Can cu dong rum

Di tích lịch sử-văn hóa Căn cứ Xứ ủy Nam bộ
( X40) tại Đồng Rùm
  Đồng Rùm là một khu rừng già nằm trong trung tâm căn cứ Dương Minh Châu – nay thuộc xã Tân Thành, huyện Tân Châu, tỉnh Tây Ninh.      Năm 1946, lực lượng kháng chiến Tây Ninh rút ra rừng xây dựng căn cứ, Chi bộ 11 sau là Trung đoàn 311 đóng ở Đồng Rùm, lập công binh xưởng sản xuất vũ khí.      Năm 1951, Xứ ủy chọn nơi đây làm căn cứ, gọi là X40 hay là căn cứ Lê Duẩn. Năm 1952 thực dân Pháp tập trung 20 tiểu đoàn mở cuộc càn đánh vào căn cứ, nhưng lực lượng cách mạng vẫn được bảo toàn.      Sau hiệp định Giơnevơ 1954, Đồng Rùm là nơi tập trung cán bộ chiến sĩ học tập tình hình và nhiệm vụ mới, chuyển quân tập kết và đấu tranh thống nhất đất nước.       Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nơi đây vẫn được chọn xây dựng căn cứ của Xứ ủy (1954-1960). Sau đó là Trung ương Cục miền Nam; một bộ phận của Mặt trận Dân tộc giải phóng; Bộ chỉ huy Miền, đồng thời là nơi thành lập Công trường 9 (Sư đoàn 9) – Sư đoàn anh hùng lực lượng vũ trang, đơn vị chủ lực đầu tiên ở Nam bộ.      Quân Mỹ liên tiếp mở nhiều cuộc càn quy mô lớn như: cuộc càn Cedarfall, Attelboro, Juntion City nhằm mục tiêu tìm diệt căn cứ nhưng đều thất bại. Mùa xuân năm 1966-1967, quân chủ lực của cách mạng mở trận tập kích đánh căn cứ Mỹ tại Trảng Đồng Rùm tiêu diệt 1 lữ đoàn của Mỹ, bảo vệ vững chắc căn cứ.      Di tích được khoanh vùng bảo vệ trên diện tích 50ha, trong đó khu di tích chính 20ha, khu tôn tạo 5ha, khu rừng cần bảo tồn tạo cành quan 25ha.
 Ảnh: Toàn cảnh khu vực căn cứ
    Tại đây sẽ trùng tu một số hạng mục như đường mòn đi lại trong căn cứ 2500m; giao thông hào có hầm và công sự chiến đấu 1200m. Hình thành khu nghĩa trang và đài tưởng niệm; phục chế các giếng nước, bếp Hoàng Cầm và giữ các hố bom làm ao cá. Trùng tu lại nhà ở và nhà làm việc của các đồng chí: Lê Duẩn, Phạm Hùng, Nguyễn Chí Thanh; văn phòng, hội trường, nhà bảo vệ…
      Căn cứ X40 Đồng Rùm là một di tích có bề dày lịch sử trong suốt 2 cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc; nơi chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trong. Tiêu biểu là các hoạt động của Xứ ủy Nam bộ đến Trung ương Cục miền Nam và các cơ quan trực thuộc Mặt trận Dân tộc giải phóng; Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, Bộ chỉ huy Miền cùng các cơ quan Phân liên khu miền Đông và Thành ủy Sài Gòn – Gia Định (Y4).
    Căn cứ Xứ ủy Nam bộ (X40) Đồng Rùm đã được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia tại Quyết định số 61/1999/QĐ-BVHTT ngày 13/09/1999 của Bộ Văn hóa Thông tin.