Các C.Đề bồi dưỡng HSG Hóa vô cơ

Tãm t¾t kiÕn thøc c¬ b¶n vµ h­íng dÉn «n thi häc sinh giái.
M«n :Hãa häc 9
-----------------***----------------
Ng­êi so¹n : NguyÔn Hång Qu©n
PhÇn I : Ho¸ Häc v« c¬
Chuyªn ®Ò 1 - Bµi to¸n nhËn biÕt - ph©n biÖt - t¸ch c¸c chÊt .
A - Bµi to¸n nhËn biÕt , ph©n biÖt c¸c chÊt :
1) Kim lo¹i :
- Dïng n­íc nhËn biÕt c¸c kim lo¹i : Li, K , Na ,Ca , Ba (HiÖn t­îng quan s¸t : Kim lo¹i tan dÇn vµ cã khÝ kh«ng mµu tho¸t ra ).
VD : 2Na + 2H2O ( 2NaOH + H2(
Ca + 2H2O ( Ca(OH)2 + H2(
- Thªm tiÕp dung dÞch Na2CO3 (HoÆc sôc khÝ CO2) vµo dung dÞch thu ®­îc cã kÕt tña tr¾ng xuÊt hiÖn th× mÉu ban ®Çu lµ Ca hoÆc Ba , kh«ng cã kÕt tña th× mÉu ban ®Çu lµ K , Li hoÆc Na .
VD : Ca(OH)2 + Na2CO3 ( CaCO3( + 2NaOH
Ba(OH)2 + CO2 ( BaCO3( + H2O
- Dïng dung dÞch kiÒm(®Æc) nhËn biÕt Al , Zn : Al , Zn tan dÇn ,cã khÝ kh«ng mµu tho¸t ra .
VD : 2Al + 2NaOH + 2H2O ( 2NaAlO2 + 3H2(
Zn + 2NaOH ( Na2ZnO2 + H2(
- Dïng dung dÞch HCl hoÆc H2SO4 lo·ng ®Ó nhËn biÕt kim lo¹i ®øng tr­íc H trong d·y ho¹t ®éng cña kim lo¹i ( Kim lo¹i tan dÇn vµ cã khÝ kh«ng mµu tho¸t ra ).Kim lo¹i ®øng sau H trong d·y kh«ng tan .
VD : Fe + H2SO4 ( FeSO4 + H2(
Cu + H2SO4 (lo·ng) ( Kh«ng ph¶n øng
*L­u ý : - NÕu cã nhiÒu kim lo¹i tan ®­îc trong axit th× tiÕp tôc nhËn biÕt dung dÞch muèi t¹o ra
- Riªng Fe vµ Al kh«ng tan trong HNO3 , H2SO4 ®Æc nguéi .
2) Hîp chÊt :
- Dïng qu× tÝm nhËn biÕt dung dÞch muèi ,axit ,baz¬ : Axit chuyÓn mµu qu× tÝm thµnh ®á ,baz¬ chuyÓn mµu qu× tÝm thµnh xanh ,muèi trung hoµ kh«ng lµm chuyÓn mµu qu× tÝm .
- Dung dÞch baz¬ lµm dung dÞch Phªnolphtalªin kh«ng mµu thµnh mµu ®á .(L­u ý : Ph­¬ng ph¸p nµy chØ nhËn biÕt dung dÞch baz¬ ) .
* NhËn biÕt gèc axit :
- Gèc (=CO3 ,-HCO3 ) + D2 axit (HCl,H2SO4) ( KhÝ kh«ng mµu CO2 tho¸t ra .
- Gèc (=SO3 ,-HSO3 ) + D2 axit (HCl,H2SO4) ( KhÝ kh«ng mµu,mïi h¾c SO2 tho¸t ra .
- Gèc (=SO4 ,=CO3 ,H2SO4) + D2 BaCl2,Ba(NO3 )2 ,Ba(OH)2 ( KÕt tña tr¾ng (BaSO4,BaCO3)
- Gèc (=S) + D2 Pb(NO3)2,Cu(NO3 )2 ( KÕt tña ®en (CuS,PbS)
- Gèc (-Cl) + D2 AgNO3 ( KÕt tña tr¾ng (AgCl)
- Gèc ((PO4) + D2 AgNO3 ( KÕt tña vµng (Ag3PO4)
- Gèc (NH4-) + D2 NaOH ( KhÝ mïi khai bay ra (NH3)
* NhËn biÕt dung dÞch baz¬:
- Sôc khÝ CO2 hoÆc dung dÞch Na2CO3 , H2SO4 vµo c¸c dung dÞch .Dung dÞch cã xuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng lµ Ca(OH)2 ,Ba(OH)2 ,cßn l¹i lµ NaOH ,KOH kh«ng xuÊt hiÖn kÕt tña .
