Chủ đề Các Biện pháp tu từ (Nói quá, Nói giảm nói tránh)

TRƯỜNG thCs TÂN THANH TÂY
Trường THCS TA�N THANH TA�Y
NGỮ VĂN Tiết 37,38:
Chủ đề :
Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
1. Nói quá:
* Ví dụ (sgk /101)
- Đêm tháng năm : chưa nằm đã sáng
-> Rất mau sáng (đêm rất ngắn)
- Ngày tháng mười : chưa cười đã tối
-> Rất mau tối (ngày rất ngắn)
- Mồ hôi : thánh thót như mưa ruộng cày
-> Rất nhiều (rất vất vả, cực nhọc)
=> Cách nói quá sự thật, phóng đại mức độ,
quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng để
nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm
=> Nói quá
* Ghi nhớ (sgk/102)
LT 4/103: Các thành ngữ so sánh có dùng biện pháp nói quá
LT 6/103: Phân biệt
biện pháp tu từ nói quá
với nói khoác
Cách nói như trong vd có
quá sự thật không?
Thực chất , mấy câu này nhằm nói điều gì?
Cách nói như vậy có
tác dụng gì?
Thế nào là nói quá?
- Nhanh như chớp
- Cao như núi
- Trắng như bông
- Khỏe như voi
- Đẹp như tiên…
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
1. Nói quá:
* Ví dụ (sgk /101)
* Ghi nhớ (sgk/102)
Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại
mức độ, quy mô, tính chất của sự vật,
hiện tượng được miêu tả để nhấn
mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu
cảm.
2. Nói giảm nói tránh:
* Ví dụ (sgk / 107,108)
-Nói quá : là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng
-Nói khoác : nói không có cơ sở, không có trong sự thật / nói láo, bịa chuyện
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
1. Nói quá:
2. Nói giảm nói tránh:
* Ví dụ (sgk / 107,108)
- Các từ ngữ in đậm
trong các đoạn trích
đều có nghĩa là “chết”
-> Cách diễn đạt có tác
dụng giảm cảm giác
đau buồn.
-Vì vậy, tôi để sẵn mấy lời này, phòng khi tôi sẽ đi gặp cụ Các Mác, cụ Lê –nin và các vị cách mạng đàn anh khác, thì đồng bào cả nước, đồng chí trong Đảng và bầu bạn khắp nơi đều khỏi cảm thấy đột ngột.
(Hồ Chí Minh, Di chúc)
-Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời.
(Tố Hữu, Bác ơi)
- Lượng con ông Độ đây mà …Rõ tội nghiệp, về đến nhà thì bố mẹ chẳng còn.
(Hồ Phương, Thư nhà)
Các từ ngữ in đậm trong các đoạn trích
có nghĩa là gì?
Tại sao người viết, người nói lại dùng
cách diễn đạt đó?
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
1. Nói quá:
2. Nói giảm nói tránh:
* Ví dụ (sgk / 107,108)
- Các từ ngữ in đậm trong các
đoạn trích đều có nghĩa là
“chết” -> Cách diễn đạt có tác
dụng giảm cảm giác đau buồn.
- Từ “bầu sữa” được dùng để
tránh thô tục, thiếu lịch sự.
- Cách nói “không được chăm
chỉ lắm” tế nhị, tránh cảm giác
nặng nề.
=> Nói giảm nói tránh
Vì sao trong câu văn sau đây, tác giả dùng từ “bầu sữa” mà không dùng một từ ngữ khác cùng nghĩa?
Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.
(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)
So sánh hai cách nói sau đây, cho biết cách nói nào nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe?
- Con dạo này lười lắm.
- Con dạo này không được chăm chỉ lắm.
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
1. Nói quá:
2. Nói giảm nói tránh:
* Ví dụ (sgk / 107,108)
- Các từ ngữ in đậm trong các
đoạn trích đều có nghĩa là
“chết” -> Cách diễn đạt có tác
dụng giảm cảm giác đau buồn.
- Từ “bầu sữa” được dùng để
tránh thô tục, thiếu lịch sự.
- Cách nói “không được chăm
chỉ lắm” tế nhị, tránh cảm giác
nặng nề.
=> Nói giảm nói tránh
* Ghi nhớ (sgk / 108)
