớp 5
Bài 5: Vệ sinh thân thể
( Mức độ tích hợp liên hệ ở ND3)
ND3: Những việc cần làm để giữ chân tay sạch sẽ:
- HS quan sát các hình trong SGK nêu được các việc cần làm để giữ chân tay sạch sẽ.
GDHS trong quá trình thực hiện các việc cần làm để giữ chân tay sạch sẽ cần chú ý sử dụng nước tiết kiệm, tránh lãng phí:
VD: Không dùng quá nhiều nước, khi tắm, rửa tay, chân xong phải ngắt nguồn nước để không lãng phí nước .
TNXH lớp 1
Kiểm tra đánh giá về việc dạy tích hợp kiến thức với giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.
. GV kiểm tra đánh giá việc thực hiện bảo vệ môi trường và sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả của HS thông qua các hoạt động học tập trên lớp; hành vi ứng xử các tình huống; ý thức tiết kiệm điện, giữ vệ sinh môi trường trong lớp học, trường học và gia đình, xã hội.
Sở giáo dục, phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu mỗi nhà trường sẽ kiểm tra việc soạn và dạy tích hợp kiến thức với các nội dung giáo dục cũng như sử dụng năng lượng của GV thông qua bài soạn; bài giảng đối với những bài có nội dung tích hợp.
xin trân trọng cảm ơn
Các thầy giáo, cô giáo về tham dự
chuyên đề : dạy tích hợp kiến thức với giáo dục sử dụng năng lương tiết kiện - hiệu quả trong môn KH phần địa lý 4+5; môn TNXH lớp 1,2,3 cấp tiểu học