VD : Ca(OH)2 + Na2CO3 ( CaCO3( + 2NaOH
Ba(OH)2 + CO2 ( BaCO3( + H2O
*NhËn biÕt c¸c kim lo¹i trong muèi :
- Cho lÇn l­ît c¸c dung dÞch muèi t¸c dông víi dung dÞch baz¬ tíi d­ (NaOH ,KOH) . HiÖn t­îng :
+ Muèi Al (III) ,Zn (II) ( xuÊt hiÖn kÕt tña keo tr¾ng (Al(OH)3,Zn(OH)2 ),sau ®ã kÕt tña tan .
VD : AlCl3 + 3NaOH ( Al(OH)3( + 3NaCl
Al(OH)3( + NaOH ( NaAlO2 + 2H2O
ZnSO4 + 2KOH ( Zn(OH)2( + K2SO4
Zn(OH)2( + 2KOH ( K2ZnO2 + 2H2O
+ Muèi Fe (III) ( xuÊt hiÖn kÕt tña n©u ®á (Fe(OH)3).
+ Muèi Fe (II) ( xuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng xanh (Fe(OH)2),sau ®ã kÕt tña ho¸ n©u ®á ngoµi kh«ng khÝ (Fe(OH)3). Do cã PT : 4Fe(OH)2( + O2 + 2H2O ( 4Fe(OH)3(
+ Muèi Cu (II) ( xuÊt hiÖn kÕt tña xanh lam (Cu(OH)2).
+ Muèi Mg (II) ( xuÊt hiÖn kÕt tña tr¾ng (Mg(OH)2).
+ Muèi Ca (II) ,Ba (II) + gèc (=SO4 ,=CO3) ( KÕt tña tr¾ng (CaCO3 ,BaCO3 ).
*NhËn biÕt «xit :
- C¸c «xit Na2O , CaO , K2O , BaO tan trong n­íc ë ®iÒu kiÖn th­êng t¹o dung dÞch baz¬ .
- C¸c «xit Al2O3 , ZnO tan trong dung dÞch baz¬ do cã P¦: Al2O3 + 2NaOH ( 2NaAlO2 + H2O
- Riªng (SO2) lµm mÊt mµu dung dÞch n­íc Br«m (Mµu n©u thµnh kh«ng mµu):
SO2 + Br2 + 2H2O ( 2HBr + H2SO4 .
*L­u ý : - §Çu bµi cho mÉu chÊt r¾n tr­íc tiªn cÇn hoµ tan lÇn l­ît c¸c chÊt r¾n vµo n­íc chia t¸ch ra thµnh 2 nhãm tan vµ kh«ng tan .
- Tr¶ lêi theo thø tù : Thuèc thö sö dông – hiÖn t­îng quan s¸t (mµu s¾c ,mïi vÞ ,kÕt tña) – kÕt luËn tªn chÊt nhËn biÕt – viÕt ph­¬ng tr×nh ph¶n øng .
- §èi víi nh÷ng bµi to¸n dïng thuèc thö h¹n chÕ : ChØ ®­îc dïng thuèc thö ®· cho nhËn biÕt chÊt sau ®ã lÊy chÊt võa nhËn biÕt lµm thuèc thö nhËn ra c¸c chÊt cßn l¹i .
- §èi víi nh÷ng bµi to¸n kh«ng dïng thuèc thö nµo kh¸c : NhËn biÕt b»ng c¸ch cho lÇn l­ît tõng cÆp chÊt ®· ®¸nh sè thø tù ph¶n øng víi nhau tõng ®«i mét ,sau ®ã dùa vµo hiÖn t­îng so s¸nh ( kÕt luËn .
- Chó ý tr×nh bµy râ thuèc thö lÊy d­ hay võa ®ñ .Tuú vµo yªu cÇu cña tõng bµi mµ cã thÓ cã duy nhÊt 1 hay nhiÒu c¸ch nhËn biÕt ,chó ý hiÖn t­îng cÇn ®ñ râ quan s¸t (mµu s¾c ,mïi vÞ…) ,tr¸nh trïng lÆp.
( Bµi tËp vËn dông :
C©u 1
Cã 4 lä mÊt nh·n ®ùng 4 chÊt bét mµu tr¾ng gåm : CaO ,Na2O ,MgO,vµ P2O5
Dïng thuèc thö nµo ®Ó nhËn biÕt c¸c chÊt trªn :
A. Dïng n­íc vµ H2SO4 B. Dïng H2SO4 vµ phªnolphtalein
C. Dïng n­íc vµ giÊy qu× tÝm D. TÊt c¶ ®Òu sai

