Bài 9. Tổng kết về từ vựng (Từ đơn, từ phức,... từ nhiều nghĩa; Từ đồng âm,... trường từ vựng)

Tiếng Việt
Bài 9: TỔNG KẾT TỪ VỰNG
I/. TỪ ĐƠN VÀ TỪ PHỨC
1/. Khái niệm
Câu hỏi:
1/. Thế nào là từ đơn? Thế nào là từ phức? Cho ví dụ
- Từ đơn là từ chỉ có một tiếng có nghĩa
Ví dụ: ăn, đi,.
- Từ phức: là từ gồm hai hoặc nhiều tiếng
Ví dụ: quần áo, giày dép,.
Câu 2: Trong từ phức có những loại nào?
- Trong từ phức có hai loại: từ ghép và từ láy.
Câu 3: Trong những từ sau từ nào là từ ghép, từ nào là từ láy?
Ngặt nghèo, nho nhỏ, giam giữ, gật gù, bó buộc, tươi tốt, lạnh lùng, bọt bèo, xa xôi, cỏ cây,đưa đón, nhường nhịn,rơi rụng, mong muốn, lấp lánh.
Đáp án:
-Từ ghép: tươi tốt, cỏ cây, mong muốn, bó buộc, đưa đón, nhường nhịn,rơi rụng.
-Từ láy: nho nhỏ, gật gù, lạnh lùng,xa xôi,lánh lấp
Câu hỏi:Trong các từ láy sau đây từ láy nào có sự "giảm nghĩa" và từ láy nào có sự " tăng nghĩa" so với nghĩa của yếu tố gốc?
Đáp án:
Từ láy có sự giảm nghĩa: trăng trắng, đèm đẹp, nho nhỏ, xôm xốp.
b. Từ láy có sự tăng nghĩa: sạch sành sanh, sát sàn sạt, nhấp nhô.
II/. THÀNH NGỮ
1/. Khái niệm
Câu hỏi:
1/. Thế nào là thành ngữ?
Thành ngữ là cụm từ có cấu tạo cố định biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.
a. Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng

b. Đánh trống bỏ dùi

c. Chó treo mèo đậy

d. Được voi đòi tiên

e. Nước mắt cá sấu

(là thành ngữ)
(là tục ngữ)
(là thành ngữ)
(là thành ngữ)
(là tục ngữ)
Làm việc không đến nơi, đến chốn
Tham lam được cái này muốn cái khác.
Sự thương cảm, xót thương giả dối
Hoàn cảnh môi trường ảnh hưởng đến đạo đức con người
Cách giữ gìn thức ăn phải cẩn thận.
Tổ hợp nào là thành ngữ, tổ hợp nào là tục ngữ và giải nghĩa của mỗi thành ngữ, tục ngữ đó.
2/. Trong những tổ hợp sau đây
III/. NGHĨA CỦA TỪ
1/ Khái niệm
1/. Nghĩa của từ là gì?
Nghĩa của từ là nội dung (sự vật, tính chất, hoạt động, quan hệ ) mà từ biểu thị
2/. Chọn cách hiểu đúng trong những cách sau
Nghĩa của từ mẹ là " người phụ nữ, có con, nói trong quan hệ với con"
d. Nghĩa của từ mẹ không có phần nào chung với nghĩa của từ bà.
c. Nghĩa của từ mẹ không thay đổi trong hai câu: Mẹ em rất hiền và thất bại là mẹ thành công.
b. Nghĩa từ mẹ khác với nghĩa của từ bố ở phần nghĩa "người phụ nữ có con"
IV/. TỪ NHIỀU NGHĨA VÀ HIỆN TƯỢNG CHUYỂN NGHĨA CỦA TỪ.
1/. Khái niệm
Câu hỏi:
1/. Từ nhiều nghĩa là gì? Hiện tượng chuyển nghĩa của từ là gì?
-Từ có thể có một nghĩa, hay nhiều nghĩa
-Hiện tượng chuyển nghĩa của từ là hiện tượng thay đổi nghĩa của từ tạo ra những từ nhiều nghĩa.
Đáp án
2/.Trong hai câu thơ:
"Nỗi mình thêm tức nỗi nhà
Thềm hoa một bước lệ hoa mấy hàng!"
Từ hoa trong thềm hoa, lệ hoa được dùng theo nghĩa gốc hay là nghĩa chuyển?Có thể coi đây là hiện tượng chuyển nghĩa làm xuất hiện từ nhiều nghĩa được không? Vì sao?
Đáp án
- Từ "hoa" trong "thềm hoa" được dùng theo nghĩa chuyển.
- Không ph?i hi?n tu?ng chuy?n nghia. Vì từ hoa chỉ là chuyển nghĩa lâm thời.
Gi?i thích
Từ "hoa" được dùng theo nghĩa chuyển.
?Nghĩa là đẹp,sang trọng.
Nếu tách ra khỏi câu thơ thì nghĩa này không còn nữa,vì vậy ta gọi chúng là nghĩa lâm thời.
?� do vậy nó không phải là từ nhiều nghĩa.

CỦNG CỐ
Câu hỏi:
1/. Em hãy đọc một vài câu thơ có từ láy.
2/. Em hãy đọc một thành ngữ mà em biết và cho biết nghĩa của thành ngữ đó.
DẶN DÒ
- Về nhà xem lại các bài tập đã làm
- Làm tiếp tục các bài tập còn lại
- Chuẩn bị tiếp theo phần tổng kết từ vựng tiết 44