Bài 9. Tổng kết về từ vựng (Từ đơn, từ phức,... từ nhiều nghĩa; Từ đồng âm,... trường từ vựng)

Tiết : 43
TỔNG KẾT VỀ TỪ VỰNG
(Từ đơn, từ phức, …, từ nhiều nghĩa)
I. Từ đơn và từ phức:
1. Khái niệm:
Từ đơn là từ do một tiếng có nghĩa tạo nên. Từ phức là từ do hai hoặc nhiều tiếng tạo nên.
Em hãy nêu khái niệm từ đơn và từ phức?
Có mấy loại từ phức?
Từ phức có hai loại: từ ghép và từ láy.
2. Ví dụ:
Trong các từ sau từ nào là từ láy từ nào là từ ghép: ngặt nghèo, nho nhỏ, giam giữ, gật gù, bó buộc, tươi tốt, lạnh lùng, bọt bèo, xa xôi, cỏ cây, đưa đón, nhường nhịn, rơi rụng, mong muốn, lấp lánh.
Xác định từ láy giảm nghĩa và tăng nghĩa trong các từ láy sau: trăng trắng, sạch sành sanh, đèm đẹp, sát sàn sạt, nho nhỏ, lành lạnh, nhấp nhô, xôm xốp.
II. Thành ngữ:
1. Khái niệm:
Thành ngữ là gì?
Thành ngữ là cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh. Nghĩa của thành ngữ có thể là nghĩa đen của các từ tạo nên nó, có thể là nghĩa chuyển qua các phép ẩn dụ, so sánh …
Trong bài tập II.2 tổ hợp từ nào là thành ngữ, tổ hợp từ nào là tục ngữ?
III. Nghĩa của từ:
1. Khái niệm:
Nghĩa của từ là gì?
Nghĩa của từ là nội dung (tính chất, hoạt động, quan hệ …) mà từ biểu thị.
2. Ví dụ:
A
B
C
D
Chọn cách hiểu đúng
Nghĩa của từ mẹ là “người phụ nữ, có con, nói trong quan hệ với con”
Nghĩa của từ mẹ khác với nghĩa của từ bố ở phần nghĩa “người phụ nữ, có con”
Nghĩa của từ mẹ không thay đổi trong hai câu: Thất bại là mẹ thành công và Mẹ em rất hiền.
Nghĩa của từ mẹ không có phần nào chung với nghĩa của từ bà.

b.Trong hai cách giải thích từ Độ lượng, cách nào đúng?
A
B
đức tính rộng lượng, dễ thông cảm với người có sai lầm và dễ tha thứ.
rộng lượng, dễ thông cảm với người có sai lầm và dễ tha thứ.
IV.Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ:
1. Khái niệm:
Em hãy phát biểu khái niệm từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ?
Từ có thể có một hay nhiều nghĩa. Chuyển nghĩa là hiện tượng thay đổi nghĩa của từ tạo ra những từ nhiều nghĩa.
2. Ví dụ:
Từ hoa trong câu Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển?
Từ hoa dùng theo nghĩa chuyển
Có thể coi đây là hiện tượng chuyển nghĩa để tạo thành từ nhiều nghĩa không? Vì sao?
Không thể, vì nó chỉ có nghĩa lâm thời chứ không cố định.
Sai rồi!
Rất tốt!