Benzen

Benzen và 6 chú khỉ vui tính

PHRIĐRICH AUGUST KÊKULÊ (1829-1896)
          Kêkulê sinh ngày 7 tháng 9 năm 1829 tại Đamstat, quê hương của những nhà hóa học Đức lỗi lạc, Libic- thầy giáo và người bạn lớn của Kêkulê, Sôlemơ- nhà bác học và người cộng sản nổi tiếng. Ngay từ khi còn học trong trường trung học, cậu bé Kêkulê gầy yếu đã bộc lộ trí tuệ thật độc đáo. Có lần Kêkulê bị thầy giáo gọi lên bảng để đọc trước lớp bài tập là văn được viết ở nhà, Kêkulê đã suy nghĩ kĩ về bài văn đó nhưng chưa kịp viết vào vỡ. Bị gọi bất ngờ, cậu học trò có trí nhớ tuyệt vời đã cầm trên tay quyển vở trống không và “đọc” cho mọi người nghe không phải những điều đã viết mà mới chỉ đã nghĩ trong đầu. Do tạng người yếu ớt được nhà trường cho phép không phải học tiếng Hy Lạp, nhưng Kêkulê vẫn tự động theo học các giờ ngoại ngữ và thậm chí tốt nghiệp các môn ngoại ngữ như tiếng Ý, tiếng Anh với kết quả xuất sắc nhất. Kêkulê lại có một năng khiếu hội họa hiếm có. Chính trong thời đi học, ông đã sáng tạo nên bức tranh nổi tiếng “sân lâu đài Haiđenbéc”.           Mồ côi bố khi gần tốt nghiệp trung học, hoàn cảnh kinh tế cùng với nguyện cọng của người cha mới từ trần không cho phép theo đuổi môn hóa học mà ông yêu thích, Kêkulê ghi tên vào học ngành kiến trúc, một nghề dễ kiếm sống hơn trong xã hội bấy giờ. Mặt dù là một sinh viên kiến trúc có tài năng, lòng say mê sâu sắc của Kêkulê vẫn dành cho hóa học và hai năm sau, mùa hè 1849 ông chuyển sang học hóa học cũng tại trường đại học Ghitxen nơi Libic đang giảng dạy. Tháng 5-1851, người anh cùng cha khác mẹ đã chuẩn bị cho Kêkulê một số tiền để đến du học ở Pari. Libic không đặt nhiều tin tưởng vào các nhà hóa học Pháp và dặn dò học trò của mình: “anh cứ đi Pari để mở rộng tầm nhìn của mình, để học thêm một ngoại ngữ và làm quen với cuộc sống của một thành phố lớn nhưng chớ có học hóa học ở đó”. Những Libic đã nhầm, như chính Kêkulê tự đánh giá. Ở Pari, Kêkulê nghe các bài giảng hóa học, hóa lí và vật lý tại trường Xoocbon hay trường đại học y khoa. Nhưng may mắn lớn của ông là cuộc gặp gỡ với Saclexo Ghechac, người đã xây dựng nên thuyết kiểu, một bước tiến quan trọng trong hóa học hữu cơ thời bấy giờ. Một lần, Kêkulê kể lại, khi tối lang trên các đại lộ của cái “thành phố của thế giới” ấy, chợt trông thấy một tờ quảng cáo lớn: “những bải giảng triết học hóa học của Saclexo Ghechac giáo sư ở Môngpenliê…” tấm biển làm tôi ngạc nhiên và ghi tên vào học. Một ngày kia, tôi nhận được danh thiếp của Ghechac cho biết ông đã thấy tên tôi trong các công trình về hóa học của Libic…Tôi đến ngay tìm Ghechac và được ông đón tiếp rất nồng nhiệt thậm chí còn đề ghị tôi làm trợ lí cho ông, nhưng điều kiện mà ông đặt ra lại không chấp nhận được. Về điều kiện mà Ghechac nêu ra khi mời Kêkulê làm trợ lí, về sau Kêkulê cho biết: “ông đề nghị là chúng tôi chia nhau số tiền học phí mà thực tập sinh của ông phải nộp, khi tôi hỏi có bao nhiêu thực tập sinh, ông trả lời: 1 người và thế là đành chịu”. Theo Ghechac các nguyên tố hóa học liên kết với nhau theo một số kiểu mẫu cơ bản đó là kiểu nước, kiểu amoniac, kiểu axitclohiđric và kiểu hiđro.           Thuyết kiểu là một cố gắng lớn lao nhằm hệ thống hóa các chất hóa học đã được phát hiện và gợi ý cho các thế hệ sau đi tới những hiểu biết đúng đắn về hóa trị của các nguyên tố trong các hợp chất. Nhờ sự tiếp xúc với Ghechac, Kêkulê có một tầm nhìn tổng quát về các vấn đề lí thuyết của hóa học, các hiện tượng đồng đẳng và tính chất cơ bản của các loại hợp chất. Những năm về sau, Kêkulê đã phát triển thuyết kiểu lên một bước mới đề xuất lí thuyết về hóa trị và sự tạo thành mạch cacbon trong chất hữu cơ.           Mùa hè năm 1852, Kêkulê rời Pari và ngày 25 tháng 5 năm 1852 ông bảo vệ thành công luận án tiến sĩ triết học tại Ghixen, nơi ông đã học đại học. Sau một thời gian làm việc ở Luân Đôn, năm 1858 Kêkulê trở thành giáo sư hóa học tại trường đại học tổng hợp Gent nước Bỉ, và chính trong thời gian làm việc ở đây ông đã hoàn thiện lí thuyết về cấu trúc vòng benzen và các hợp chất thơm, tuy thế một phần đáng kể của công trình này còn được tiếp tục phát triển khi ông đã trở về Đức làm viện trưởng viện hóa học của trường đại học tổng hợp Bon (1867).