So sánh hai cách nói sau đây, cho biết cách nói nào nhẹ nhàng, tế nhị hơn đối với người nghe?
- Con dạo này lười lắm.
- Con dạo này không được chăm chỉ lắm.
Nêu thêm một số cách nói tương tự (LT3/109)
Trong trường hợp nào thì không nên dùng cách nói giảm nói tránh ?
Thế nào là nói giảm nói tránh ?
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
1. Nói quá:
2. Nói giảm nói tránh:
* Ví dụ (sgk / 107,108)
* Ghi nhớ (sgk / 108)
Nói giảm nói tránh là một
biện pháp tu từ dùng cách
diễn đạt tế nhị, uyển chuyển,
tránh gây cảm giác quá đau
buồn, ghê sợ, nặng nề ;
tránh thô tục, thiếu lịch sự.
Trường THCS TA�N THANH TA�Y
NGỮ VĂN Tiết 37,38:
Chủ đề :
Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
1. Nói quá :
Nói quá là biện
pháp tu từ phóng đại
mức độ, quy mô, tính
chất của sự vật, hiện
tượng được miêu tả để
nhấn mạnh, gây ấn
tượng, tăng sức biểu
cảm.
Thế nào là nói quá?
* Củng cố lý thuyết
LT 4/103: Các thành ngữ so sánh có dùng biện pháp nói quá
LT 6/103: Phân biệt biện pháp tu từ nói quá với nói khoác
- Nhanh như chớp
- Cao như núi
- Trắng như bông
- Khỏe như voi
- Đẹp như tiên…
-Nói quá : là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng
-Nói khoác : nói không có cơ sở, không có trong sự thật / nói láo, bịa chuyện
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
1. Nói quá :
Nói quá là biện pháp tu từ
phóng đại mức độ, quy mô, tính
chất của sự vật, hiện tượng
được miêu tả để nhấn mạnh, gây
ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
2. Nói giảm nói tránh:
Nói giảm nói tránh là một biện
pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế
nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm
giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng
nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.
Thế nào là nói giảm nói tránh ?
* Củng cố lý thuyết
Nêu thêm một số cách nói tương tự (LT3/109)
Trong trường hợp nào thì không nên dùng
cách nói giảm nói tránh ?
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
1. Nói quá :
Nói quá là biện pháp tu từ
phóng đại mức độ, quy mô, tính
chất của sự vật, hiện tượng
được miêu tả để nhấn mạnh, gây
ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
2. Nói giảm nói tránh:
Nói giảm nói tránh là một biện
pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế
nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm
giác quá đau buồn, ghê sợ, nặng
nề; tránh thô tục, thiếu lịch sự.
II. LUYỆN TẬP:
1/102. Tìm biện pháp nói quá và giải
thích ý nghĩa của chúng trong các ví
dụ sau :
a) Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm
(Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)
b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ
sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có
thể đi lên đến tận trời được.
(Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)
c) Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử
nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
( Nam Cao, Chí Phèo)
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
II. LUYỆN TẬP:
1/102. Biện pháp nói quá và ý
nghĩa của chúng trong các ví dụ
:
a) Sỏi đá cũng thành cơm :
niềm tin vào sức lao động của
con người
b) Lên đến tận trời : đi bất cứ
nơi đâu
c) Thét ra lửa : quát tháo, hống
hách khiến ai cũng sợ
a) Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm
(Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)

b) Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ
sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có
thể đi lên đến tận trời được.
(Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)

c) Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn
mời hắn vào nhà xơi nước.
( Nam Cao, Chí Phèo)
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
II. LUYỆN TẬP:
1/102.
2/108. Trong mỗi
cặp câu dưới đây,
câu nào có sử
dụng cách nói
giảm nói tránh ?
a.1) Anh phải hòa nhã với bạn bè !
a.2) Anh nên hòa nhã với bạn bè !
b.1) Anh ra khỏi phòng tôi ngay !
b.2) Anh không nên ở đây nữa !
c.1) Xin đừng hút thuốc trong phòng !
c.2) Cấm hút thuốc trong phòng !
d.1) Nó nói như thế là thiếu thiện chí.
d.2) Nó nói như thế là ác ý.
e.1) Hôm qua em hỗn với anh, em xin anh thứ lỗi.
e.2) Hôm qua em có lỗi với anh, em xin anh thứ lỗi.
+
-
-
-
-
-
+
+
+
+
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
II. LUYỆN TẬP:
1/102.
2/108.
2/102. Điền các thành ngữ
sau đây vào chỗ trống để
tạo nên biện pháp tu từ nói
quá: bầm gan tím ruột, chó
ăn đá gà ăn sỏi, nở từng
khúc ruột, ruột để ngoài
da, vắt chân lên cổ.
a) Ở nơi … thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
b) Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng …
c) Cô Nam tính tình xởi lởi, …
d) Lời khen của cô giáo làm cho nó …
e) Bọn giặc hoảng hồn … mà chạy.
a) Ở nơi chó ăn đá gà ăn sỏi thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
b) Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng bầm gan tím ruột.
c) Cô Nam tính tình xởi lởi, ruột để ngoài da.
d) Lời khen của cô giáo làm cho nó nở từng khúc ruột.
e) Bọn giặc hoảng hồn vắt chân lên cổ mà chạy.
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
II. LUYỆN TẬP:
1/102.
2/108.
2/102.
1/108. Điền các từ ngữ
nói giảm nói tránh sau
đây vào chỗ trống : đi
nghỉ, khiếm thị, chia
tay nhau, có tuổi, đi
bước nữa.
a) Khuya rồi, mời bà đi nghỉ .
b) Cha mẹ em chia tay nhau từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
c) Đây là lớp học cho trẻ em khiếm thị .
d) Mẹ đã có tuổi rồi, nên chú ý giữ gìn sức khỏe.
e) Cha nó mất, mẹ nó đi bước nữa, nên chú nó rất thương nó.
a) Khuya rồi, mời bà …
b) Cha mẹ em … từ ngày em còn rất bé, em về ở với bà ngoại.
c) Đây là lớp học cho trẻ em …
d) Mẹ đã … rồi, nên chú ý giữ gìn sức khỏe.
e) Cha nó mất, mẹ nó …, nên chú nó rất thương nó.
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

I. KHÁI NIỆM:
II. LUYỆN TẬP:
1/102.
2/108.
2/102.
1/108.
3/102. Đặt câu với các thành ngữ dùng
biện pháp nói quá sau đây: nghiêng
nước nghiêng thành, dời non lấp biển,
lấp biển vá trời, mình đồng da sắt,
nghĩ nát óc.
5/103. Viết một đoạn văn hoặc làm
một bài thơ có dùng biện pháp nói
quá.
* Tham khảo :
- Thúy Kiều là người có sắc
đẹp nghiêng nước nghiêng thành.
- Sơn Tinh có tài dời non lấp biển.
- Chuyện ấy còn khó hơn cả việc lấp biển vá trời.
- Tôi đâu phải mình đồng da sắt đâu mà không biết đau.
- Bài tập này khó quá, nghĩ nát óc mà chưa giải ra nữa.
Trường THCS TA�N THANH TA�Y
Tiết 37,38 Chủ đề : Các biện pháp tu từ
(Nói quá; Nói giảm nói tránh)

HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ
Xem lại bài học, các bài tập đã sửa
-Hoàn thành các bài tập còn lại (LT5/103)
-Vận dụng vào quá trình nói, viết thích hợp
-Rèn kỹ năng phân tích tác phẩm có các biện pháp tu từ (Nói quá; Nói giảm nói tránh)
* Chuẩn bị bài tiếp theo :
- Ôn tập truyện kí Việt Nam (Soạn theo hướng dẫn SGK)
Văn bản : Thông tin về ngày Trái Đất năm 2000
+ Đọc kĩ văn bản, trả lời câu hỏi
+ Tham khảo các tư liệu có liên quan