Bài 9. Nói quá

I. Bài học: Nói quá và tác dụng của nói quá.
1. Nói quá là gì?
a.Ví dụ:
Cày đồng đang buổi ban trưa,
Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.
Ai ơi bưng bát cơm đầy,
Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần.
(Ca dao)

b. Nhận xét :
c. Ghi nhớ1

Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật hiện tượng được miêu tả.


Bài tập 1. Trong các câu sau câu nào dùng phép tu từ nói quá.

a. Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.
(Tục ngữ)
a1. Đêm tháng năm rất ngắn.

b. Ngày tháng mười chưa cười đã tối.
(Tục ngữ )
b1. Ngày tháng mười rất ngắn.

2. Tác dụng của nói quá:

Ghi nhớ 2
Để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm cho sự vật hiện tượng được nói đến trong câu.

Bài tập 2.( Thảo luận nhóm)

Nói quá có phải là nói khoác không?

Hãy phân biệt phép tu từ nói quá với nói khoác.
Đáp án :
Nói quá không phải là nói khoác (nói dối, nói sai sự thật)
Giống nhau : Nói quá và nói khoác đều là phóng đại mức độ, quy mô , tính chất của sự vật hiện tượng.
Khác nhau (ở mục đích):
nói khoác : Làm cho người nghe tin vào những điều không có thực( hành động có tác động tiêu cực)
Nói quá là biện pháp tu từ nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm.
Bài tập 3. Xác định phép nói quá.

a. Nhớ, tôi nhớ đến chết cũng không quên.

b. Bác ơi, tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông mọi kiếp người.
(Tố Hữu )
c. Lỗ mũi mười tám gánh lông
Chồng yêu chồng bảo tơ hồng trời cho.
( Ca dao )
Cách dùng
Trong lời nói hàng ngày.
trong văn chương:
-Tục ngữ, ca dao, thành ngữ
-Văn thơ: Văn thơ châm biếm hài hước, văn thơ trữ tình, anh hùng ca...
1. Bài tập 1. Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa.

a. Bàn tay ta làm nên tất cả
Có sức người sỏi đá cũng thành cơm
( Hoàng Trung Thông, Bài ca vỡ đất)

b. Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.
( Nguyễn Minh Châu, Mảnh trăng cuối rừng)

c. [...] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.
( Nam Cao, Chí Phèo )
II. Luyện tập.

Bài tập 2.
Điền thành ngữ sau: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ, vào chỗ trống(........)

a. ở nơi ................................... thế này, cỏ không trồng nổi nữa là trồng rau, trồng cà.
b. Nhìn thấy tội ác của giặc, ai ai cũng ................................
c. Cô Nam tính tình xởi lởi..............................
d. Lời khen của cô giáo làm chonó..........................
e. Bọn giặc hoảng hồn........................... mà chạy.
chó ăn đá gà ăn sỏi
ruột để ngoài da
vắt chân lên cổ
bầm gan tím ruột
nở từng khúc ruột

3.Bài tập 3
Đặt câu với các thành ngữ dùng biện pháp nói quá sau đây:
-Nghiêng nước nghiêng thành
-Dời non lấp biển
-Lấp biển vá trời
-Mình đồng da sắt
-Nghĩ nát óc
4.Bài tập 4

Trò chơi tiếp sức

Tìm thành ngữ so sánh có dùng phép nói quá.

Mẫu: Ngáy như sấm

5. bài tập 5

Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ (chủ đề tự chọn) có dùng biện pháp nói quá.
Tiết 37. Nói quá
I. Bµi häc: Nãi qu¸ vµ t¸c dông cña nãi qu¸.
Nãi qu¸ lµ g×?
vÝ dô :
NhËn xÐt:
Ghi nhí 1 :
2. T¸c dông cña nãi qu¸.
+) Ghi nhí 2
+) C¸ch dïng :
II. LuyÖn tËp
1. Bµi tËp 1 : T×m phÐp nãi qu¸ vµ gi¶i nghÜa.
2. Bµi tËp 2 : §iÒn thµnh ng÷ vµo « trèng.
3. Bµi tËp 3 : §Æt c©u
4. Bµi tËp 4 : T×m thµnh ng÷ so s¸nh dïng phÐp nãi qu¸.
5. Bµi tËp 5 : ViÕt ®o¹n v¨n.



Giờ học đến đây kết thúc .
Xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các em học sinh.