Bài 9. Tổng kết về từ vựng (Từ đơn, từ phức,... từ nhiều nghĩa; Từ đồng âm,... trường từ vựng)

Trân trọng Kính chào Quý Thầy Cô giáo
và các em học sinh
Bài cũ:

Phát hiện lỗi của những câu sau và sửa lại cho đúng:
1/ Đất nước ta có nhiều nhân tài giỏi.
2/ Bạn An có rất nhiều yếu điểm.
tổng kết từ vựng
TỪ ĐƠN VÀ TỪ PHỨC:
TỪ

Từ đơn
Từ ghép
Từ láy
1/ Hãy hoàn thành sơ đồ sau:
Từ phức
Là từ có 1 tiếng
Là từ có 2 tiếng trở lên
? 1
? 2
? 3
Là từ phức mà các tiếng có quan hệ với nhau về nghĩa
Gồm: Từ ghép chính phụ và Từ ghép đẳng lập
Là từ phức mà các tiếng có quan hệ với nhau về âm thanh
Gồm: Từ láy toàn bộ và từ láy bộ phận
2/ Trong những từ sau, từ nào là từ ghép, từ nào là từ láy?
Ngặt nghèo
Nho nhỏ
Giam giữ
Gật gù
Bó buộc
Tươi tốt
Lạnh lùng
Bọt bèo
Xa xôi
Đưa đón
Lấp lánh
Rơi rụng
II. THÀNH NGỮ:
Thành ngữ là gì?
Thành ngữ là cụm từ cố định diễn đạt một ý.
1
Gần mực thì đen
gần đèn thì sáng
2
Đánh trống bỏ dùi
3
Chó treo mèo đậy
4
Được voi đòi tiên
5
Nước mắt cá sấu
Gần mực thì đen
gần đèn thì sáng
TN
Hoàn cảnh xã hội ảnh hưởng đến tính cách, đạo đức con người.
Th N
Làm việc không đến nơi đến chốn.
Đánh trống bỏ dùi
TN
Cách giữ gìn thức ăn đối với chó và mèo.
Chó treo mèo đậy
Th N
Tham lam có rồi muốn thêm nữa.
Được voi đòi tiên
Th N
Thông cảm, thương xót giả dối
để đánh lừa người khác.
Nước mắt cá sấu
2/Tìm những câu thành ngữ có yếu tố thực vật.
1/ Xác định thành ngữ, tục ngữ và nghĩa của những câu sau:
Thành ngữ có chứa yếu tố thực vật:

- Dây cà ra dây muống.
- Dậu đổ bìm leo.
- Cắn rơm cắn cỏ.
- Bãi bể nương dâu.
- Bèo dạt mây trôi.
- Cây cao bóng cả.
- Cây nhà lá vườn.
- Cưỡi ngựa xem hoa.
- Bẻ hành bẻ tỏi…
Giải thích nghĩa và đặt câu với 1 trong những thành ngữ ở trên
Tìm thành ngữ trong những văn bản em đã học ở lớp 9
III. NGHĨA CỦA TỪ:

Nghĩa của từ là gì?
Nghĩa của từ là nội dung mà từ đó biểu thị.
Những cách hiểu sau, cách hiểu nào đúng cách hiểu nào sai? Vì sao?
1/ Nghĩa của từ mẹ trong

“ Mẹ em rất hiền” (1) và “Thất bại là mẹ thành công” (2)
là giống nhau
Sai.
Vì nghĩa của từ mẹ ở (1) là nghĩa gốc còn ở (2)
là nghĩa chuyển
2/ Nghĩa của từ Mẹ

không có phần nào chung

với nghĩa của từ Bà.
Sai.
Vì Mẹ và Bà
đều là phụ nữ
3/ Nghĩa của từ Mẹ khác với nghĩa của từ Bố ở phần “ người phụ nữ có con”
Sai.
Vì đã là bố thì cũng có con
4/ Nghĩa của từ Mẹ là
“ người phụ nữ, có con,
nói trong quan hệ với con”
Đúng.
Vì người phụ nữ có con mới là mẹ.
5/ Độ lượng
Là đức tính rộng lượng,
dễ thông cảm, dễ tha thứ
Sai.
Vì đã dùng 1 cụm danh từ để định nghĩa 1 tính từ
6/ Độ lượng
là rộng lượng, dễ thông cảm và dễ tha thứ
Đúng.
Vì tính từ được định nghĩa bởi 1 cụm tính từ
IV.TỪ NHIỀU NGHĨA VÀ HiỆN TƯỢNG CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ:
A/ TỪ NHIỀU NGHĨA:
Thế nào là
từ nhiều nghĩa?
B/ HiỆN TƯỢNG CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ:
Hiện tượng
chuyển nghĩa của từ
là gì?
Là từ
diễn đạt nhiều nội dung khác nhau
Là hiện tượng
làm thay đổi nghĩa
tạo ra từ nhiều nghĩa
1/ Xác định nghĩa của từ “ Xe” trong những trường hợp sau và cho biết đâu là nghĩa gốc, đâu là nghĩa chuyễn.
a/ Một chiếc xe.
b/ Nó đang xe đất.
c/ Đã chở được ba xe.
d/ Mẹ đang xe chỉ.
Xe: Một phương tiện trong sinh hoạt xã hội.( NG ).
Xe: Một hoạt động đẩy ( NC ).
Xe: Chỉ khối lượng vật chứa trong xe.( NC ).
Xe: Một hoạt động làm cho gắn lại với nhau. ( NC ).
a/ Một chiếc xe.
b/ Nó đang xe đất.
c/ Đã chở được ba xe.
d/ Mẹ đang xe chỉ.
2/Tìm một số từ ghép, từ láy, thành ngữ, tục ngữ có chứa yếu tố “ đẹp”.
* Từ ghép:
Đẹp mắt
Đẹp nết
Đẹp mặt
Đẹp duyên
Đẹp trời
Đẹp lòng
Đẹp đôi
Đẹp trai
Đẹp lão
Đẹp tuyệt
xinh đẹp
tốt đẹp
* Từ láy:
Đèm đẹp
Đẹp đẽ
* Thành ngữ:
Đẹp như tiên.
Đẹp như hoa.
*Tục ngữ:
- Người đẹp về lụa lúa tốt về phân
- Cái nết đánh chết cái đẹp
Cảm ơn quý thầy cô giáo!
TẠM BIỆT
TỪ ĐƠN VÀ TỪ PHỨC:
TỪ

Từ đơn
Từ ghép
Từ láy
1/ Hãy hoàn thành sơ đồ sau:
Từ phức
Là từ có 1 tiếng
Là từ có 2 tiếng trở lên
? 1
? 2
? 3
Là từ phức mà các tiếng có quan hệ với nhau về nghĩa
Gồm: Từ ghép chính phụ và Từ ghép đẳng lập
Là từ phức mà các tiếng có quan hệ với nhau về âm thanh
Gồm: Từ láy toàn bộ và từ láy bộ phận
2/ Trong những từ sau, từ nào là từ ghép, từ nào là từ láy?
Ngặt nghèo
Nho nhỏ
Giam giữ
Gật gù
Bó buộc
Tươi tốt
Lạnh lùng
Bọt bèo
Xa xôi
Đưa đón
Lấp lánh
Rơi rụng