Bài 9. Tổng kết về từ vựng (Từ đơn, từ phức,... từ nhiều nghĩa; Từ đồng âm,... trường từ vựng)

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ VÀ CÁC EM HỌC SINH
Lớp 9A5
TỔNG KẾT TỪ VỰNG

(Luyện tập tổng hợp)


Bài tập 1:So sánh hai dị bản của câu ca dao sau:
- Râu tôm nấu với ruột bầu
Chồng chan vợ húp gật đầu khen ngon.

- Râu tôm nấu với ruột bù
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon.
?Cho biết trong trường hợp này , gật đầu hay gật gù thể hiện thích hợp hơn ý nghĩa cần biểu đạt.Vì sao?
Tỡnh cảm yêu thuương, đồng cảm, sẻ chia của
đôi vợ chồng tuy cuộc sống vật chất còn đạm
bạc , khó khan.
?"gật đầu ": Cúi đầu xuống rồi ngẩng đầu lên ngay, thưuờng để chào hỏi hay tỏ sự đồng ý.

" Gật đầu ", có nghĩa nhuư thế nào?
Giải thích nghĩa của từ "gật gù"
?" gật gù ": gật nhẹ và nhiều lần biểu thị sự đồng tỡnh, tán thưu?ng
í nghĩa biểu đạt
Bài tập 2. NhËn xÐt c¸ch hiÓu nghÜa tõ ngữ cña ng­ưêi vî trong truyÖn cư­êi sau:
“Chång võa ngåi xem bãng ®¸ võa nãi:
-Đéi nµy chØ cã mét ch©n sót, thµnh ra
mÊy lÇn bá lì c¬ héi ghi bµn.
Vî nghe thÊy liÒn than thë:
-Râ khæ! Cã mét ch©n thì cßn ch¬i bãng lµm gì c¬ chø!”
Tiết 59 : Tổng kết từ vựng
? Cầu thủ ấy chỉ có một chân
thỡ đá bóng làm sao đưuợc.
? Ngưuời vợ hiểu câu nói của chồng nhuư thế nào?
? Ngưuời chồng muốn nói điều gỡ?
? Cả đội chỉ có một cầu thủ có
khả nang ghi bàn chứ không
phải cầu thủ chỉ cú m?t chân
?Nhận xét cách hiểu nghĩa từ ng? của nguười vợ.
->Ngưuời vợ không hiểu nghĩa của từ nên hiểu sai ý chồng.
Bài tập 3: Đäc ®o¹n th¬ sau vµ tr¶ lêi c©u hái?
“Áo anh r¸ch vai
QuÇn t«i cã vµi m¶nh v¸
MiÖng cư­êi buèt gi¸
Ch©n kh«ng giµy
Thư­¬ng nhau tay n¾m lÊy bµn tay.

Đªm nay rõng hoang sư­¬ng muèi
Đøng c¹nh bªn nhau chê giÆc tíi
ĐÇu sóng trăng treo.”
( ChÝnh Hữu- Đång chÝ).
?Các từ vai ,miệng ,chân ,tay, đầu ở đoạn thơ , từ nào được dùng theo nghĩa gốc,nghĩa chuyển? Nghĩa chuyển nào được hình thành theo phương thức ẩn dụ,nghĩa chuyển nào được hình thành theo phương thức hoán dụ?

