Bài 9. Nói quá

Tiết 37:
Mục tiêu bài học
Hiểu được thế nào là nói quá, tác dụng của biện pháp tu từ này trong văn chương cũng như trong cuộc sống hàng ngày
Biết cách sử dụng biện pháp tu từ này phù hợp với văn cảnh.
Rèn kĩ năng nhận biết, sử dụng nói qúa trong viết văn giao tiếp.
I/ Nói quá và tác dụng của nói quá
1. Nhận xét VD ( Bài tập SGK)
Các từ in đậm đều nói những điều không đúng sự thật.
Mục đích:
+ Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng -> ngụ ý hiện tượng thời gian đêm tháng năm rất ngắn.( trời lâu tối, mau sáng)
+ Ngày tháng mười chưa cười đã tối -> hiện tương thời gian ngày tháng mười rất ngắn( trời mau tối, lâu sáng)
+ Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày -> người nông dân lao động hết sức vất vả
Cách nói của tục ngữ, ca dao hay hơn vì nó nhấn mạnh điều muốn nói, làm tăng sức biểu cảm
2. Ghi nhớ : SGK
Hãy cho biết nội dung nói trong các từ in đậm có đúng với sự thật không? Nói như vậy nhằm mục đích gì?
Diễn đạt cách nói trên bằng cách khác và so sánh xem cách nào diễn đạt hay hơn?
Từ bài tập trên em hiểu thế nào là nói quá? Tác dụng của nói quá?
Hãy xác định trong câu chuyện tiếu lâm sau có sử dụng biên pháp tu từ nói quá không? Vì sao ?
Quả bí khổng lồ
Tí và Tèo đi qua một khu vườn trồng bí. Tí thấy quả bí to, kêu lên:
Chà quả bí kia to thật!
Tèo cười và bảo rằng:
Thế thì đã lấy gì làm to. Tôi đã từng thấy những quả bí to hơn nhiều. Có một lần, tôi tận mắt trông thấy một quả bí to bằng cả cái nhà đằng kia kìa.
Tí nói ngay:
Thế thì đã lấy gì làm lạ, Tôi còn nhớ, một bận tôi trông thấy cái nồi đồng to bằng cả cái đình làng ta.
Tèo ngạc nhiên hỏi:
Cái nồi ấy dùng để làm gì mà to vậy?
Tí giải thích:
- Cái nồi ấy dùng để luộc quả bí anh vừa nói đấy mà.
Tèo biết bạn chế nhạo mình bèn nói lảng sang chuyện khác

Lưu ý: Cần phân biệt nói quá với khoác lác
II/ Luyện tập
Bài tập 1: SGK
sỏi đá. thành cơm: thành quả lao động gian kó, vất vả, nhọc nhằn( niềm tin vào bàn tay lao động)
đi lên đến tận trời: vết thương chẳng có nghĩa lí gì, không phải bận tâm.
thét ra lửa: kẻ có quyền sinh sát đối với người khác.

Bài tập 2
Chó ăn đá gà ăn sỏi
Bầm gan tím ruột
Ruột để ngoài da
Nở từng khúc ruột
Vắt chân lên cổ
Bài tập 4
Ngáy như sấm
Trơn như mỡ
Nhanh như cắt
Lừ đừ như ông từ vào đền
Đủng đỉnh như chĩnh trôi sông
Lúng túng như gà mắc thóc
Bài tập bổ sung
Cho biết tác dụng biểu cảm của nói quá trong các câu ca dao sau:
Tiếng đồn cha mẹ anh hiền.
Cắn cơm không vỡ, cắn tiền vỡ tan
-> Cha mẹ anh rất ghê
b. Bao giờ cây cải làm đình
Gỗ lim làm gém thì mình lấy ta.
-> "mình" sẽ chẳng bao giờ lấy "ta"
c. Đêm nằm lưng chẳng tới giường
Mong trời mau sáng ra đường gặp em
-> thao thức suốt đem, trằn trọc không ngủ được
Dặn dò
Làm các bài tập còn lại
Xem trước bài nói giảm, nói tránh