Bài 9. Tổng kết về từ vựng (Từ đơn, từ phức,... từ nhiều nghĩa; Từ đồng âm,... trường từ vựng)

* Dựa vào hiểu biết của em về phân loại từ xét theo cấu tạo để hoàn thành sơ đồ sau:
Từ đơn
Từ phức
Từ ghép
Từ láy
Từ
( Cấu tạo )
(1)
(2)
(3)
(4)
Bài tập 1: Trong những từ sau từ nào là từ ghép, từ nào là từ láy?

Ngặt nghèo, nho nhỏ, giam giữ, gật gù, bó buộc, tươi tốt, lạnh lùng, bọt bèo,xa xôi, cỏ cây,đưa đón, nhường nhịn, rơi rụng, mong muốn,lấp lánh.
Ngặt nghèo,giam giữ, bó buộc, tươi tốt, bọt bèo, cỏ cây, đưa đón, nhường nhịn, rơi rụng,mong muốn.
Nho nhỏ,gật gù,lạnh lùng, xa xôi, lấp lánh.
B�i t?p 2: Trong các từ láy sau, từ láy nào có sự "giảm nghĩa" và từ láy nào có sự "tăng nghĩa" so với nghĩa của yếu tố gốc?
HDN dụi (2p)
trăng trắng,
xôm xốp,
sạch sành sanh,
đèm đẹp,
sát sàn sạt,
nho nhỏ,
lành lạnh,
nhấp nhô,
B�i t?p 2: a/ Trong các tổ hợp từ sau, tổ hợp từ nào là thành ngữ, tổ hợp từ nào là tục ngữ ?
b/Giải thích nghĩa của mỗi thành ngữ, tục ngữ
Ho?t d?ng nhúm l?n(3p)
a.gần mực thì đen, gần đèn thì rạng
b.đánh trống bỏ dùi
c.chó treo mèo đậy
d.được voi đòi tiên
e.nước mắt cá sấu
-> hoàn cảnh, môi trường xã hội có ảnh hưởng quan trọng đến tính cách, đạo đức của con người.
a. gần mực thì đen, gần đèn thì sáng
b.đánh trống bỏ dùi
-> làm việc không đến nơi đến chốn, bỏ dở, thiếu trách nhiệm.
c. chó treo mèo đậy
-> muốn t? b?o v? mỡnh cú hi?u qu? thỡ ph?i tựy co ?ng bi?n, tựy t?ng d?i tu?ng m� cú cỏch h�nh x? tuong ?ng.
d. được voi đòi tiên
-> tham lam, được cái này lại muốn cái khác cao hơn
e. nước mắt cá sấu
-> sự thông cảm, thương xót giả dối nhằm đánh lừa người khác.
B�i t?p 3: Tỡm hai thành ngữ có yếu tố chỉ động vật và thực vật. Gi?i thớch ý nghia v� d?t cõu v?i th�nh ng? dú?
Ho?t d?ng nhúm l?n(3p)

Giải thích thành ngữ và đặt câu

Chó cắn áo rách: Đã khốn khó lại gặp thêm tai họa.
Câu: Mẹ nó vừa khỏi ốm nay nó lại bị gãy chân đúng là cảnh chó cắn áo rách.
Dây cà ra dây muống: Cách nói dài dòng rườm rà.
Câu: Cách nói dây cà ra dây muống chẳng biết đằng nào mà nghe.
Bài tập 2. Chọn cách giải thích đúng trong những cách giải thích sau:

a, Nghĩa của từ mẹ là “người phụ nữ, có con, nói trong quan hệ với con”.
b, Nghĩa của từ mẹ khác với nghĩa của từ bố ở phần nghĩa “người phụ nữ có con”.
c, Nghĩa của từ mẹ không thay đổi trong hai câu: Mẹ em rất hiền và Thất bại là mẹ thành công.
d, Nghĩa của từ mẹ không có phần nào chung với nghĩa của từ bà.
a, Nghĩa của từ mẹ là “người phụ nữ, có con, nói trong quan hệ với con”.
Bài tập 3: Cách giải thích nào trong cách giải thích sau là đúng? Vì sao?
Độ lượng là:
a, đức tính rộng lượng, dễ cảm thông với người có sai lầm và dễ tha thứ.
b, rộng lượng, dễ cảm thông với người có sai lầm và dễ tha thứ.
b, rộng lượng, dễ cảm thông với người có sai lầm và dễ tha thứ.
Bài tập 2: Trong c¸c c©u th¬ sau, tõ hoa trong thÒm hoa, lÖ hoa ®­îc dïng theo nghÜa gèc hay nghÜa chuyÓn? Cã thÓ coi ®©y lµ hiÖn t­îng chuyÓn nghÜa lµm xuÊt hiÖn tõ nhiÒu nghÜa ®­îc kh«ng? V× sao?
Nçi m×nh thªm tøc nçi nhµ
ThÒm hoa mét b­íc lÖ hoa mÊy hµng
(NguyÔn Du, TruyÖn KiÒu)
Hoạt động nhóm lớn(3p)
Đáp án: Tõ hoa ®­îc dïng theo nghÜa chuyÓn. Nh­ng kh«ng thÓ coi ®©y lµ hiÖn t­îng nghÜa chuyÓn lµm xuÊt hiÖn tõ nhiÒu nghÜa míi v× nghÜa nµy cña tõ hoa chØ xuÊt hiÖn t¹m thêi trong v¨n c¶nh nµy, ch­a cã tÝnh æn ®Þnh.
Hướng dẫn về nhà
1.Bài cũ: + Học thuộc các khái niệm về: Từ đơn, từ phức, thành ngữ, từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ. + Hoàn thành tất cả các bài tập vào vở.
2.Chuẩn bị bài mới:
- Soạn bài Tổng kết về từ vựng (Tiếp)
- Ôn lại lí thuyết và làm các bài tập của các phần : Từ đồng âm, từ đồng nghĩa, từ trái nghĩa, cấp độ khái quát nghĩa của từ và trường từ vựng.