Các từ đuược dùng theo: Nghĩa gốc là: Miệng, chân, tay
Nghĩa chuyển là :vai, d?u
Chuyển theo phuương thức hoán dụ: vai áo->vai ngưuời
Chuyển theo phương thức ẩn dụ:đầu súng->đầu ngưuời
Tiết 59 : Tổng kết từ vựng
Bài tập 4: Ph©n tÝch c¸i hay, c¸i ®Ñp trong c¸ch sö dông tõ
trong bµi th¬ sau?
“¸o ®á em ®i giữa phè ®«ng
C©y xanh như­ còng ¸nh theo hång
Em ®i löa ch¸y trong bao m¾t
Anh ®øng thµnh tro, em biÕt kh«ng?
( Vò quÇn Ph­ư¬ng,¸o ®á)
Trưuờng từ vựng ch? màu sắc: d?,xanh, h?ng
Trưuờng từ vựng liên quan đến lửa :l?a, chỏy ,tro
? Cú tỏc d?ng gõy ?n tu?ng m?nh, th? hi?n d?c dỏo m?t
tỡnh yờu mónh li?t v� chỏy b?ng.
“
“
Tiết 59 : Tổng kết từ vựng
Bài tập 5: Đäc ®o¹n trÝch sau:
“ë ®©y ng­êi ta gäi tªn ®Êt, tªn s«ng kh«ng ph¶i b»ng những danh tõ mÜ lÖ, mµ cø theo ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña nã mµ gäi thµnh tªn. Ch¼ng h¹n như­ gäi r¹ch m¸i GiÇm , vì hai bªn bê r¹ch mäc toµn những c©y m¸i giÇm cäng trßn , xèp nhÑ, trªn chØ xßa ra ®éc mét c¸i l¸ xanh hình chiÕc b¬i chÌo nhá; gäi lµ kªnh Bä M¾t vì ë ®ã tô tËp kh«ng biÕt c¬ man nµo lµ bä m¾t , ®en như­ h¹t võng, chóng cø bay theo thuyÒn tõng bÇy như­ nhưng ®¸m m©y nhá, ta bÞ nã ®èt vµo da thÞt chç nµo lµ chç ®ã ngøa ng¸y næi mÈn ®á tÊy lªn; gäi kªnh Ba khÝa vì ë ®ã hai bªn bê tËp trung toµn những con ba khÝa, chóng b¸m ®Æc sÖt quanh c¸c gèc c©y (Ba KhÝa lµ mét lo¹i cßng biÓn lai cua, cµng s¾c tÝm ®á, lµm m¾m xÐ ra trén tái ít ăn rÊt ngon)”
( Đoµn Giái- ĐÊt rõng ph­ư¬ng Nam)
Tên kênh rạch :R¹ch M¸i GiÇm, kªnh Bä M¾t, kªnh Ba KhÝa?
Thảo luận nhóm :
Tỡm trong tiếng Việt các trưuờng hợp đặt tên sự vật, hiện tưuợng theo đặc điểm , tính chất của nó
ớt chỉ thiên, sông Cửu long, báo đen, báo gấm ,ngựa vằn, huươu cao cổ, chuột đồng, chim gõ kiến , tu hú, dưa bở, cá kiếm, cá vàng, mắt lá rõm, mũi dọc dừa , má hồng môi son, cây xấu hổ,cải thìa ,cải cuộn,mắt lá liễu.
Các sự vật hiện tưuợng trên đưuợc đặt tên theo cách nào?
->Dùng từ ng? có sẵn để gọi tên sự vật mới (dựa trên đ?c điểm tính chất của nó)
ớt chỉ thiên
Cà tím
Bầu hồ lô
Gấu chó
Cá kiếm
Chim cú mèo
Mai chiếu thủy
đậu đũa
Rắn đuôi chuông
Lan hồ điệp

Cây lan Ngọc Điển
Cây lan Ý
Cây ráy xẻ
Cây lưỡi hổ
Cây đinh lăng
Cây phát tài
Cây mẫu tử
Cây hoa giấy
Tiết 59 : Tổng kết từ vựng
Bµi tËp 6: Đäc truyÖn c­ưêi sau ®©y :
“Mét «ng sÝnh chữ bÊt chît lªn c¬n ®au ruét thõa. Bµ vî hèt ho¶ng b¶o con :
- Mau ®i gäi b¸c sÜ ngay!
Trong c¬n ®au qu»n qu¹i, «ng ta vÉn g­ưîng dËy nãi víi theo:
- Đõng…®õng gäi b¸c sÜ, gäi cho bè ®èc tê !”
(Theo truyÖn cư­êi d©n gian)
?Chi ti?t gõy cu?i: Phờ phỏn : thúi sớnh dựng t? nu?c ngo�i c?a m?t s? ngu?i ( l?m d?ng)
CẢM ƠN QUÍ THẦY CÔ
VÀ CÁC EM HỌC SINH
ĐÃ THAM DỰ
TIẾT HỌC NÀY