Bài 9. Tổng kết về từ vựng (Từ đơn, từ phức,... từ nhiều nghĩa; Từ đồng âm,... trường từ vựng)

Chào mừng
Các thầy cô và các em học sinh !
Phân biệt từ đơn và từ phức? Từ láy và từ ghép? Cho ví dụ.
Thế nào là thành ngữ? Cho ví dụ.
Giải thích nghĩa của các thành ngữ sau:
Nước mắt cá sấu.
Kiểm tra bài cũ
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
V.Từ đồng âm
1.Khỏi ni?m:
-Từ đồng âm là nhưng từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gi với nhau .
2.Bài tập
a.Tõ l¸ trong:
Khi chiÕc l¸ xa cµnh
L¸ kh«ng cßn mµu xanh
Mµ sao em xa anh
§êi vÉn xanh rêi rîi.
(Hå Ngäc S¬n- Göi em d­íi quª lµng) C«ng viªn lµ l¸ phæi cña thµnh phè.



Từ nhiều nghĩa
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
b.Từ đường trong:
Dường ra trận mùa này đẹp lắm.
(Phạm tiến duật-Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây) Ngọt như đường.


Từ đồng âm
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
Bà già đi chợ cầu đông
Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chang
Thày bói gieo quẻ nói rằng
Lợi thỡ có lợi nhưng rang không còn.
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
Bà cụ nói xong thỡ mất. Nàng hết lời thương xót, phàm việc ma chay tế lễ, lo liệu như đối với cha mẹ đẻ mỡnh.
(Chuyện người con gái Nam Xương)
Quân Thanh chống không nổi, bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết.
(Hoàng Lê nhất thống chí)
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
VI.Từ đồng nghĩa
Từ đồng nghĩa là nh?ng từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau.
Từ đồng nghĩa có hai loại :
- nh?ng từ đồng nghĩa hoàn toàn
- nh?ng từ đồng nghĩa không hoàn toàn.
1.Khái niệm:
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
2.Bài tập: Chọn cách hiểu đúng trong nh?ng cách hiểu sau:
a. Dồng nghĩa là hiện tượng chỉ có trong một số ngôn ng? trên thế giới.
b. Dồng nghĩa bao giờ cũng là quan hệ nghĩa gi?a hai từ, không có quan hệ đồng nghĩa gi?a ba hoặc hơn ba từ.
c. Các từ đồng nghĩa với nhau bao giờ cũng có nghĩa hoàn toàn giống nhau.
d. Các từ đồng nghĩa với nhau có thể không thay thế nhau được trong nhiều trường hợp sử dụng.
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009

Khi người ta đã ngoài 70 xuân thỡ tuổi tác càng cao sức khỏe càng thấp.
(Hồ Chí Minh)

* xuân:chỉ một mùa trong nam,khoảng thời gian ứng với một tuổi.
-Lấy 1mùa để chỉ 4 mùa:là phép hoán dụ.(bộ phận chỉ toàn thể)
-Bốn mùa =1 tuổi là phép so sánh ngang bằng
*Việc thay từ có tác dụng:
-Tránh lặp từ:tuổi.
-hàm ý tươi đẹp trẻ trung, toát lên tinh thần lạc quan yêu đời.
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
VII.Từ trái nghĩa
Bẽ bàng mây sớm đèn khuya
Nửa tỡnh nửa cảnh như chia tấm lòng.
Truyện Kiều.


1.Khái niệm:
Từ trái nghĩa là nh?ng từ có nghĩa trái ngược
nhau xét trên một cơ sở chung nào đó.
Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ
trái nghĩa khác nhau.

Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009

2.Bài tập: Cho biết trong các cặp từ sau đây cặp từ nào có quan hệ trái nghĩa
ông- bà, xấu- đẹp, xa- gần, voi- chuột,
thông minh- lười, chó- mèo, rộng- hẹp, giàu- khổ.
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
Cho các cặp từ trái nghĩa sau:
Sống- chết, yêu- ghét, chẵn- lẻ, cao- thấp, chiến tranh- hòa bỡnh, già- trẻ, nông- sâu, giàu- nghèo.
Có thể xếp nh?ng cặp từ này thành hai nhóm: nhóm 1 như sống- chết (không sống có nghĩa là đã chết, không chết có nghĩa là còn sống), nhóm 2 như già- trẻ (không già không có nghĩa là trẻ, không trẻ không có nghĩa là già).
Hãy cho biết mỗi cặp từ trái nghĩa còn lại thuộc nhóm nào?
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
иp ¸n:
*Cùng nhóm với sống- chết gồm:
Chẵn- lẻ, chiến tranh- hòa bỡnh.(đối lập)
* Cùng nhóm với già- trẻ gồm:
Yêu- ghét, cao- thấp, nông- sâu, giàu- nghèo.
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
Khúc sông bên lở bên bồi
Bên lở thỡ đục bên bồi thỡ trong.
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
1.Khỏi ni?m:
Cấp độ khái quát của nghĩa từ ng? là sự khái quát có mức độ từ nhỏ đến lớn gi?a các từ ng?.
Nghĩa của một từ ng? có thể rộng hơn hoặc hẹp hơn nghĩa của từ ng? khác.

VIII.Cấp độ khái quát của nghĩa từ ng?
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
2.Bài tập: VËn dông kiÕn thøc vÒ c¸c kiÓu cÊu t¹o tõ tiÕng ViÖt ®· häc ë líp 6 vµ líp 7 ®Ó ®iÒn tõ ngữ thÝch hîp vµo c¸c « trèng trong s¬ ®å

Từ
(xét về đặc điểm cấu tạo)
Từ đơn
Từ phức
Từ ghép
Từ láy
Từ ghép
đẳng lập
Từ ghép
chính phụ
Từ láy
hoàn toàn
Từ láy
bộ phận
Từ láy âm
Từ láy vần
IX.Trường từ vựng
Thuyền ta lái gió với buồm trang
Lướt gi?a mây cao với biển bằng
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giang.
(Doàn thuyền đánh cá- Huy Cận)
1.Khỏi ni?m:
Trường từ vựng là tập hợp của nh?ng từ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
2.Bài tập:Vận dụng kiến thức về trường từ vựng để phân tích sự độc đáo trong cách dùng từ ở đoạn trích sau:
Chúng lập ra nhiều nhà tù hơn trường học.
Chúng thẳng tay chém giết nh?ng người yêu
nước thương nòi của ta. Chúng tắm các cuộc
khởi nghĩa của ta trong nh?ng bể máu.
(Hồ Chí Minh- Tuyên ngôn độc lập)
-Tắm và bể có chung trường từ vựng là nước.
-Tác dụng: khiến cho câu van có hỡnh ảnh sinh động và có giá trị tố cáo mạnh mẽ.
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
Xác định trường từ vựng trong ví dụ sau:
Giá nh?ng cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá, cục thủy tinh hay đầu mẩu gỗ tôi quyết vồ lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kỡ nát vụn mới thôi.
(Nh?ng ngày thơ ấu)
Từ đời nhà Hán đến nay, chúng đã mấy phen cướp bóc nước ta, giết hại nhân dân, vơ vét của cải, người mỡnh không thể chịu nổi, ai cũng muốn đuổi chúng đi.
(Hoàng Lê nhất thống chí)
Tiết 44 :Tổng kết về từ vưng
Thứ tư ngày 28 tháng 10 nam 2009
TI?T 44
T?NG K?T T? V?NG
V. T? D?NG �M:

VI. T? D?NG NGHIA :

VII. T? TR�I NGHIA:

VIII. C?P D? KH�I QU�T NGHIA C?A T? NG?

IX. TRU?NG T? V?NG:
Hướng dẫn về nhà:
- Ôn tập lại kiến thức đã học trong 2 tiết ôn tập
- Viết một đoạn văn ngắn có sử dụng trường từ vựng về trường học.
Soạn bài đồng chí:
+ Học thuộc bài thơ
+ Trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa
+ Sưu tầm những tư liệu về nhà thơ Chính Hữu