C©u 2
Cã nh÷ng chÊt r¾n sau : CaO , P2O5 , MgO vµ Na2SO4 .Dïng thuèc thö nµo cã thÓ ph©n biÖt c¸c chÊt trªn :
A.Dïng axit vµ qu× tÝm B. Dïng H2SO4 vµ phenolphtalein
C. Dïng n­íc vµ qu× tÝm D. Dïng dd NaOH

C©u 3
Cho hçn hîp chÊt r¾n gåm : Al2O3 ,Fe2O3 ,,BaO . §Ó nhËn biÕt sù cã mÆt cña 3 chÊt r¾n trong hçn hîp cÇn :
A. dd NaOH vµ H2SO4  B. H2O ,NaOH vµ HCl
C. Qu× tÝm vµ Ba(OH)2 D. C¶ A,B,C

C©u 4
Cã 4 lä ho¸ chÊt mÊt nh·n ,mçi lä ®ùng mét dung dÞch kh«ng mµu lµ : HCl ,HNO3 ,H2SO4 ,H2O
H·y chän thuèc thö ®Ó nhËn biÕt c¸c dung dÞch trªn :
A. Dïng giÊy qu× tÝm B. Dïng qu× tÝm vµ dung dÞch BaCl2
C. Dïng dd BaCl2 ,dd AgNO3 vµ giÊy qu× tÝm D. TÊt c¶ ®Òu sai

C©u 5
Cã 4 lä ho¸ chÊt mÊt nh·n ,mçi lä ®ùng mét dung dÞch muèi lµ clorua ,sunfat ,nitrat ,cacbonat cña c¸c kim lo¹i Ba , K Mg , Pb . H·y chän thuèc thö ®Ó nhËn biÕt c¸c dung dÞch trªn :
A.Dïng dung dÞch NaOH vµ GiÊy qu× tÝm B. Dïng dung dÞch HCl vµ Phenolphtalein
C. Dïng dung dÞch Na2SO4 D.Dïng dung dÞch NaOH ,dung dÞch Na2S ,dung dÞch HCl

C©u 6
Cã 5 lä ho¸ chÊt mÊt nh·n ,mçi lä ®ùng mét dung dÞch kh«ng mµu lµ :NaOH ,NaCl ,Na2SO4,NaNO3 ,HCl .Dïng thuèc thö nµo ®Ó nhËn biÕt c¸c chÊt trªn :
Dïng qu× tÝm vµ dung dÞch BaCl2 B. Dïng qu× tÝm vµ dung dÞch AgNO3
C. Dïng BaCl2 vµ Phenolphtalein D. Dïng qu× tÝm ,dd BaCl2 ,dd AgNO3

C©u 7
§Ó ph©n biÖt 2 khÝ : CO2 vµ SO2 cã thÓ dïng chÊt nµo sau ®©y :
A. dd NaOH B. dd Br2 C. dd Ba(OH)2 D. dd CaCl2

C©u 8
ChØ ®­îc dïng kim lo¹i ®Ó nhËn biÕt c¸c dung dÞch sau : HCl , KOH , Ba(NO3)2 , CuSO4 , NaCl .

C©u 9
Kh«ng dïng thªm ho¸ chÊt nµo kh¸c ,h·y nhËn biÕt c¸c lä mÊt nh·n chøa c¸c dung dÞch sau : Ba(OH)2,H2SO4,Na2CO3,NaCl,HCl.

C©u 10
Kh«ng dïng thªm ho¸ chÊt nµo kh¸c ,h·y nhËn biÕt c¸c lä mÊt nh·n chøa c¸c dung dÞch sau :
Ba(OH)2 , Na2SO4 , Na2CO3 , MgCl2 , HCl , AlCl3 .

C©u 11
ChØ ®­îc dïng kim lo¹i ®Ó nhËn biÕt c¸c dung dÞch sau : HCl ,KOH,AgNO3 ,CuSO4 ,NaCl.

