Bài 9. Tổng kết về từ vựng (Từ đơn, từ phức,... từ nhiều nghĩa; Từ đồng âm,... trường từ vựng)

Nhiệt liệt chào mừng
Các thầy cô giáo về dự giờ
T? đơn và từ phức.
II. Thành ngữ .
III. Nghĩa của từ .
IV. Từ nhiều nghĩa và hiện tượng
chuyển nghĩa của từ .

PHÂN LOẠI TỪ GHÉP VÀ TỪ LÁY:
Mệt mỏi, xào xạc, buồn bã, mặt mũi, nấu nướng, xanh xanh.
- Từ ghép

- Từ láy:
Mệt mỏi, mặt mũi, nấu nướng
xào xạc, buồn bã, xanh xanh.
NHÌN HÌNH ĐOÁN
THÀNH NGỮ
Nhanh như
Chậm như
sóc
rùa
Nước mắt cá sấu
Rừng vàng biển bạc
Vàng
Bạc
? Khoanh tròn câu trả lời đúng về khái niệm của từ đồng âm :
Là những từ phát âm giống nhau.
Là những từ nghĩa khác xa nhau .
Là những từ có âm giống nhau nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì đến nhau .
Là những từ nghĩa không liên quan gì đến nhau.
1. Khái niệm:
C
2. Phân biệt từ đồng âm và từ nhiều nghĩa :
TỔNG KẾT TỪ VỰNG ( tiÕp theo )
V. T? đồng âm :
Tiết 44:
* Bài tập: SGK
Trong hai trường hợp (a) và (b) sau đây, trường hợp nào có hiện tượng từ nhiều nghĩa, trường hợp nào có hiện tượng từ đồng âm? Vì sao?
a. Từ “lá” , trong:
Khi chiếc lá xa cành
Lá không còn màu xanh
Mà sao em xa anh
Đời vẫn xanh vời vợi
(Hồ Ngọc Sơn, “Gửi em dưới quê làng”)
Và trong: Công viên là lá phổi của thành phố
b. Từ “đường” , trong:
Đường ra trận mùa này đẹp lắm
(Phạm Tiến Duật, “Trường Sơn Đông, Trường Sơn Tây”)
Và trong: Ngọt như đường
Từ đồng âm
Từ nhiều nghĩa:
Lá xa cành..
Lá phổi
* Lá :
* Đường
. Đường ra tr?n.
. Ngọt như đường
Từ đồng âm:
Từ nhiều nghĩa:
* Tranh :
- Mũi người
- Mũi thuyền
Mũi giáo
=> Không có mối quan hệ ngữ nghĩa nào
=> Có mối quan hệ ngữ nghĩa nhất định
* Mũi
Tranh ảnh
Tranh giành
Cỏ tranh
Bà già đi chợ cầu đông
Bói xem một quẻ lấy chồng lợi chăng
Thày bói gieo quẻ nói rằng
Lợi thì có lợi nhưng răng không còn.
VI. T? d?ng nghĩa :
1. Khái niệm :
Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoàn toàn .
2. Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau .

Đ
? Hãy chọn đáp án đúng trong 2 nội dung sau:
2. Bài tập :
Bài tập1: Chọn cách hiểu đúng trong những
cách hiểu sau :
Dồng nghia là hi?n tu?ng ch? có trong m?t số
ngôn ng? trên th? gi?i.
b. D?ng nghia bao gi? cung là quan h? nghĩa gi?a
hai t?, không có quan h? d?ng nghia gi?a ba ho?c
hon ba t?.
c. Các t? d?ng nghia v?i nhau bao gi? cung có
nghia hoàn toàn gi?ng nhau.
d. Các t? d?ng nghia v?i nhau có thể không thay
th? nhau du?c trong nhi?u tru?ng h?p s? d?ng.
Đ
Bài tập 2: Đọc câu sau:

Khi người ta đã ngoài 70 xuân thì tuổi tác càng cao, sức
khoẻ càng thấp .
( Hå ChÝ Minh – Di chóc )
- “Xuân” là từ chỉ một mùa trong năm .(tương ứng với một tuổi) -> Ho¸n dô.
- Dùng từ “xuân” thể hiện tinh thần lạc quan của Bác
- Tránh mắc lỗi lặp từ.
1. Khái niệm :
VII. T? trái nghĩa :
- Là những từ có nghĩa trái ngược nhau (To>< thấp)
Một từ nhiều nghĩa có thể thuộc nhiều cặp từ trái nghĩa khác
nhau.
- Từ trái nghĩa được sử dụng trong thể đối,tạo hình tượng tương
phản gây án tượng mạnh. Làm cho lời nói thêm sinh động.
. (áo) áo lành >< áo rách
. (bát) bát lành >< bát bể
. (nấm) nấm lành >< nấm độc
. (tính) tính lành >< tính ác
Lưu ý:
1. Khái niệm :
VII. T? trái nghĩa :
2. Bài tập:
Cho biết các cặp từ sau đây, cặp từ nào có quan hệ trái nghĩa:
Ông - bà, xấu - đẹp, xa - gần, voi - chuột,
thông minh - lười, chó - mèo, rộng - hẹp, giàu - khổ
nhắm – mở
 Mắt nhắm mắt mở.
XEM TRANH ĐOÁN TỪ TRÁI NGHĨA
Khóc – cười
 Kẻ khóc người cười.
VIII. Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ:
1. Khái niệm :
Nghĩa từ ngữ cú sự khái quát theo m?c d? từ l?n đến nh? .
Nghĩa của một từ ngữ có thể rộng hơn hoặc hẹp hơn nghĩa của từ ngữ khác.
CHIM
CÁ
RÔ,TRÊ,LÓC…
THÚ
ĐỘNG VẬT
HƯƠU,NAI,THỎ…
SÁO,VẸT,CÚ…
.Ví dụ:
Từ
(xét về đặc điểm cấu tạo)
Từ đơn
Từ ghép
Từ láy
Từ ghép đẳng lập
Từ ghép chính phụ
Từ láy hoàn toàn
Từ láy bộ phận
Từ láy vần
Từ đơn
Từ phức
Từ láy
âm
2. Bài tập : Thảo luận
IX. Trường từ vựng :
1. Khái niệm :
* Trường từ vựng là tập hợp của những từ có ít nhất một nét chung về nghĩa .
Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước thương nòi của ta. Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong những bể máu.
( Hồ chí Minh , Tuyên ngôn độc lập )
Đọc đoạn văn sau :
Tác giả dùng hai từ cùng trường từ vựng là tắm và bể (Tru?ng ch? nu?c).
Việc sử dụng các từ này góp phần tăng giá trị biểu cảm của câu nói, làm cho câu nói có sức tố cáo mạnh mẽ hơn .
Bài tập :
1
2
3
4
Từ có 4 chữ cái đồng nhĩa với từ “vui” .
Câu thơ “Khúc nhà tay lựa nên …………” còn thiếu từ gì?
Việt Nam là đất nước ngàn năm văn ……….
Từ có 4 chữ cái trái nghĩa với từ “Đêm”
Mừng
Chương
Ngày
Hiến
Mừng ngày hiến chương
Ôn tập 9 nội dung về từ vựng đã tổng kết .
2. So?n b�i "D?ng chớ"
Hướng dẫn về nhà