C©u 12
B»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc h·y nhËn biÕt c¸c hçn hîp sau :
a. A ( Fe, FeO ) ; B ( Fe, Cu ) ; C( FeO ,CuO)
b. X ( H2 ,CO2 ) ; Y( CO2 ,C2H4 ) ; Z ( CH4 ,C2H4)

C©u 13
ChØ ®­îc dïng qu× tÝm ,h·y ph©n biÖt c¸c dung dÞch sau : HCl, H2SO4 ,Ba(OH)2 ,NaOH ,NaCl

C©u 14
ChØ ®­îc dïng n­íc ®Ó nhËn biÕt c¸c chÊt r¾n sau: NaOH , Al , FeCl3 , MgCl2

C©u 15
B»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc ,h·y ph©n biÖt c¸c lä mÊt nh·n chøa :
C¸c dung dÞch : NaOH ,Ba(OH)2 ,K2SO4 ,KCl, KNO3
C¸c chÊt r¾n : P2O5 ,NaOH ,CuO, Fe2O3
C¸c khÝ : CO2 , SO2 ,N2 ,HCl ,H2S.

C©u 16
ChØ dïng thªm c¸ch ®un nãng nhËn biÕt c¸c dung dÞch : NaHSO4 ,KHCO3 ,Mg(HCO3)2 ,Na3SO3 , Ba(HCO3)2 .

C©u 17
Cã 2 lä ®ùng dung dÞch kh«ng nh·n lµ NaOH vµ AlCl3 ®Òu kh«ng mµu .Kh«ng dïng thªm ho¸ chÊt nµo kh¸c lµm thÕ nµo ®Ó nhËn biÕt lä nµo ®ùng chÊt g× ?

C©u 18
ChØ ®­îc dïng thªm mét chÊt h·y t×m c¸ch nhËn biÕt c¸c chÊt trong d·y sau :
a) C¸c kim lo¹i : Al , Mg , Ca , Na .
b) C¸c dung dÞch : NaCl , CaCl2 , AlCl3 , CuCl2 .
c) C¸c chÊt bét : - CaO , MgO , Al2O3
- K2O , CaO , Al2O3 , MgO.
- Mg , Al , Al2O3 .

C©u 19
B»ng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc h·y ph©n biÖt 3 mÉu hîp kim trong c¸c tr­êng hîp sau:
a. Al-Fe ; Al-Cu ; Cu-Fe
b. Mg –Al ; Mg – K ; Mg - Ag .

C©u 20
ChØ dïng khÝ CO2 vµ H2O.Tr×nh bµy ph­¬ng ph¸p nhËn biÕt c¸c gãi bét tr¾ng mÊt nh·n sau:
BaO , BaSO4 , BaCO3 , Na2SO4 , Na2CO3 , Al2O3 .

C©u 21
Cã 3 lä ®ùng 3 hçn hîp d¹ng bét : (Al + Al2O3) ; (Fe + Fe2O3) ; (FeO + Fe2O3) .Dïng ph­¬ng ph¸p ho¸ häc ®Ó nhËn biÕt chóng.

C©u 22
Tr×nh bµy c¸ch ph©n biÖt c¸c chÊt bét r¾n sau : Natri sunfat, Natri cacbonat , Th¹ch cao sèng , ®¸ v«i b»ng c¸ch dïng tiÕt kiÖm thuèc thö nhÊt .

C©u 23
Cã 6 lä mÊt nh·n sau : Na2CO3 , NH4Cl , MgCl2 , AlCl3 , FeSO4, Fe2(SO4)3 .ChØ ®­îc dïng dung dÞch NaOH lµm thÕ nµo ®Ó nhËn biÕt lä nµo ®ùng dung dÞch g× ?

C©u 24
Cã 4 èng nghiÖm ,mçi èng chøa mét dung dÞch muèi (kh«ng trïng kim lo¹i vµ gèc axit ).BiÕt c¸c kim lo¹i trong muèi lµ : Ba , Mg , K , Pb vµ c¸c gèc axit lµ clorua ,sunfat ,nitrat ,cacbonat.
a. X¸c ®Þnh dung dÞch muèi trong mçi èng nghiÖm ?Gi¶i thÝch.
b. Nªu ph­¬ng ph¸p ph©n biÖt 4 èng nghiÖm kh«ng nh·n chøa c¸c dung dÞch muèi trªn, víi ®iÒu kiÖn chØ dïng nhiÒu nhÊt 2 thuèc thö .